Όχι souper market, ούτε Παντοπωλεία.
Τότε, απλώς, ήταν ... Μπακάλικα και Καφενεία.
Μνήμες παλιές, ξεθωριασμένες, που ο χρόνος τις έχει ξεφτίσει ...
Αλλά μια νοσταλγία καταγεγραμμένη σε αρμενοχωρίτικες συνειδήσεις, έστω και από ματαιόδοξη σκοπιμότητα, καλό είναι να βρίσκεται στις σελίδες της ΟΜΑΔΑΣ μας!
Ολιγαρκείς τότε οι συγχωριανοί μας, συνηθισμένοι στις στερήσεις, αρκούνταν σ' αυτά που τους χάριζε η γη και τα ζώα που έτρεφαν.
Κοντά σ' αυτά τα αγαθά οι νοικοκυρές πρόσθεταν τα ζυμαρικά που έφτιαχναν το Φθινόπωρο, το χοιρινό παστωμένο κρέας, το τουρσί, άφθονο και, σχεδόν, αδάπανο και τις ξεραμένες κόκκινες πιπεριές...
Έτσι αντιμετώπιζαν τον μακρύ και δύσκολο χειμώνα.
Τα κηπευτικά είδη, θαυμάσια, νόστιμα και εκλεκτά ήταν μόνον εποχιακά προϊόντα για εκείνα τα χρόνια.
Ελάχιστα είδη μπορούσαν να αγοράσουν από το μαγαζί - όπως λέγαμε τότε - και γι' αυτό οι επισκέψεις στο μπακάλικο ήταν μετρημένες και για τους φτωχότερους σπάνιες.
Το μπακάλικο του Γιώργου Γιούντση, ξενομερίτη από τον Άγιο Παντελεήμονα, απέναντι από το Δημοτικό μας Σχολείο και μερικά μέτρα δυτικότερα, το γνωστό μεγάλο καφενείο του Τάσου Κοϊδη, (του Τάσκου) από το Πισοδέρι, συζύγου της ... τότε Νηπιαγωγού του χωριού μας Μαρίκας, ήταν για πολλά χρόνια τα μοναδικά μαγαζιά του χωριού.
Σήμερα μια τέτοια κατάσταση φαντάζει ... ακατανόητη.
Μα τότε οι χωριανοί μας μια μόνο σκέψη είχαν, τα χωράφια και τα ζώα τους.
Ο τόπος μας καμπίσιος, ευλογημένος από τη φύση με πολλές χάρες και ομορφιές, δίπλα στη Φλώρινα.
Τα χωράφια μας, άλλος με πολλά, άλλος με λιγότερα κι άλλος με απολύτως ελάχιστα και η σκληρή δουλειά, με κάποιο τρόπο, αλλά με ... υπομονή και ελπίδα κρατούσαν τον κόσμο στο χωριό.
Μια παθητική εποχή που κάποτε θα άλλαζε.
Ο μόνος ανταγωνιστής του Γιούντση ήταν τα μαγαζιά της Φλώρινας, με περισσότερες ποικιλίες ειδών, αλλά και διαφορά στην ποιότητα.
Πηγαινοέρχονταν οι συγχωριανοί μας, κάθε Σάββατο, στο παζάρι της Φλώρινας, αλλά και στα παντοπωλεία, κουβαλώντας μερικές οκάδες σιτάρι, κοτόπουλα και αυγά.
Με αυτά τα μέσα γινόταν οι συναλλαγές.
Το ρευστό χρήμα ήταν σπάνιο.
Με κάρα, με σαμαρωμένα γαϊδούρια και οι περισσότεροι με τα πόδια, κουβαλώντας στα χέρια τους την πραμάτεια.
Άνθρωποι σκληραγωγημένοι, άντεχαν στο κρύο και στη ζέστη.
Και στο μπακάλικο του Γιούντση ψώνιζαν με παρόμοιο τρόπο, αλλά, κυρίαρχο ήταν το επί πιστώσει σύστημα, ο περιβόητος βερεσές, με το γνωστό μπακαλοτέφτερο.
Υπήρχαν πολλές ιστορίες γι' αυτόν τον τρόπο συναλλαγής, άλλες πραγματικές και άλλες υπερβολικές και αποδίδονταν και στις δύο πλευρές.
Στο τέλος, πάντως, τα βρίσκανε μεταξύ τους, γιατί, καθώς λέγει και το άσμα, στον ... ίδιο τόπο ζούμε.
Οι εξοφλήσεις γίνονταν την εποχή που παραδίδονταν τα σιτάρια, στον έμπορο ή στην Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών, όταν πουλιούνταν τα καπνά, ή όταν ο χρεώστης πουλούσε κάποιο ζώο.
Το ίδιο συνέβαινε και με το καφενείο, αλλά εκεί οι οφειλές ήταν μικρότερες.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1940 άρχισε να διαφαίνεται μια κάποια αλλαγή στα δεδομένα των "εμπορικών" συναλλαγών του χωριού μας. Ήταν καιρός πια...
Τότε, ο Ιορδάνης Ροσενλής και ο Θανάσης Τσάνες άνοιξαν συνεταιρικό καφενείο και όταν το 1948 χώρισαν, ο καθένας λειτουργούσε ξεχωριστά, με τους δικούς του σχεδιασμούς.
Ο Ιορδάνης μετέτρεψε το καφενείο του σε μπακάλικο και με βήματα τολμηρά παρουσίασε μια επιχείρηση ανταγωνιστική για τα δεδομένα του χωριού μας.
Το μονοπώλιο του Γιούντση "έσπασε" γιατί και άλλοι μιμητές εμφανίστηκαν στο προσκήνιο.
Σήμερα, φαντάζει άτοπη μια ονομαστική εξιστόρηση μπακάληδων και καφετζήδων, αλλά αυτό το κείμενο αναφέρεται σε μια σοβαρή αλλαγή νοοτροπίας και αντιλήψεων και γι' αυτό θα παραθέσω μια σειρά από ονόματα και των δυο κατηγοριών, με σαφή γνώση και ευθύνη ότι κάποιοι θα μου ... διαφύγουν.
Γιατί έχουν περάσει πολλά χρόνια και οι πληροφορίες μου από τους συγχωριανούς μας, που επίμονα συνέλεξα, συνάντησαν αντικρουόμενες απόψεις.
Ας ελπίσουμε ότι κάποιοι φίλοι στα δικά τους σχόλια θα αναφέρουν δικά τους πρόσωπα και θα συμπληρώσουν τυχόν παραλείψεις:
Παντοπώλες: Γιούντσης Νικόλαος, Μοριχοβίτης Παντελής (ο επονομαζόμενος Παρίσης) Πετλάνης Χρήστος, Νέσης Σταύρος, Δούμτσης Αντώνης, Φουδούλης Δημήτριος (ο Δήμκος) Γιούντσης Ηλίας, ο γιος του Γιώργου Γιούντση.
Καφεπώλες: Σαββίδης Γιώργος, Αχιλλέας, ο χωροφύλακας, γαμπρός του Γιάννη Θωίδη, Ματσκαλίδης Γιούρας, Νέσης Μήτσος, Θωίδης Νίκος και στη συνέχεια ο γιός του Σάββας, Θωίδης Γιώργος, Μοριχοβίτης Θανάσης, Παλαπουκίδης Πανίκος.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: 1η.Τα περισσότερα καφενεία έκαναν ..... κάπως και τη δουλειά του μπακάλη ή του ταβερνιάρη.
2. Υπήρχε και το καφενείο .... "Το 14". Το ιστορικό του το έχω δημοσιεύσει παλιότερα.
"Το 14" και το καφενείο του Αχιλλέα, του χωροφύλακα, είχαν κα γραμμόφωνα! "Το 14" έπαιζε το γνωστό τραγούδι " Στάσου στο 14 το 1955 και μετέπειτα", ενώ το καφενείο του Αχιλλέα, το 1950, το σπαρακτικό τραγούδι "Απόψε με εγκατέλειψες"...
18/2/2022
Κείμενο: Σπύρος Παπουτσής, συνταξιούχος δάσκαλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου