Γυναίκες από τη Σκοπιά Φλώρινας στους Εορτασμούς της 4ης Αυγούστου 1937

Οι παρακάτω φωτογραφίες προέρχονται από τις  Ψηφιοποιημένες Συλλογές Ε.Λ.Ι.Α. Γυναίκες και άντρες από τη Σκοπιά Φλώρινας και τα Άλωνα  κατά την συμμετοχή του στους  Εορτασμούς της 4ης Αυγούστου 1937  από το  φωτογραφικό φακό της Nelly's  (Σεραϊδάρη Έλλη).

H φωτογραφία  αυτή έγινε χαρτονόμισμα

http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php 

Πορεία στη Μνήμη. ΕΛΛΗΝΟ -ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1912-13

Κορυφαία στιγμή στη σύγχρονη ιστορία της  Φλώρινας αποτελεί η απελευθέρωσή της από τον τουρκικό ζυγό, στις 7 Νοεμβρίου 1912.
Η Φλώρινα γιορτάζει και η Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας θέλοντας να τιμήσει αυτή τη ξεχωριστή επέτειο προχώρησε στη παραγωγή του ντοκιμαντέρ "Πορεία στη Μνήμη" που στόχο έχει να γνωρίσουμε άγνωστες πτυχές της ιστορίας μας, να εμβαθύνουμε ακόμα περισσότερο στο κλίμα που επικρατούσε στα χρόνια πριν την απελευθέρωση.
μα πάνω απ' όλα, το ντοκιμαντέρ αποτελεί φόρο τιμής σε όσους αγωνίστηκαν και πρόσφεραν στον  τόπο, αλλά και μια κληρονομιά για τις επόμενες γενιές.
Δημήτριος Ηλιάδης
Αντιπεριφερειάρχης Φλώρινας.

"Η κατάληψη της Φλώρινας από τους Τούρκους " του Δημήτρη Μεκάση

Δημήτριος Μεκάσης

Περίπου σαράντα χρόνια, πριν την τουρκική εισβολή στην περιοχή της Φλώρινας, τα μέρη αυτά τα είχε καταλάβει ο Στέφανος Δουσάν, ηγεμόνας των Σέρβων. Οι Σέρβοι ήταν ομόθρησκο έθνος και η κατοχή τους δεν ήταν σκληρή για τους κατοίκους της περιοχής μας. Οι Φλωρινιώτες δεν έγιναν Σέρβοι.  Ο Ιωάννης  Καντακουζηνός μάλιστα, εκείνη την περίοδο,  έγραφε για τον Χλερηνό και τους κατοίκους του, που ήταν ρωμαίοι πολίτες, δηλαδή Ρωμιοί, υπήκοοι της Βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Οι Οσμανλήδες Τούρκοι όμως πλησίαζαν και καταλάμβαναν τα μέρη της Μακεδονίας. Ο Χατζή Εβρένος Μπέης, όπως αναφέρει ο Μπωζούρ, ο Γάλλος πρόξενος της Θεσσαλονίκης, ήταν ένα πανίσχυρος Μπέης που έγινε θρύλος για τους μουσουλμάνους της Μακεδονίας. Ο Χατζή Εβρένος νίκησε τους Έλληνες στην περιοχή των Γιαννιτσών και έσφαξε  με το σπαθί του πάνω από τρεις χιλιάδες Έλληνες, κατά τον θρύλο. Και επειδή κατέλαβε την χώρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Σουλτάνος του έδωσε μια τεράστια έκταση στην περιοχή των Γιαννιτσών.  Ο γιος του Αλή Μπέης κατέλαβε πολλά μέρη, αλλά δυσαρέστησε τον Σουλτάνο με την συμπεριφορά του και αποκεφαλίστηκε. Τον έθαψαν μέσα σε ένα τζαμί στα Γιαννιτσά. Ο Αλή Μπέης είχε ένα γιο, τον Γαζή Γιακούμπ Μπέη Εβρένο, που σε νεαρή ηλικία, πολιόρκησε τα κάστρα του Χλερηνού και τα κατέλαβε. Δεν γνωρίζουμε αν τα κάστρα έπεσαν με συμφωνία ή με έφοδο. Οι θρύλοι  των μουσουλμάνων της Φλώρινας αναφέρουν και δόλο και συμφωνία.

Ο Γιακούμπ Μπέης κατέλαβε την περιοχή της Φλώρινας, σύμφωνα με τον συγγραφέα Μεχμέτ Τεφίκ. Ακριβή χρονολογία δεν γνωρίζουμε. Πιθανότατα το 1383, καθώς για το Μοναστήρι γνωρίζουμε ότι έγιναν σκληρές μάχες και τέλος κατελήφθη κατόπιν συμφωνίας, από τον Τιμούρ Τας  Μπέη, το έτος εγίρας 784,  και σύμφωνα με το χριστιανικό ημερολόγιο, το έτος  1382 – 1383 μ.Χ. Ο ίδιος Πασάς, ο Τιμούρ Τας Μπέης κατέλαβε τον Περλεπέ (Πρίλεπ) την ίδια χρονιά. Και οι τρεις πόλεις βρίσκονται στην ίδια πεδιάδα.  Ο Σουλτάνος Μουράτ ο Α’,  επισκέφτηκε το Μοναστήρι  το 1384. Επομένως η Φλώρινα είχε καταληφθεί πριν το 1384.  Οι Τούρκοι κατέλαβαν τα μέρη μας πολύ νωρίς, καθώς η Θεσσαλονίκη κατελήφθη οριστικά από τους Τούρκους, το 1430,  και η Κωνσταντινούπολη, το 1453.

Όταν ο Γιακούμπ Μέης υποδούλωσε  την περιοχή της Φλώρινας, διέταξε να γκρεμίσουν όλα τα κάστρα. Το κάστρο του Χλερηνού  ήταν το αρχαίο κάστρο, όπου σήμερα βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος, και το βυζαντινό κάστρο, που χτίστηκε την εποχή του Ιουστινιανού και βρισκόταν πιο πάνω προς την κορυφή του λόφου, τα θεμέλια του οποίου υπάρχουν και σήμερα. Με τις πέτρες του κάστρου έχτισαν νέα σπίτια στην Φλώρινα.  Ο Γιακούμπ Μπέης έκανε την Φλώρινα, η οποία βρισκόταν στην σημερινή της θέση,  διοικητικό κέντρο, της περιοχής του κάμπου της Φλώρινας. Ο Γιακούμπ Μπέης κατοίκησε στο χωριό Τροπαιούχος μαζί με τις οικογένειες της φρουράς του. Έδιωξε του χριστιανούς κατοίκους του χωριού, που ονομαζόταν Μάλα, και το χωριό με τον τουρκικό πληθυσμό το ονόμασε Γαζή Μαχαλεσί, αλλά και  Μαχαλά. Έχτισε μάλιστα και ένα τζαμί στην θέση της εκκλησίας και έναν τεκέ. Οι χριστιανοί κάτοικοι του χωριού πήραν τα βουνά και ίδρυσαν το χωριό Τούριε, το σημερινό χωριό Κορυφή. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών, το 1923, οι κάτοικοι της Κορυφής ζήτησαν τις περιουσίες τους, τα σπίτια και τα χωράφια, στον Τροπαιούχο, αλλά το ελληνικό κράτος δεν τους τα έδωσε, καθώς αυτά ανήκαν στα ανταλλάξιμα.

Μετά το 1383, ο νεαρός Μπέης Γιακούμπ, της πανίσχυρης οικογένειας των Εβρενών, ήταν ο αφέντης όλης της περιοχή μας. Άνθρωποι, ζώα, σπίτια, χωράφια και βουνά ανήκαν σε αυτόν. Και η ζωή ακόμη των χριστιανών ήταν εξαρτημένη από τις αποφάσεις του. Για την περιοχή της Φλώρινας είχε αρχίσει μια σκληρή περίοδος, και η μόνη λύση για να απαλλαγούν από την βαρβαρότητα των Οθωμανών ήταν ο εξισλαμισμός. Πολλοί Φλωρινιώτες εξισλαμίστηκαν και άλλαξε η ζωή τους. Οι περισσότεροι όμως έμειναν πιστοί στον χριστιανισμό και υπέστησαν τα πάνδεινα. Οι εξισλαμισμένοι, κατά διαταγή του Σουλτάνου, ήταν υποχρεωμένοι να παντρεύονται με Τούρκους έποικους. Στην Φλώρινα οι πρώτοι Τούρκοι ήταν από το Ικόνιο, οι γνωστοί Κονιάρηδες και Καραμανλήδες, από την Καππαδοκία.  Οι εξισλαμισμένοι χριστιανοί Φλωρινιώτες συμπεθέριασαν με τους ανατολίτες, πήραν σπίτια και χωράφια  και δημιουργήθηκε μια νέα τάξη μουσουλμάνων, πολύ φανατικών, που ήθελαν να εξισλαμίσουν όλη την περιοχή και ιδιαίτερα την πόλη της Φλώρινας. Οι χριστιανικοί ναοί έγιναν τζαμιά και για πάρα πολλά χρόνια δεν υπήρχε χριστιανικός ναός μέσα στην πόλη.

Από τις επιστολές του Σέρβου ηγεμόνα Στέφανου Δουσάν, της περιόδου 1335 – 1345, γνωρίζουμε ότι στην αγορά της Φλώρινας υπήρχε ναός του αγίου Νικολάου. Όταν όμως οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Φλώρινα ο ναός του αγίου Νικολάου της αγοράς μετατράπηκε σε τζαμί από τον ίδιο τον Γιακούμπ Μπέη. Το τζαμί στην οδό Παπακωνσταντίνου Νερέτης, πίσω από την Τράπεζα της Ελλάδος, τμήμα του οποίου σώζεται και σήμερα είναι το τζαμί του Γιακούμπ Μπέη, που στα χρόνια της τουρκοκρατία ονομαζόταν Γιακούμπ Μπέη Τζαμί, αλλά και τζαμί της αγοράς. Το πρώτο κτίσμα, του ναού του αγίου Νικολάου που έγινε τζαμί, κατεδαφίστηκε το 1750 περίπου και χτίστηκε νέο τζαμί, τμήμα του οποίου υπάρχει και σήμερα.

Ο Γιακούμπ Μπέης πέθανε σε μεγάλη ηλικία και τον έθαψαν στο χωριό Τροπαιούχος. Ο τάφος του ήταν τόπος προσκυνήματος για τους μουσουλμάνους της Φλώρινας, καθώς αυτός κατέλαβε την περιοχή μας και τους χάρισε περιουσίες που είχαν αρπάξει από τους χριστιανούς. Η διαθήκη του φυλαγόταν στην Φλώρινα. Η διαθήκη άνοιξε αρκετά χρόνια μετά τον θάνατό του, συγκεκριμένα στις  30 Ιουλίου 1470. Άφησε χρήματα, μαγαζιά και νερόμυλους για να χρηματοδοτούνται, το τζαμί του και ο ξενώνας για φτωχούς μουσουλμάνους, που βρισκόταν στην οδό Κρέσνας, δίπλα στο τζαμί, όπου σήμερα η οικοδομή του Θάνου Κάπτση (Σούπερ Μάρκετ Γρηγοριάδης). Ο Γιακούμπ Μπέης ήταν Γαζής, δηλαδή πολεμιστής του Ισλάμ, έναν τίτλο που είχαν οι Σουλτάνοι και οι ισχυροί Μπέηδες.

Η ιστορία της τουρκοκρατίας στην Φλώρινα άρχισε με έναν νεαρό Μπέη, τον Γιακούμπ Μπέη, που κατέλαβε την Φλώρινα, και τελείωσε με έναν νεαρό Έλληνα αξιωματικό, τον υπίλαρχο Ιωάννη Άρτη, που απελευθέρωσε την Φλώρινα στις 7 Νοεμβρίου 1912, μετά από περίπου 528 χρόνια δουλείας. 

Δημήτρης Μεκάσης

"Οι Φωτιές της Φλώρινας" του Δημήτρη Μεκάση

Δημήτρης Μεκάσης

Βαρέθηκα να ακούω διάφορες εκδοχές για τις Φωτιές της Φλώρινας, από ειδικούς και μη, και ο καθένας με τον τρόπο του να συνδέει το έθιμο ανάλογα με τα πιστεύω του. Εμείς, παιδιά τότε, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, λέγαμε «οι Φωτιές». Αντίθετα οι δάσκαλοί μας επέμεναν κάθε φορά με την εκδοχή, ότι οι φωτιές συμβόλιζαν τις φωτιές που άναψαν οι βοσκοί την νύχτα που γεννήθηκε ο Χριστός. Ποιος τους άκουγε όμως. Δική τους εκδοχή και άσχετοι με το έθιμο.

Και αργότερα, το 1967, έγινε ο πρώτος διωγμός του εθίμου από τον Μητροπολίτη Αυγουστίνο Καντιώτη. Τότε έκπληκτοι ακούσαμε από τον άμβωνα ότι οι Φωτιές της Φλώρινας είναι ειδωλολατρικό έθιμο. Άλλο και τούτο. Από την μια οι δάσκαλοι, που το παρουσίαζαν ως χριστιανικό και από την άλλη ο Μητροπολίτης που το θεωρούσε παγανιστικό. Και εμείς ούτε τους δασκάλους πιστέψαμε, ούτε τον Μητροπολίτη, καθώς για μας οι Φωτιές ήταν ένα ομαδικό παιχνίδι περιπέτειας, δράσης, ανδρείας, ηρωισμού και ανταγωνισμού μεταξύ των γειτονιών. Ένα παιχνίδι μερικών εβδομάδων, που κατέληγε στο άναμμα των φωτιών την νύχτα της 23ης προς 24ης Δεκεμβρίου, με την συμμετοχή όλων των κατοίκων της πόλης.

Από πολύ μικρός συμμετείχα στην ομάδα της γειτονιάς, και στα δέκα μου χρόνια ήμουν ικανότατος για τις πεζοπορίες στο βουνό και τις νυχτερινές επιδρομές στην πόλη. Τότε που κάθε γειτονιά είχε την δική της ομάδα παιδιών και την δική της φωτιά στο κέντρο της γειτονιάς. Τότε που υπήρχε μεγάλος ανταγωνισμός, αλλά και συγκρούσεις. Ήταν ένα μοναδικό παιχνίδι, και ήταν μόνο για αγόρια. Τα κορίτσια δεν συμμετείχαν σε αυτή την περιπέτεια, καθώς τότε όλα τα κορίτσια ήταν περιορισμένα στο σπίτι.

Από τις αρχές του Νοεμβρίου, που ο καιρός ήταν καλός και οι λόφοι δεν είχαν χιόνια, οι ομάδες των παιδιών των γειτονιών, πήγαιναν να κόψουν κέδρα. Η συνθηματική φράση «πάμε για σπρένκες» σήμαινε πάμε στο βουνό να κόψουμε κέδρα. Τσεκουράκια, πριόνια, τριχιές και ξεκινούσαμε από το ανηφορικό μονοπάτι. Περνούσαμε από το ΦΟΟΦ, που τότε ήταν ένας βράχος με θέα, πίναμε νερό από την βρύση, όπου σήμερα είναι η Αγία Κυριακή και συνεχίζαμε το μονοπάτι προς το Ιτς – Μπουνάρ. Περνούσαμε την κορυφή και φτάναμε στα βοσκοτόπια της Σκοπιάς, που ήταν γεμάτα σπρένκες. Η διαδρομή από τα μονοπάτια του βουνού κρατούσε μια ώρα.

Στην πλαγιά έβοσκαν τα πρόβατα της Σκοπιάς, και μόλις τα σκυλιά αντιλαμβανόταν την παρουσία μας, ορμούσαν όλα μαζί. Ποιος λογάριαζε τα σκυλιά όμως, αυτά υποχωρούσαν με τις πρώτες πέτρες που τους ρίχναμε. Λίγη ξεκούραση ήταν απαραίτητη μετά τόσο περπάτημα. Καθόμασταν λοιπόν μέσα στα πολυβολεία, που τότε ήταν σε καλή κατάσταση, καθώς ο πόλεμος είχε τελειώσει λίγα χρόνια πριν, και μοιραζόμασταν τα βρασμένα κάστανα που είχαμε στις τσέπες μας. Μετά αρχίζαμε την δουλεία.

Χωνόμασταν κάτω από τις σπρένκες, περνούσαμε μια τριχιά και τραβούσαμε τις δυο άκρες, έτσι που τα κλαδιά δεν εμπόδιζαν αυτόν που έκοβε τον κορμό. Τις κομμένες σπρένκες τις πηγαίναμε στην κορυφή και όταν τελειώναμε άρχιζε η πεζοπορία της επιστροφής, που δεν ήταν και τόσο εύκολη, επειδή κάθε παιδί έσερνε και μια σπρένκα. Και ήμασταν όλοι μικροί, από δέκα μέχρι δεκατεσσάρων χρονών. Πολλές φορές μας έπιανε το σκοτάδι και τότε ανάβαμε τους φακούς που είχαμε μαζί μας.

Ήταν εκείνοι οι τετράγωνοι φακοί με τις πλακέ μπαταρίες, που χωρούσαν στις τσέπες μας. Χωρίς φωνές κατεβαίναμε το μονοπάτι του Ίτς-Μπουνάρ και με οδηγό τον πρώτο που πότε άναβε και πότε έσβηνε τον φακό του, καθώς το μονοπάτι φαινόταν από την πόλη και δεν θέλαμε να γίνουμε αντιληπτοί από τα παιδιά άλλων γειτονιών, επειδή υπήρχε ο κίνδυνος να φέρουν μεγάλα παιδιά και να μας πάρουν τις σπρένκες. Μόλις φτάναμε στον βράχο, όπου είναι σήμερα το ΦΟΟΦ, σταματούσαμε να πάρουμε μια ανάσα.

Ακριβώς κάτω, στους πρόποδες του βουνού ήταν το σπίτι της Άγγιας, όπου στην αυλή της βάζαμε τις σπρένκες. Το κατέβασμα γινόταν στην ευθεία και όχι από το μονοπάτι. Κατρακυλούσαμε και εμείς και οι σπρένκες και γεμάτοι χαρά, μόλις φτάναμε στην αυλή τις δέναμε και κρεμούσαμε ένα κουδούνι, για λόγους ασφαλείας. Η αποστολή είχε τελειώσει.

Στο βουνό πηγαίναμε κάθε Σάββατο το μεσημέρι, πριν πιάσουν τα χιόνια. Τις άλλες ημέρες, αφού διαβάζαμε τα μαθήματα της επόμενης ημέρας και μόλις έπιανε το σκοτάδι, σαν σκιές μαζευόμασταν σε κάποια γωνιά έτοιμοι για δράση. Τότε στις εφτά το βράδυ δεν κυκλοφορούσε κανείς στους δρόμους. Μόνο ο κεντρικός δρόμος είχε κίνηση, από αυτούς που έβγαιναν για να κάνουν την βόλτα τους. Οι άλλοι δρόμοι ήταν έρημοι. Αυτοκίνητα δεν υπήρχαν, και οι λάμπες στους στύλους φώτιζαν ελάχιστα. Ιδανικό περιβάλλον για επιδρομές και κλέψιμο ξύλων.

Ξεκινούσαμε λοιπόν μέσα στο σκοτάδι και χτενίζαμε όλους τους δρόμους για να βρούμε ξύλα. Μπαίναμε κρυφά στις αυλές και παίρναμε λίγα καυσόξυλα. Και αν κανένας νοικοκύρης μας έπαιρνε χαμπάρι έβαζε τις φωνές και τίποτε περισσότερο. Όλοι δεχόταν το έθιμο. Το κλέψιμο ξύλων επιτρεπόταν πριν τις Φωτιές. Πολλοί το θεωρούσαν και γούρι. Αρπάζαμε ό,τι ξύλινο βρίσκαμε μπροστά μας, ό,τι μπορούσε να καεί στη φωτιά. Τα κλεμμένα ξύλα τα συγκεντρώναμε σε ένα άλλο σπίτι, στο σπίτι της Αλίκης κοντά στη γέφυρα.

Μια φορά βρήκαμε παλιά καδρόνια, ότι καλύτερο για την φωτιά μας, και σαλτάραμε έναν τοίχο τέσσερα μέτρα ύψος. Με κόπο καταφέραμε να πάρομε μερικά. Δυο, δυο παιδιά με ένα καδρόνι στους ώμους τρέχαμε στο σκοτάδι μέσα σε ξένες γειτονιές. Μόλις φτάσαμε στο Γιάζι μας επιτέθηκαν τα παιδιά αυτής της γειτονιάς για να μας πάρουν τα καδρόνια. Ακολούθησε συμπλοκή. Τα καδρόνια όμως τα σώσαμε και τα μεταφέραμε στη γειτονιά μας.

Αυτά γινόταν κάθε βράδυ σε όλη την Φλώρινα. Και όταν πλησίαζαν οι μέρες για τις Φωτιές, οι αυλές και της Άγγιας και της Αλίκης ήταν γεμάτες από σπρένκες και ξύλα. Υπήρχε κίνδυνος να εισβάλλουν παιδιά άλλης γειτονιάς και να μας κλέψουν τις σπρένκες και τα ξύλα. Τις νύχτες εκείνες όλο και κάποιοι φύλαγαν. Τις σπρένκες και τα ξύλα τα φύλαγαν οι νοικοκύρηδες των σπιτιών, που μας παραχωρούσαν τις αυλές τους, αλλά και οι νέοι άνδρες της γειτονιάς. Έτσι, οι κόποι μας δεν πήγαιναν χαμένοι.

Στις 23 Δεκεμβρίου έκλειναν τα σχολεία για τις διακοπές των Χριστουγέννων. Μετά την σχολική γιορτή, που δεν μας άγγιζε, καθώς στο νου μας είχαμε τις Φωτιές, ετοιμαζόμασταν για την τελική φάση. Το μεσημέρι, όλοι με φτυάρια και κασμάδες μαζευόμασταν στο πάρκο, όπου σήμερα το κτήριο του «Αριστοτέλη», και αρχίζαμε το σκάψιμο της τρύπας, όπου θα ανάβαμε την φωτιά. Η τρύπα της φωτιάς γινόταν κλιμακωτά, δηλαδή σκάβαμε σκαλοπάτια κυκλικά. Μετά τοποθετούσαμε τα ξύλα και φτιάχναμε μια πυραμίδα τριών μέτρων περίπου. Φέρναμε και τις σπρένκες και όλα ήταν έτοιμα πριν σκοτεινιάσει. Μετά χωριζόμασταν σε ομάδες δυο και τριών παιδιών και σκορπούσαμε στην γειτονιά για να πούμε τα κάλαντα. Χτυπούσαμε τις πόρτες και τραγουδούσαμε:

«Ξύλα πολλά για κάλαντα / ξύλα για την φωτιά μας / που θα ανάψομε εδώ / εδώ στην γειτονιά μας». Και αν η πόρτα δεν άνοιγε έγκαιρα χτυπούσαμε επίμονα την πόρτα φωνάζοντας ρυθμικά «Ξύλα για κάλαντα / ξύλα για κάλαντα». Από τα φτωχά σπίτια παίρναμε καυσόξυλα και από τα πλούσια δραχμές. Με τα χρήματα που συγκεντρώναμε αγοράζαμε ένα τενεκέ πετρέλαιο από το βενζινάδικο του Μήτσου Γαϊτάνη, που βρισκόταν στην Δημοτική Αγορά. Όλα ήταν έτοιμα για την φωτιά.

Και σαν πλησίαζαν τα μεσάνυχτα, όλοι ήταν στους δρόμους, εκτός τα κορίτσια, που οι γονείς δεν τους επέτρεπαν να βγουν στις Φωτιές. Εμείς τα αγόρια της γειτονιάς πρωτοστατούσαμε και μόλις γινόταν η ώρα δώδεκα ακριβώς ανάβαμε την φωτιά. Όλοι οι γείτονες γύρω από την φωτιά περίμεναν να πάρει καλά η φωτιά για να απολαύσουν το θέαμα. Και μόλις οι πρώτες φλόγες άρχιζαν να βγαίνουν από τα στοιβαγμένα ξύλα, ο αρχηγός της ομάδας των παιδιών έπαιρνε την πρώτη σπρένκα, την σήκωνε ψηλά και έτρεχε προς την φωτιά. Την έριχνε και κάποιος άλλος την κρατούσε σταθερά πάνω στη φωτιά με ένα μακρύ ξύλο. Το κέδρο έβγαζε σπίθες, σαν πυροτέχνημα και μαζί τον χαρακτηριστικό του ήχο. Όλοι όσοι παρακολουθούσαν το θέαμα ζητωκραύγαζαν και χειροκροτούσαν.

Μετά έδιναν ευχές για τα Χριστούγεννα. Όλα τα παιδιά που συμμετείχαν έριχναν μια σπρένκα στη φωτιά και το θεωρούσαν τιμή. Κανείς δεν έριχνε σπρένκα αν δεν ζητούσε την άδεια από τα παιδιά. Οι γείτονες απολάμβαναν την φωτιά και οι γυναίκες τραγουδούσαν κανένα χριστουγεννιάτικο τραγούδι. Κεράσματα δεν υπήρχαν. Ο καθένας έφερνε από το σπίτι του συνήθως βρασμένα κάστανα και οι γεροντότεροι κανένα γκιουμάκι με τσίπουρο για να βράσουν ποντς.

Όλοι απολάμβαναν το θέαμα της φωτιάς, και όταν τελείωναν οι σπρένκες, εμείς τα παιδιά φεύγαμε όλοι μαζί για να επισκεφτούμε τις φωτιές των άλλων γειτονιών. Όλη τη νύχτα τριγυρνούσαμε στην πόλη από φωτιά σε φωτιά και τα ξημερώματα γυρίζαμε στη δική μας που έκαιγε ακόμη. Εκεί καθόμασταν και περιμέναμε να ξημερώσει, να φανούν οι μάνες μας με το κατσί (φτυαράκι) στο χέρι για να πάρουν αναμμένα κάρβουνα για να ανάψουν την σόμπα. Ήταν γούρι λέγανε για όλη την χρονιά. Τότε πηγαίναμε και εμείς για ύπνο.

Οι Φωτιές είχαν τελειώσει.

Δημήτρης Μεκάσης

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΠΑΓΧΟΝΙΣΘΕΝΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΝΑΖΙ ΣΤΙΣ 9/8/1943 ΣΤΗΝ ΚΛΑΔΟΡΑΧΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ

Η «αγχόνη» με την οποία  απαγχονίστηκε ο Θεόδωρος Θωμαΐδης.

1. Παπα-Δημήτριος ΣΤΑΜΠΟΥΛΗΣ Εφημέριος του χωριού Σκοπιάς Ν. Φλώρινας, γόνος οικογένειας Μακεδονομάχου, γεννημένος το 1874. Συνελήφθηκε τη νύχτα στο σπίτι του από τους Ναζί, με το πρόσχημα «σύντομης ανακριτικής διαδικασίας», κατόπιν υπόδειξης της Βουλγαρικής προπαγάνδας.

2. Θεόδωρος ΘΩΜΑΪΔΗΣ Διακεκριμένος Μουσικός, Μαέστρος της Μικτής Χορωδίας του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης», γεννημένος στο Μοναστήρι το 1907. Συνελήφθηκε τη νύχτα με τις πιτζάμες στο σπίτι του από τους Ναζί, το πρόσχημα «σύντομης ανακριτικής διαδικασίας», κατόπιν υπόδειξης της Βουλγαρικής προπαγάνδας.

3. Βασίλειος ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ Έμπορος. Κρατούμενος στις Γερμανικές Φυλακές Φλώρινας. (Αγνώστων λοιπών στοιχείων).

4. Μεθόδιος ΜΠΕΡΕΑΣ Στέλεχος του ΚΚΕ από τον Άγιο Παντελεήμονα Φλώρινας, εργάτης γεννημένος το 1910, ο οποίος συλλαμβάνεται στις Άνω Κλεινές, εν ώρα εργασίας.

5. Αλέξανδρος ΚΑΡΑΜΑΝΛΗΣ Κάτοικος Φλώρινας, γεννημένος στην Ανδριανούπολη το 1909, ηλεκτροτεχνίτης και υπάλληλος της Ηλεκτρικής Εταιρείας Φλώρινας. (Άγνωστο πώς και γιατί συνελήφθη).

6. Ναούμ ΚΩΣΤΙΔΗΣ Από τη Μελίτη Φλώρινας, γεννημένος το 1879. Συνελήφθη «αυθαίρετα» από τους Ναζί στο χωριό του ενώ εργαζόταν, κατόπιν υπόδειξης μελών της ΟΧΡΑΝΑ.

7. Αθανάσιος ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΗΣ Έφεδρος ανθυπολοχαγός από την Πετρούσα της Δράμας, γεννημένος το 1914, μέλος της Επιτροπής Αμυνταίου του ΕΑΜ. Κάτοικος Αμυνταίου Φλώρινας. (Άγνωστο πώς και γιατί συνελήφθη).

8. Απόστολος ΡΩΜΑΝΙΔΗΣ Γεωργός από το χωριό Κάτω Κλεινές Φλώρινας, γεννημένος στο Καρς Καυκάσου. Συνελήφθηκε από τους Ναζί «αυθαίρετα» στο χωριό του.

9. Γρηγόριος ΤΣΗΤΟΣ Δάσκαλος γεννημένος το 1880 στη Χίνκα Ιωαννίνων. Κρατούμενος στις Γερμανικές Φυλακές Φλώρινας. (Αγνώστων λοιπών στοιχείων).

10. Νικόλαος ΤΣΑΚΙΡΗΣ Ιδιώτης από τη Φλώρινα, στέλεχος της ΕΠΟΝ. Συνελήφθηκε από τους Ναζί, με το πρόσχημα «σύντομης ανακριτικής διαδικασίας».

11. Ιωάννης ΤΣΩΡΓΟΣ Υλοτόμος- υπάλληλος της Εθνικής Τράπεζας Φλώρινας από τα Αμάραντα Κονίτσης –Ιωαννίνων, γεννημένος το 1911. Βρισκόμενος ως πρόσφυγας πολέμου στη Φλώρινα (διέμενε στην αδερφή του, συνελήφθηκε από τους Ναζί εν ώρα εργασίας, στις 09/08/1943, ως τελευταίος από τους 15 πατριώτες.

12. Χαράλαμπος ΤΟΡΩΝΗΣ Καφεπώλης γεννημένος στην Κιουταχεία της Μικράς Ασίας, κάτοικος Φλώρινας, στέλεχος της ΕΠΟΝ. Συνελήφθηκε «αυθαίρετα» τη νύχτα της 08/08/1943.

13. Τριαντάφυλλος ΤΗΛΚΕΡΙΔΗΣ Γεωργός από το χωρίο Κάτω Κλεινές Φλώρινας. Συνελήφθηκε «αφνιδίως» στο χωριό του από τους Ναζί.

14. Ααρών ΛΕΒΗ Εβραίος έμπορος από τα Τρίκαλα (με επιβεβαιωμένα στοιχεία από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο). Βρέθηκε στη Φλώρινα για επαγγελματική δοσοληψία ανταλλαγής εμπορευμάτων με είδος, και «βρέθηκε» κρατούμενος των Ναζί.

15. Νισίμ ΜΠΑΤΗΣ Εβραίος έμπορος από τα Ιωάννινα, (με επιβεβαιωμένα στοιχεία από το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο). Βρέθηκε στη Φλώρινα για επαγγελματική δοσοληψία ανταλλαγής λαδιού με σιτηρά, «βρέθηκε» κρατούμενος των Ναζί.