KAΦIP-KAΛAΣ ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ του Κων/νου Κούρου

Η καταγωγή τους περιβάλλεται από μυστήριο και αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης. Κάποιος τοπικός θρύλος λέει πως είναι απόγονοι των στρατιωτών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που εγκαταστάθηκαν σε ορεινά σημεία του Πακιστάν και του Αφγανιστάν. Οι γυναίκες τους φορούν ασυνήθιστα κοσμήματα και καλύμματα κεφαλής. Σε μερικές περιοχές της Ελλάδας, ακόμη κατ σήμερα, οι γυναίκες φορούν παρόμοια καλύμματα. H εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν κράτησε περισσότερο από δέκα χρόνια. Το ασήμαντο όμως αυτό χρονικό διάστημα στάθηκε αρκετό για να χαράξει ανεξίτηλα στη ψυχή των λαών της Ανατολής τη μορφή του μεγάλου στρατηλάτη. O Αλέξανδρος εξακολουθεί να ζει μέχρι της μέρες μας στα παραμύθια, στους θρύλους, και στις λαϊκές παραδόσεις της αχανούς αυτοκρατορίας του. O κατάλογος των Ελλήνων που βασίλευσαν στην Ινδία - που τότε περιλάμβανε τις περιοχές του Πακιστάν, του Αφγανιστάν και της Ινδίας - και στις γειτονικές περιοχές, είναι τόσο μεγάλος, όσο και ο κατάλογος των Άγγλων βασιλέων από την εισβολή των Νορμανδών έως σήμερα, σύμφωνα με την ομολογία του George Woodcock (The Greeks in India). Επίσης οι Έλληνες προσέφεραν πολλά στο Βουδισμό: ιδέες, ιεραποστόλους, μοναχούς και δασκάλους. Στην ίδια την Ινδία έδωσαν την τεχνολογία τους, την αστρονομία τους, η οποία ακόμη και σήμερα έχει ελληνικούς όρους, τη θεατρική μορφή της νέας κωμωδίας και τέλος τη μεγάλη σχολή γλυπτικής της Γανδαρίδας, που έχει επιδράσεις σε όλη την ασιατική τέχνη. H επίδραση των Ελλήνων στην κοινωνική και θρησκευτική ζωή της Ανατολής κατά τους Αλεξανδρινούς και Ρωμαϊκούς χρόνους ήταν τόσο μεγάλη, που κάποιος Κεϋλανός χρονικογράφος της εποχής έγραψε πως κατά τα εγκαίνια μιας μεγάλης στούπα (συνόδου) του Βούδα στην Κεϋλάνη έλαβαν μέρος τριάντα χιλιάδες Έλληνες μοναχοί από την Αλεξάνδρεια του Καυκάσου. O αριθμός των τριάντα χιλιάδων Ελλήνων μοναχών κατά πάσα πιθανότητα είναι υπερβολικός, δείχνει όμως τη μεγάλη συμμετοχή στην ασιατική κοινωνία των Ελλήνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

ΗΡΑΚΛΗΣ — ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΣΤΙΣ ΙΝΔΙΕΣ

Ήταν όμως ο Μ. Αλέξανδρος ο πρώτος από τους Έλληνες που έφτασε στις Ινδίες; Πολλοί μύθοι μιλούν για τις εκστρατείες του Διόνυσου και του Ηρακλή. Για το Διόνυσο μας λένε πως έφτιαξε τη Νύσσα στην περιοχή της Παρθίας και εκεί καλλιέργησε αμπέλια και εγκατέστησε τους πρώτους Έλληνες — Γιαβάνας αποίκους. Να πως μιλά το έπος της Μαχαμπαράτα για τους Γιαβάνας — Ελληνες: "Οι Γιαβάνας με τα γενναία μάτια, σοφοί, δίκαιοι και γενναίοι, ποιός δε θα μιλήσει με θαυμασμό για την αντρειοσύνη και τη σοφία τους," Μετά το Διόνυσο ακολούθησε ο Ηρακλής, που εγκατέστησε πολλούς Έλληνες αποίκους. Οι ερευνητές διαφωνούν για το ποια εκστρατεία προηγήθηκε. Θεωρείται βέβαιο πάντως από πολλούς ιστορικούς και αρχαιολόγους, πως η επίδραση των Αιγαιατών ήταν αυτή που δημιούργησε τον πολιτισμό των Δραβιδικό ή Βεδδικό των Ινδιών, και έχτισε τις περίφημες πόλεις του Μοχέντζο-Ντάρο και της Χαράπα. Μετά τον Διόνυσο και τον Ηρακλή ακολούθησε ο Αλέξανδρος- ο Γιόνα Σικαντάρ. Ο Αρριανός στο Ε΄ βιβλίο του λέει ότι στη Νύσσα ο Αλέξανδρος βρήκε αυθεντικούς Έλληνες και ότι γλέντησαν, τραγούδησαν το “ευάν-ευοί” και τέλεσαν Διονυσιακά Μυστήρια.

ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ

Η αλματώδης πολιτιστική ανάπτυξη όμως στις περιοχές της Ανατολής έρχεται με τους δια-δόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τότε ιδρύεται το κράτος της Βακτριανής και ανθίζει ο ελληνοβακτριανός και ο ελληνοϊνδικός πολιτισμός. Ελληνικές πόλεις χτίζονται παντού. Τότε για πρώτη φορά οι Έλληνες απεικονίζουν δια της γλυπτικής και της ζωγραφικής τον Βούδα, πλαστικοποιώντας την μορφή του και δίνοντάς του έντονα το απολλώνιο στοιχείο. H Σχολή της Γανδαρίδος εξαπλώνει την ελληνιστική γλυπτική σ’ όλη την Άπω Ανατολή, στη Κεϋλάνη, στο Σιάμ, στην Ινδονησία. O Μένανδρος, ο βασιλιάς της Πενταποταμίας, δημιουργεί μια τεράστια αυτοκρατορία. Οι Ινδοί θεοποιούν τον Μένανδρο ενώ οι Βουδιστές τον αγιοποιούν. O ελληνισμός διαπρέπει στα πέρατα της Ασίας αντιπαλεύοντας κάθε αντιξοότητα. Δημιουργεί, επηρεάζει και διαμορφώνει όλη την Ανατολή, εισβάλοντας μέχρι τη νότια περιοχή της Κίνας και φθάνοντας ως το Σίν-Κιάνγκ. Ενώ για τη Δύση ο Αλέξανδρος είναι ένα ιστορικό πρόσωπο για την Ανατολή είναι ένας ζωντανός θρύλος. Ένας θρύλος που ακόμη συζητιέται στα καφενεία του Πακιστάν, του Αφγανιστάν, του Τουρκμενιστάν, της Περσίας. H μνήμη του ζει τόσο έντονα λες και ο χρόνος στα μέρη αυτά σταμάτησε να κυλά. Αν τους ρωτήσεις θα σου μιλήσουν για τον Σικαντέρ που είναι ο μόνος απ’ όλους τους θνητούς που κατέβηκε στον κόσμο των νεκρών για να αναζητήσει την πηγή του νερού της ζωής, που το βρήκε και ήπιε τόσο λίγο, ώστε να ζει πάντα η σκιά του. Είναι αυτός που έφτιαξε το μεγάλο "Τείχος" για να προστατεύσει τον κόσμο από τις επιδρομές των βόρειων Πνευμάτων του Κακού.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

Μέχρι πριν λίγα χρόνια όλοι θεωρούσαν πως οι Έλληνες του Μεγάλου Αλεξάνδρου αφού κατέκτησαν και εκπολίτισαν, διαγράφοντας μια πορεία εννέα τουλάχιστον αιώνων, στο τέλος απορροφήθηκαν χωρίς να αφήσουν κανένα ίχνος ζωής. H πραγματικότητα ασφαλώς δεν είναι αυτή ακριβώς. Πληροφορίες από ξένα δημοσιεύματα σε εγκυκλοπαίδειες (Brittanίca 1911) και περιοδικά (National Geographic Οκτώβρης 1981), αλλά και από σύγχρονους Έλληνες περιηγητές όπως ο μηχανικός Γιώργος Καρβέλας, ο γιατρός Βασίλης Τριτάκης, ο λοχαγός Αθανάσιος Μουστάκας, ο συγγραφέας Ορέστης Ηλιανός και ο εκδότης Άδωνις Κύρου, κάνουν μνεία για σπέρμα ελληνικό που έχει διασωθεί από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Συγκεκριμένα στις υπώρειες του όρους Ινδοκούς (Ινδικός Καύκασος), που οι Έλληνες τον ονόμαζαν Παροπάμισο, και βρίσκεται στα Δ. Ιμαλάϊα, απλώνεται η μεγάλη κοιλάδα του Τσιτράλ - γνωστή στα χρόνια της αποικιοκρατίας για το άφθονο κυνήγι της. Σε τουριστικό φυλλάδιο που διαθέτει η πρεσβεία του Πακιστάν στη χώρα μας για την ευρύτερη περιοχή του Τσιτράλ αναφέρεται ότι: Από τις πιο ενδιαφέρουσες για επίσκεψη περιοχές είναι οι ορεινές κοιλάδες (υψόμετρο 3.500 μ.) όπου κατοικούν οι Καφίρ - δηλαδή άπιστοι - Καλάς, μια πρωτόγονη φυλή ειδωλολατρών. H καταγωγή τους περιβάλλεται από μυστήριο και αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής διαμάχης. Κάποιος τοπικός θρύλος λέει πως είναι απόγονοι των στρατιωτών του μεγάλου Αλεξάνδρου που εγκαταστάθηκαν στο Τσιτράλ. Οι γυναίκες τους φορούν ασυνήθιστα κοσμήματα και καλύμματα κεφαλής. Σε μερικές περιοχές της Ελλάδος ακόμη και σήμερα οι γυναίκες φορούν παρόμοια κα-λύμματα". Αυτά σημειώνονται στο πακιστανικό έντυπο. Πολλοί τα χαρακτηρίζουν ως περίεργα χωρίς να είναι σε θέση να ανιχνεύσουν την αρχαιοελληνική τους προέλευση. Άλλοι-ιδίως Έλληνες- αποδίδουν πολλές εκδηλώσεις της ζωής των Καφίρ - Καλάς στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό.

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΕΡΙΖΟΥΝ

Είναι όμως πράγματι οι Καλάς του Πακιστάν και οι Καφίρ του Καφιριστάν (σήμερα Νουριστάν) στο Αφγανιστάν απόγονοι Ελλήνων ή κατάγονται από εξελληνισμένους Ασιάτες; Η απάντηση δεν είναι εύκολη. Η άποψη του ιστορικού Επ. Βρανόπουλου είναι πως η πρώτη εκδοχή είναι η πιθανότερη. Χωρίς φυσικά να παραβλέπουμε και την δεύτερη εκδοχή που και αυτή φαίνεται ως πιθανή, μιας και στους χρόνους των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, οι Έλληνες ηγεμόνες τον Ελληνοϊνδικού βασιλείου της Βακτριανής εφάρμοσαν επιτυχέστερα από τους άλλους διαδόχους την πολιτική της συγχώνευσης ελληνικού και ασιατικού πολιτισμού, που πρώτος ο Αλέξανδρος εγκαινίασε. Η αγγλική στρατιωτική αποστολή που εξερεύνησε στα τέλη του περασμένου αιώνα τις ορεινές κοιλάδες του Ινδοκούς, σημειώνει πως οι ντόπιοι αρχηγοί της περιοχής καυχιόνταν για την καταγωγή τους από το Δουλ’ Καρνέιν, δηλαδή το Δικέρατο Αλέξανδρο. Παλιότερες γαλλικές ανασκαφές στην ίδια περιοχή, έφεραν στο φώς μεγαλόπρεπο παλάτι, που πρέπει να ανήκε στον Έλληνα βασιλιά της Βακτριανής Ευκρατίδα. Το πιο ενδιαφέρον όμως εύρημα ήταν οι αποσυντεθημένοι πάπυροι που βρέθηκαν σ’ έναν από τους χώρους του παλατιού. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως οι πάπυροι περιείχαν στίχους ελληνικών δραμάτων και μια φιλοσοφική πραμάτεια της Αριστοτελικής Σχολής. Το ασυνήθιστο αυτό αρχαιολογικό εύρημα δικαιώνει τον Πλούταρχο που μερικούς αιώνες αργότερα βεβαιώνει πως και τα παιδιά ακόμη στα βάθη της Ασίας τραγουδούσαν στίχους των τραγωδιών του Σοφοκλή και του Ευριπίδη. O βασιλιάς Ευκρατίδας βασίλευσε στη Βακτριανή τον Β' αιώνα π.Χ. Σ’ όλη τη διάρκεια που έλαμψε στην περιοχή ο Ελληνισμός βασίλεψαν περίπου 30 Έλληνες βασιλιάδες. Τα ονόματά τους τα γνωρίζουμε από διάφορα αρχαία νομίσματα του τόπου. O τελευταίος Έλληνας βασιλιάς της περιοχής υπήρξε ο Ερμαίος. Ακολούθησαν οι επιδρομές των πολεμικών νομαδικών φυλών των Πάρθων, των Σακών και των Σκυθών που κατέλυσαν την ελληνική κυριαρχία. Φαίνεται τότε πως αρκετοί από τους Έλληνες ή τους ελληνοποιημένους ασιάτες της περιοχής, κατέφυγαν στα υψίπεδα του Ινδοκούς, όπου και κατάφεραν να διατηρήσουν την ανεξαρτησία και τον πολιτισμό τους.

Ο ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Μόνο το 1895 ο ισχυρός Εμίρης της Καμπούλ, Αβδουραχμάν, κατόρθωσε να εξισλαμίσει τους Καφίρ (άπιστους) της περιοχής του Καφιριστάν (χώρας των απίστων), που ονομάσθηκε μετά τον εξισλαμισμό του Νουριστάν (χώρα του φωτός). Στην ορεινή περιοχή όμως που απλώνεται ανάμεσα στο Τσιτράλ του Πακιστάν και στο Νουριστάν του Αφγανιστάν, υπάρχουν ακόμη αρκετοί ειδωλολάτρες "άπιστοι".

ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ

Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η λέξη "Καφίρ" προ¬έρχεται από το ρήμα "καίω" και πως ανάγει την καταγωγή του από τους αρχαίους Κάβειρους, μύστες των αρχαίων Καβειρίων Μυστηρίων, που αποτελούσαν συνέχεια των Ορφικών. H λέξη “Kαλάς” ή κατ’ άλλους "Καλάσα" στην γλώσσα της περιοχής σημαίνει "Μαύρος Βασιλιάς", εννοώντας τον βασιλιά Αλέξανδρο με το άλογό του τον μαύρο Βουκεφάλα. Τα φυλετικά χαρακτηριστικά των Καφίρ - Καλάς θυμίζουν έντονα Ελλάδα. Φυσιογνωμικά είναι μελαχρινοί, καστανοί έως κατάξανθοι με γαλανά μάτια, τίμιοι χαρακτήρες, αγνοί, καθάριοι, άδολοι. Οι γυναίκες είναι ντυμένες όλες στον ίδιο τύπο. Φορούν ένα μακρύ φόρεμα, που μοιάζει πολύ με το φόρεμα των γυναικών της Μακεδονίας, της Θράκης και των Μεγάρων (Μεγαρίτικος καπλαμάς), που ήταν σε ευρεία χρήση μέχρι της αρχές του αιώνα μας. Στο κεφάλι τους έχουν κάτι που μοιάζει με διάδημα από χάντρες και μικρά όστρακα που προεκτείνεται μέχρι την πλάτη. Στο λαιμό τους φορούν πολλές χάντρες. Οι άνδρες και τα παιδιά φορούν ένα μάλλινο σκούφο (καυσία) τον οποίο φορούσαν οι μα-κεδόνες στρατιώτες του Μ. Αλεξάνδρου και μοιάζει με το φρυγικό πέτασο. Τοιχογραφία που απεικονίζει κυνηγούς, με τον ίδιο τύπο σκούφου βρέθηκε στη Βεργίνα κατά τις ανασκαφές του αείμνηστου Μανόλη Ανδρόνικου. Χρησιμοποιούν το τόξο και σφυρίζουν με τον χαρακτηριστικό τρόπο που εμείς ονομάζουμε "κλέφτικο". Το σφύριγμα και μόνο αρκεί για να καταλάβουν οι μουσουλμάνοι πως πρόκειται για "άπιστο".

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ

H κοινωνική τους οργάνωση είναι απλή: κάθε χωριό αποτελεί αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα χωρίς άρχοντες και αρχηγό. Αν χρειασθεί να παρθεί κάποια σοβαρή απόφαση, γίνεται Λαϊκή Συνέλευση. Μοναδικό ίχνος κάποιας αρχής, είναι οι "μεγάλοι άνδρες", είναι αυτοί που όλοι αναγνωρίζουν τις αρετές και τη σοφία τους και γι’ αυτό χαίρουν ιδιαιτέρας εκτιμήσεως. Είναι συνήθως δύο σε κάθε χωριό. Αλλά οι "μεγάλοι άνδρες" δεν έχουν καμία ουσιαστική εξουσία, συνήθως καλούνται να προφέρουν κρίσεις και να λύσουν τις τυχόν διαφορές μεταξύ των συγχωριανών. Όταν δεν μπορούν να βρουν λύση, συγκαλούν τη Λαϊκή Συνέλευση. H ζωή της κοινωνίας διέπεται από την παράδοση. Αυτή καθορίζει τις σχέσεις των ατόμων. Ένας Καφίρ – Καλάς πρέπει να μένει πάντα ήρεμος, να μη χάνει ποτέ τη ψυχραιμία του, δεν πρέπει να λέει ποτέ ψέματα, ούτε να βλαστημά. H κλεψιά και ο φόνος είναι πράγματα εξαιρετικά σπάνια. Οι Καφίρ - Καλάς διοργανώνουν γιορτές και ξεφαντώνουν με χορούς και κρασί, συνήθειες τελείως πρωτόγνωρες και άγνωστες στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς μια και τις απαγορεύει η Θρησκεία. Τα σπίτια τους είναι κατασκευασμένα από πέτρα και ξύλο και στη μέση της οροφής έχουν μια τρύπα για να φεύγει ο καπνός. Ιδιαίτερα τα χωριά των Καλάς είναι χτισμένα πάνω στα πρότυπα του Ιπποκράτη για την υγιεινή πόλη, όπου ο ήλιος βλέπει τις κατοικίες από το πρωί μέχρι το βράδυ. H κατασκευή των σπιτιών είναι μάλλον οχυρωματική με όλες τις οικίες πλεγμένες μαζί σαν πολυκατοικία. H ταράτσα του ενός είναι αυλή για τους από πάνω, η ίδια αρχιτεκτονική συναντάται σε πολλά αιγαιοπελαγίτικα νησιά. Οι τάφοι είναι κιβωτιόσχημοι, όπως απαιτεί η αρχαία Θρακική και Μακεδονική παράδοση.

ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ

Στο κάθε χωριό στην καρδιά του οικισμοί υπάρχει ο ναός της Θεάς Τζάστακ (Εστία) σε εξέχουσα θέση και είναι το μεγαλύτερο σε διαστάσεις κτίσμα. Ο ναός αυτός είναι το κέντρο της κοινωνικής ζωής του χωριού. Είναι τόπος συγκεντρώσεως, εορταστικών εκδηλώσεων και τελετουργιών όπως το Πρυτανείο στην αρχαία Ελλάδα. Στη Θεά προσφέρουν λουλούδια, οπωρικά, τυρί και καρύδια. Οι γάμοι τελούνται σ' αυτόν το ναό, όπου ένας άνδρας θυσιάζει τράγο με το αίμα του οποίου ραντίζονται οι μέλλοντες συγγενείς, μετά τρώνε από το κρέας του μόνο οι άνδρες που παρευρίσκονται στην τελετή. Κυρίαρχη θεότητα των Καφίρ - Καλάς είναι ο ΜΑΧΑ - ΝΤΕΟ, δηλαδή ο Μεγάλος Δίας. Άλλες θεότητες που έχουν είναι ο ΣΑΤΥΓΚΟΡ, δηλαδή Σάτυρος, ο ΠΑΝΤΣΙΤΑ, κάτι ανάλογο του Πανός και ο ΑΜΠΑΛΟΜΕΝ. Διατηρούν πολλές γιορτές όπως αυτή της συγκομιδής, όπου οι γυναίκες αφού πρώτα λουστούν στο ποτάμι και πλέξουν τις κοτσίδες τους, όλες μαζί περνάνε σιωπηλά τη νύχτα από τα χωράφια με το καλαμπόκι. Μια γριά κόβει τελετουργικά τα πρώτα καλαμπόκια για να αρχίσει το μάζεμα της σοδειάς. Ακούγονται μόνο τα κουδουνάκια που έχουν δεμένα στις αλογοουρές και τα μακριά φορέματά τους. O μόνος άνδρας που βρίσκεται μαζί τους είναι ένα βοσκόπουλο που παίζει ένα χαρούμενο και μαγευτικό σκοπό στην καλαμένια φλογέρα του. H γιορτή της συγκομιδής αρχίζει με την Πανσέληνο του Οκτωβρίου και διαρκεί 4-5 μέρες. Από την 6η Αυγούστου μέχρι και την 25η έχουν τις γιορτές του ΣΑΤΥΓΚΟΡ (Σάτυρου, Διονύσου) που αρχίζει η νέα σπορά.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

Οι Καφίρ - Καλάς διατηρούν στη γλώσσα τους αρκετές ελ¬ληνικές λέξεις ή λέξεις με ελ-ληνική ρίζα όπως: Πίω, δηλ. πίνω, Καλάμ, δηλ. καλαμάρι (στυλό), Είμ, δηλ. είμαι, Παρείμ, δηλ. παρευρίσκομαι, Απαρά, δηλ. πήγαινε πλησίον, Χεμάν, δηλ. χειμώνας, Τάι νομ κια, δηλ. τι όνομα έχεις, Ράτ νάτ, δηλ. χορού νύχτα, Σιούλα, δηλ. ξύλα, Μπά γεια, δηλ. άντε γεια. Διατηρούν ακόμη τα ονόματα Ηρέν, δηλ. Ειρήνη, Αγγλάη, δηλ. Αγλαΐα, Πασία, δηλ. Ασπασία. O τρόπος ζωής των Καφίρ - Καλάς είναι πολύ διαφορετικός από τους γείτονές τους. H γυναίκα δεν έχει την καταπίεση του μουσουλμανισμού, ούτε και φοράει φερετζέ, ενώ όλοι οι ασιάτες κάθονται οκλαδόν αυτοί κάθονται σε καρέκλες, χορεύουν κυκλικά, κατασκευάζουν είδωλα-ξόανα, διατηρούν γιορτές με βακχικά στοιχεία και το σπουδαιότερο διατηρούν στη γλώσσα τους λέξεις ελληνικές. Ενώ όμως κατάφεραν και διατήρησαν άσβεστη τη φλόγα τους για πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια τα τελευταία χρόνια λόγω του τουρισμού και των προσπαθειών που γίνονται για να τους εξισλαμίσουν κινδυνεύουν να αφανιστούν. Και θα είναι κρίμα μεγάλο να εξαφανισθεί η μοναδική αψευδής μαρτυρία ενός ένδοξού πολιτισμικού παρελθόντος το οποίο αποτελεί παγκόσμια κληρονομιά.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ορέστη Ηλιανού, “Τα παιδιά του Μεγαλέξανδρου” , εκδόσεις Ιωλκός 1989 Περιοδικό “Τότε”, 20/1/1985 Αρχείο Γ. Καρβέλα και Β. Τριτάκη.

Δημοτικό σχολείο Ξινού Νερού Φλώρινας

Το κτίριο αιχμαλωτίζει το βλέμμα και επιβάλλεται με την παρουσία του στην κεντρική πλατεία του χωριού. Πρόκειται για ένα ογκώδες τριώροφο οικοδόμημα με ορθογωνική κάτοψη, που προβάλλει κυριαρχικά πάνω από τις στέγες των υπόλοιπων σπιτιών. Συνδυάζει στοιχεία αναγεννησιακά και μπαρόκ, είναι γενικά ένα κομψοτέχνημα αρχιτεκτονικής και δίκαια έχει. κριθεί διατηρητέο μνημείο στις 04/08/98 με απόφαση του Τμήματος Νεωτέρων Μνημείων τον Υπουργείου Πολιτισμού. Συναρπαστικό είναι και το χρονικό ανέγερσης τον σχολείου, όπως διασώθηκε από τις διηγήσεις των παλιών. Μια Κυριακή τον 1906 λοιπόν, μετά τη θεία Λειτουργία, ο Γιάννης Ουζούνης ή Χατζής μαζί με άλλους επιτρόπους της εκκλησίας, πήραν την απόφαση να κτίσουν ένα σχολείο. Όλοι οι κάτοικοι αγκάλιασαν την ιδέα με ενθουσιασμό και, σ’ ένα τραπεζομάντηλο που απλώθηκε στην πλατεία, συγκεντρώθηκαν οι πρώτες προσφορές. Ήταν η αρχή, το πρώτο σημαντικό βήμα. Ακολούθησαν οικονομικές ενισχύσεις και προσφορές από τον Σύλλογο Ξινονεριτών του Οχάιο της Αμερικής, από κατοίκους ζούσαν και εργάζονταν στην Κωνσταντινούπολη και από την εκκλησία, που εκποίησε μεγάλο μέρος της κτηματικής της περιουσίας. Ως κτίστες χρησιμοποιήθηκαν τεχνίτες που κατάγονταν από ένα χωριό του Μοναστηρίου κοντά στο Μεγάροβο. Η ανέγερση ξεκίνησε το 1907 και ολοκληρώθηκε τρία χρόνια αργότερα. Στα πρώτα χρόνια το σχολείο λειτούργησε ως Ελληνικό και Βουλγαρικό. Φεύγοντας οι Τούρκοι το 1912 με την απελευθέρωση της Φλώρινας πυρπόλησαν το σχολείο, με αποτέλεσμα να καταστραφεί μεγάλο μέρος του κτιρίου, που αποκαταστάθηκε το 1914 από τους κατοίκους. Το σχολείο λειτούργησε διαδοχικά ως διθέσιο, τριθέσιο, τετραθέσιο και, από το 1980 μέχρι και σήμερα, εξαθέσιο. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ, ΤΕΥΧΟΣ 37°, 2004

Φυσικό Μεταλλικό νερό "Ξινό Νερό" Φλώρινας

ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ. Σύμφωνα με το θρύλο και την παράδοση το Ξινό Νερό ήταν γνωστό από την αρχαιότητα, όχι μόνον για την όξινή του γεύση αλλά και για τις Θεραπευτικές του ιδιότητες. Σ’ ένα παλιό δημοσίευμα στην εφημερίδα "Καθημερινή", ο Γιάννης Χρυσάφης αναφέρει σχετικά: "Το χωριό αυτό ήταν γνωστό από την εποχή της Τουρκοκρατίας με το όνομα "Εξή-Σου", που σημαίνει Ξινό Νερό. Αυτό το όνομα διατηρήθηκε μέχρι σήμερα. H πηγή βρίσκεται σε υψόμετρο 670 μέτρων στο ομώνυμο χωριό. Στο μέρος αυτό το καλοκαίρι κυριαρχεί η δροσιά. Και τη δροσιά αυτή έρχεται να επαυξήσει η ευλογία ενός νερού μοναδικού, που χαρίζει την αναζωογόνηση στον περαστικό ξένο και τη διαρκή υγεία και ευεξία στους κατοίκους της γύρω περιοχής. Γιατί οι Ξινονερίτες είναι όλοι τους γεροδεμένοι και υγιέστατοι. Στητούς, ψηλόκορμους και γεροδεμένους τους βλέπουμε στη μικρή πλατεία τον χωριού να περιδιαβάζουν δίνοντας την εντύπωση αληθινών Μακεδόνων, απογόνων της εποχής τον Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και πραγματικά, η ιστορία της πηγής με τις θαυματουργές, ιδιότητες φθάνει ως εκείνα τα ηρωικά χρόνια. Εδώ κοντά οι αρχαιολόγοι τοποθετούν την πατρίδα της Ευρυδίκης, της γιαγιάς τον Μεγάλου Αλεξάνδρου. Σ’ αυτές τις πλαγιές πέρασε ένα μεγάλο μέρος των παιδικών του χρόνων ο μεγάλος κατακτητής του αρχαίου κόσμου κι απ’ τα ζείδωρα νάματα της πηγής του Ξινού Νερού τόνωσε τον οργανισμό του προετοιμάζοντάς τον στη σκληρή ζωή του πολέμου και της δοξασμένης του εκστρατείας. H φήμη του ιαματικού νερού διατηρήθηκε και αργότερα. Στη Βυζαντινή εποχή άνθρωποι που έπασχαν από στομαχικά νοσήματα, αρθριτικά, νεφρίτιδες και άλλες ασθένειες προσέτρεχαν στην πηγή. Και αυτό συνεχίσθηκε στα χρόνια της Τουρκικής κατοχής ως την απελευθέρωση της Μακεδονίας το 1912. Το γεγονός αυτό έφτασε ως τα αυτιά τον Αρχιστράτηγου των συμμαχικών στρατευμάτων στη Μακεδονία κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Φρανσέ ντ' Εσπραί, ο οποίος εγκατέστησε πλησίον του στρατηγείου του ένα εμφιαλωτήριο για την επιστημονικότερη και αποδοτικότερη χρησιμοποίηση του Ξινού Νερού, εφάμιλλου, καθώς υποστήριζε, των πλουσίων μεταλλικών νερών της Γαλλίας. Τις αποτελεσματικές Θεραπευτικές ιδιότητες τον Ξινού Νερού επισημαίνει ο Ευγένιος Α. Φωκάς, τακτικός καθηγητής της Υδροθεραπευτικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών: Αυτή η ευχάριστη ξινή ιδιότητά του και η παρουσία σε κανονικές αναλογίες των αλάτων ασβεστίου και μαγνησίου κατατάσσει αυτό το νερό στην κατηγορία των πολύ σημαντικών επιτραπέζιων νερών, λόγω της ειδικής σύνθεσης τον νερού αυτής της πηγής και ειδικότερα της παρουσίας σ' αυτό ελεύθερου ανθρακικού οξέος, παρέχεται στον οργανισμό του καταναλωτή του, εκτός από την ευχάριστη γεύση και ο εύκολος εφοδιασμός του με τα απαραίτητα ιχνοστοιχεία του μαγνησίου και του ασβεστίου, που είναι τόσο πολύτιμα για τη δομή της ζωντανής ύλης όπως επίσης και για ένα μεγάλο αριθμό χημικών επεξεργασιών που συντελούνται στον ανθρώπινο οργανισμό. Στη θεραπευτική τα νερά αυτά, χορηγούμενα σε συστηματική ποσιθεραπεία παρέχουν πολύτιμες χαρακτηριστικές δράσεις και χρησιμοποιούνται πολύ ωφέλιμα στη θεραπεία ορισμένων παθήσεων τον στομάχου, των νεφρών και των κατώτερων ουροφόρων οργάνων". Μετά λοιπόν από όλα αυτά, όταν ερωτηθήκαμε στο καφενείο τον χωριού, "με τι νερό προτιμάμε να συνοδεύουμε τον καφέ μας, με γλυκό ή με ξινό", η απάντησή μας ήταν αυτονόητη. Στην πρόσφατη ιστορία του Ξινού Νερού αναφέρεται το 1957 σε εκτενές άρθρο ο Δικηγόρος Φλώρινας Χρήστος Αλτίνης: "Ολίγα έτη προ του B' Παγκοσμίου Πολέμου μερικοί κάτοικοι τοy χωρίου εκινήθησαν δραστηρίως γύρω από το ζήτημα της εκμεταλλεύσεως τον ξινού νερού, με τα πενιχρά των όμως μέσα δεν ηδυνήθησαν να συγκινήσουν τους αρμοδίους και να κινήσουν το ενδιαφέρον τον κράτους. Το μόνον που επέτυχαν ήτο να γίνει μία επίσημος εκ μέρους τον Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας ανάλυσις του νερού, η οποία εχαρακτήριζε το ξινό νερό ως "μεταλλικόν ύδωρ", περιέχον άφθονον ασβέστιον και ανθρακικόν οξύ και έπειθε πάντα έχοντα, έστω και στοιχειώδη μόρφωσιν εις τον τομέα της υγείας, περί της σοβαρότητος και της ανάγκης της ευρείας κυκλοφορίας του. Το θέμα της εκμεταλλεύσεως τον ξινού νερού ανεκινήθη εκ νέου μετά το έτος 1950. Επικεφαλής της νέας κινήσεως ετέθη ο πρώην υπουργός και πολιτευτής τον Νομού Φλωρίνης Γ. Μόδης, ο οποίος επέτυχε τελικώς την δια B. Διατάγματος παραχώρησιν της εκμεταλλεύσεως τον νερού, εκ μέρους τον Δημοσίου εις την Κοινότητα Ξινού Νερού, δια μίαν 25ετίαν. Ευθύς μετά την δημοσίευσιν του ανωτέρω B. Διατάγματος οι εκπρόσωποι της Κοινότητος εκινήθησαν δια την άνεν περαιτέρω επιβραδύνσεως εκμίσθωσιν της εκμεταλλεύσεως τον μεταλλικού νερού. Και επί τέλους, την 3ην Ιουνίου 1957, υπεγράφη η σύμβασις της εκμισθώσεως τον ξινού νερού, δι’ ης την εκμετάλλευσιν αυτού ανέλαβεν ο πλειοδοτήσας εις την δημοπρασίαν Αλέξανδρος Χωναίος". Μετά τη λήξη της σύμβασης με τον Χωναίο εκδήλωσε το ενδιαφέρον της και η Κοινοτική Επιχείρηση τον οικισμού, η οποία από τον Αύγουστο τον 1992 ανέλαβε την παραγωγή και εκμετάλλευση του Ξινού Νερού και των παραγώγων του προϊόντων (πορτοκαλάδα, λεμονάδα, βυσσινάδα, γκαζόζα και σόδα). Τέλος, μετά την εφαρμογή τον Νόμου Καποδίστρια και την υπαγωγή της Κοινότητας του Ξινού Νερού στον Δήμο Αμυνταίου, η επιχειρηματική δραστηριότητα πέρασε την 1.1.1999 στην Δημοτική Επιχείρηση του Δήμου Αμυνταίου.