Η Κέλλη -καθαρεύουσα Κέλλα, (παλαιά ονομασία Γκορνίτσοβο) είναι ένα χωριό του νομού Φλώρινας που ανήκει στον δήμο Αμυνταίου. Έχει 805 κατοίκους (Απογραφή 2001). Το χωριό βρίσκεται 27 χιλιόμετρα ανατολικά από την Φλώρινα και 22 χιλιόμετρα από το Αμύνταιο.Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 934 μέτρων.
Το όνομα του οικισμού θεωρείται ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη cella (= κελάρι), καθώς το χωριό μοιάζει με κλειστό χώρο σαν κελάρι, όπως είναι κτισμένο σε κοιλάδα που οριοθετούν τρία βουνά.
Οι κάτοικοι τον χωριού Κέλλη υπέστησαν πολλά κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Αγωνίσθηκαν για την διατήρηση του ελληνισμού, για την ορθοδοξία, και για τις οικογένειές τους. Πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες, είτε ως αγγελιοφόροι, είτε ως τροφοδότες των ελληνικών σωμάτων. Και το μαρτυρικό τούτο χωριό είχε θύματα που δολοφονήθηκαν άνανδρα, όπως οι: Χρήστος Σαπουντζής, Χριστόπουλος Κων/νος του Μιχαήλ, ο Ρώμας Κων/νος, Ντίνος Ιωάννου, Μέτσης Κων/νος, και Γιώργος Παπάς ο οποίος οδηγήθηκε στη Βεύη από τον αρχικομιτατζή Τζόλε και αφού βασανίστηκε άγρια πέθανε μαρτυρικά, μέσα σε πυρακτωμένο κλίβανο. O Δίνας Αθανασίου Ρώμας βρήκε οικτρό θάνατο με τσεκούρι στις 26 Μαΐου 1903 ενώ πήγαινε στο Αμύνταιο.
Ανεκτίμητες υπηρεσίες στον αγώνα πρόσφεραν ο Πέτρος Παπαναστασίου, ο οποίος ήταν στο σώμα του καπετάν Καραβίτη και Ρέμπελου. 'Έξω από την Κέλλη έγινε σκληρή μάχη, όπου συνεπλάκησαν με τους ανθέλληνες και σκοτώθηκαν αρκετοί Κρήτες, συνελήφθη δε ο οδηγός τους Γρηγόρης Σαπουντζής, ο οποίος βασανίστηκε. O Γρηγόρης ήταν αγγελιοφόρος των ελληνικών σωμάτων και συμμετείχε πολλές φορές σε μάχες, με το σώμα του Ρέμπελου. Επίσης πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες η Καλλιόπη Στούμπου του Παντελή και ο Παντελής Τράϊκου τον Κων/νου ο πατέρας του σκοτώθηκε σε συμπλοκή. O Γεώργιος Κύριας του Αθανασίου, ήταν αγγελιοφόρος και τροφοδότης, προσφέροντας στον αγώνα πολλές υπηρεσίες.
Απογραφές Πληθυσμού στην Κέλλη: 1913 - 1.103 άτομα 1920 - 1.095 άτομα 1940 - 1.577 άτομα 1951 - 1336 άτομα 1961 - 1.680 άτομα 1971 - 1.064 άτομα 1981 - 877 άτομα
Πηγές:
Gorničevo [Αυστριακός Χάρτης]. Γκορνίτσοβον καζά Φλωρίνης, χριστιανικός οικισμός [Χάρτης Κοντογόνη].
Γκορνίτσοβον Φλωρίνης: «έχει 100 οικογενείας χριστιανικάς, εκκλησίαν και 4 καλά χάνια, έτι δε και σταύλους εν ταις οικίαις» [Σχινάς 1886].
Gornitzevo, λειτουργία πατριαρχικού σχολείου και εκκλησίας [Χάρτης Κοντογιάννη].
Γκορνίτσοβο, το 1902 είχε 116 οικογένειες [Πετσίβας].
Γορνίτσοβον, εξαρχικό χωριό προ του οθωμανικού Συντάγματος του 1908 και μικτό χωριό (εξαρχικών και πατριαρχικών) μετά. Προσήλθαν στο πατριαρχείο 30-35 οικογένειες [Προξενείο Μοναστηρίου 1908].
Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, 120 ορθόδοξοι Έλληνες και 600 ορθόδοξοι Έλληνες τρομοκρατούμενοι υπό των Βουλγάρων από το 1904 [Χαλκιόπουλος 1910].
Γορνίτσοβον Σόροβιτς, 1.103 άτομα (580 άρρενες και 523 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].
Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα [ΦΕΚ 259 / 21.12. 1918].
Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, 983 άτομα (464 άρρενες και 519 θήλεις). 189 οικογένειες [Απογραφή 1920].
Μετονομασία του οικισμού από Γκορνίτσοβον σε Κέλλη [ΦΕΚ 55 / 15. 2. 1926].
Κέλλη (Γκορνίτσοβον) Φλωρίνης, 1.093 άτομα (499 άρρενες και 594 θήλεις), εκ των οποίων τρεις ήταν πρόσφυγες πού ήρθαν μετά το 1922 (οι δύο άρρενες). Ομοδημότες ήταν 1.074 και 19 ετεροδημότες. Απογράφηκαν αλλού 92 δημότες [Απογραφή 1928].
Κέλλα Φλωρίνης, 1.577 άτομα (771 άρρενες και 806 θήλεις) [Απογραφή 1940].
Από το χωριό ήταν ο βοεβόδας Τάνε Κλιάντσεφ, η τσέτα του οποίου αριθμούσε 35 άντρες [Δραγούμης, 176].
Στις 7 Αυγούστου 1903, ο οθωμανικός στρατός συγκρούστηκε στο χωριό με αυτονομιστές και σκότωσε εννέα από αυτούς [Δραγούμης, 222].
Το χωριό γνώρισε την πρώτη επίθεση ελληνικής ένοπλης ομάδας, στις 3 Ιουνίου 1906 [Dakin, 342].
Τα ξημερώματα της 15ης Ιουλίου 1906 οι ομάδες των οπλαρχηγών Βαγγέλη Νικολούδη και Γιάννη Καραβίτη επιτέθηκαν το χωριό για δεύτερη φορά. Οι Έλληνες είχαν ξεκινήσει από το χωριό Νέγκοβαν, με διαταγή (του προξενείου Μοναστηρίου) να κάψουν το Γκορνίτσεβο. Μάλιστα ένα άλογο ήταν φορτωμένο δοχεία με πετρέλαιο. Το σχέδιο της ελληνικής οργάνωσης έχει γίνει ωστόσο γνωστό στον οθωμανικό στρατό, από δηλώσεις κομπασμού του οδηγού των ελληνικών σωμάτων Γρηγόρη Σαπουντζή, σε κάποιους μουσουλμάνους γνωστούς του: «θα μεταβώ να κάψω το χωριό». Μόλις οι Έλληνες μπήκαν στο Γκορνίτσεβο, οι οθωμανοί στρατιώτες τους περίμεναν. Ακολούθησε μάχη, κατά την οποία οι πρώτοι είχαν δώδεκα νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον οπλαρχηγό Νικολούδη [Προξενείο Μοναστηρίου, 5/8/1906, έγγραφο 511. Καραβίτης, 457-459. ΔΙΣ, 222. Dakin, 340-341. Βακαλόπουλος Β, 216].
Στις 25 Ιουνίου 1907, το μέλος της ελληνικής οργάνωσης Σάββας Χατζηχαρίσης δολοφόνησε το βοεβόδα Κλιάντσεφ από το Γκορνίτσεβο [δισ, 245].
Τον επόμενο μήνα σκοτώθηκε από τον οθωμανικό στρατό στο Μορίχοβο, ο βοεβόδας Τάνε από το Γκορνίτσεβο [ΔΙΣ, 256 και Βακαλόπουλος Β, 283].
Γνωστοί πατριαρχικοί από το χωριό που συνεργάστηκαν με την ελληνική οργάνωση ήταν: ο δάσκαλος Παπανεκτάριος που συμμετείχε στη ομάδα του Αντώνη Ζώη, ο Μήτσος Δρίλιας που σκοτώθηκε από την τσέτα του Τάνε το Μάιο του 1905 και ο πρώην ληστής και οπλαρχηγός των Ελλήνων Ζήσης Δημούλιος, που σκοτώθηκε στη Μπάνιτσα τον Απρίλιο του 1908 [ΔΙΣ, 164, 360, 377].
