Η Ιστορία της Φλώρινας

Η πανάρχαια ονομασία της περιοχής του νομού Φλώρινας είναι Λυγκηστίς ή Λύγκος.

Λυγκηστίδα ονομάστηκε από το μυθικό ήρωα Λυγκέα ή από το αιμοβόρο θηλαστικό Λύγξ - Λύγκος - Λύγκας. Οι αρχαιότερες πόλεις της Φλώρινας ήταν η Ηράκλεια (στην περιοχή της σημερινής πόλης της Φλώρινας), η Κέλλα (σημερινή Κέλλη) και η Βεύη.

Από τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών η περιοχή ήδη κατοικείτο στη μέση Νεολιθική Περίοδο (5800 - 5300 π. Χ., ενώ ίχνη ανθρώπινης δραστηριότητας στο νομό έχουν μέχρι στιγμής εντοπιστεί στους προϊστορικούς οικισμούς Αρμενοχωρίου, Μελίτης, Αγ. Παντελεήμονα, Αγίων Αναργύρων και Βαρικού.

Κατά την εποχή του Χαλκού (3100 - 1050 π. Χ.) και του Σιδήρου η κατοίκηση αυξάνεται στις λεκάνες της Φλώρινας και του Αμυνταίου.

Ίχνη της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού έχουν εντοπιστεί στους οικισμούς: Άνω Κλεινές, Σκοπός, Λόφοι, Νίκη, Παλαίστρα, Kλαδοράχη, Πέρασμα, Αγ. Βαρθολομαίος, Βαλτόνερα.

Ενδείξεις για την Ύστερη Εποχή Χαλκού : Οξιά - Μικρολίμνη, Τρίγωνο, Φλώρινα, Παπαγιάννη, Νεοχώρι, Πέτρες.

Ευρήματα από την εποχή του Σιδήρου : Πέτρες, Αετός, Βαρικό, Βεγόρα, Λιμνοχώρι, Φαράγγι, Παλαίστρα, Αγ. Παντελεήμονας.

Τα ελλιπή ανασκαφικά στοιχεία στην Φλώρινα για την Κλασική Περίοδο αναπληρώνονται από τις πληροφορίες που προέρχονται από τις γραπτές πηγές (Ηρόδοτος Θ΄137, Θουκυδίδης 4, 124 - 128, Στράβων 7.326, Διόδωρος Σικελιώτης 16.4) από τις οποίες μαρτυρείται ότι στο Β΄μισό του 5ου αι. π. Χ. την περιοχή κυβερνούσε ο βασιλικός οίκος των Λυγκηστών που οι μυθικές ρίζες του ανάγονταν στην Κόρινθο.

Η Λυγκηστίς, ήταν αυτόνομο κράτος με δυναστικό οίκο που ήταν συγγενής προς τους Βακχιάδες της Κορίνθου. Ιδρυτής της Λυγκιστικής δυναστείας ήταν ο Βρομερός, πατέρας του Αρραβαίου και γιός του μυθικού Αέροπου.

Ο Βασιλικός οίκος των Λυγκηστών είχε σαν πρώτο βασιλέα τον Αρραβαίο, ο οποίος ήταν πατέρας της πριγκίπισσας Ευρυδίκης, της μητέρας του Φίλιππου Β,΄ Βασιλιά της Μακεδονίας, όπως μας πληροφορεί ο Στράβων. Η Ευρυδίκη ήταν γιαγιά του Μ. Αλεξάνδρου από τη μεριά του πατέρα του.

Το 391 π. Χ. ο Λυγκηστής βασιλέας Αργαίος εκθρονίζει το βασιλέα Αμύντα τον Γ' και καταλαμβάνει το θρόνο της Μακεδονίας για μερικά χρόνια.

Το 352 π. Χ. ο Φίλιππος Β΄ υποτάσσει την περιοχή και την προσαρτά στο μακεδονικό βασίλειο. Κτίζει την Ηράκλεια Λυγκηστίδα η οποία θα αποτελέσει φρούριο κατά των βορείων και δυτικών εχθρών της Μακεδονίας.

Το 336 π. Χ. οι Λυγκηστές πρίγκιπες Αρραβαίος και Ηρομένης συμμετέχουν στη δολοφονία του Φίλιππου του Β΄. Ο Μ. Αλέξανδρος τους θανατώνει επειδή προσπάθησαν να διεκδικήσουν τον μακεδονικό θρόνο.

Στο στράτευμα του Μ. Αλέξανδρου εντάχθηκαν πολλοί από την περιοχή της Λυγκηστίδος. Περίφημη ήταν η Λυγκηστίδα τάξη, δηλαδή η στρατιωτική ομάδα των Λυγκηστών.

Στη μάχη του Γρανικού διακρίνεται ο Λυγκηστής στρατηγός Αμύντας στον οποίο αργότερα ο Μ. Αλέξανδρος θα προσφέρει το βασίλειο της Βακτριανής. Άλλοι Λυγκηστές αξιωματούχοι της ίδιας περιόδου ήταν οι Λεοννάτος, Πελαγών, Αέροπος, Κρατερός.

Το 148 π. Χ. η Μακεδονία υποτάσσεται στους Ρωμαίους, γίνεται pronincia romama (Ρωμαϊκή Επαρχία) και η Φλώρινα υπάγεται στην 4η Τοπαρχία της Άνω Μακεδονίας, ενώ το 48 π. Χ. η Ηράκλεια πυρπολείται από τους Ρωμαίους στην διάρκεια του Ρωμαϊκού εμφύλιου πολέμου (Καίσαρ - Πομπήιος), από τον ρωμαίο στρατηγό Δομίτιο, φίλο του Καίσαρα.

Κατά την βυζαντινή περίοδο η περιοχή υπάγεται στο Ανατολικό Κράτος μαζί με όλη την Ελλάδα και την Νότια Βαλκανική Χερσόνησο ενώ εκκλησιαστικά στον Πάπα της Ρώμης. Την περίοδο που ήταν αυτοκράτωρ ο Ιουστινιανός ο Α' η Λυγκηστίς υπήχθη στην 7η Τοπαρχία του “Ιλλυρικού” και αναφέρεται ως “Ηράκλεια Λάκκου”. Οι Επισκοπές Μογλενών (Φλώρινας) και Πρεσπών υπάγονται το 535 μ. Χ. στην Επισκοπή της Αχρίδας.

Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση μεταξύ 715 και 730 μ. Χ. ο έκπτωτος πατριάρχης Κων/πολης Γερμανός ζει και πεθαίνει στον οικισμό του Δήμου Πρεσπών Αγ. Γερμανός, που σήμερα φέρει το όνομά του.

Κατά τον 10ο μ. Χ. σφοδρές μάχες στην περιοχή (ανάμεσα στην Φλώρινα και τις Πρέσπες) μεταξύ του Τσάρου των Βουλγάρων Σαμουήλ και του Αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ του Μακεδόνα, που ονομάστηκε και Βουλγαροκτόνος. Ο Σαμουήλ ίδρυσε κράτος με πρωτεύουσα, αρχικά την Πρέσπα και ύστερα την Αχρίδα, διενήργησε επιδρομές στην Νότια Ελλάδα και μετέφερε το ιερό σκήνωμα του Αγίου Αχιλλείου (Επισκόπου Λαρίσης), το 980 μ. Χ. από την Λάρισα, στην ομώνυμη νησίδα της λίμνης μικρής Πρέσπας, όπου εγκατέστησε επίσης δέκα χιλιάδες Θεσσαλούς, για να καλλιεργούν τον τόπο, μετά την ήττα του στον Σπερχειό ποταμό, από τον στρατηγό του Βασιλείου του  Βουλγαροκτόνου, Νικηφόρο Ουρανό. Το 1017, μάχη των βυζαντινών στρατευμάτων υπό τον Βασίλειο Β' Βουλγαροκτόνο εναντίον των βουλγαρικών στρατευμάτων υπό τον τσάρο Σαμουήλ τον νεώτερο στην περιοχή της σημερινής κοινότητας Σκοπού.

Ακολούθως, το 1096, η Φλώρινα και οι Πρέσπες καταλαμβάνονται από τους Νορμανδούς του Βοημούνδου, ενώ το 12ο αι. αναφέρεται “τάγμα Μογλενιτών” στο στρατό του αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού.

Τον 13ο αιώνα η Φλώρινα υπάγεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου. Το 1259 μάχη των Βυζαντινών με τους Φράγκους (στρατού της αυτοκρατορίας της Νίκαιας με φράγκικο συνασπισμό) στην περιοχή Βορίλα Λόγγου, που τοποθετείται μεταξύ των σημερινών χωριών Παπαγιάννη, Τριπόταμος, Ιτιά, Μαρίνα).

Τον 14ο αι. οι εξισλαμισμένοι σλαβόφωνοι της Ιλυρίας μαρτυρούν την ονομασία Χλέρινα ή Φλουρίντα για την περιοχή της Φλώρινας, ενώ ο ιστοριογράφος Καντακουζηνός την ονομασία Φλερηνόν ή Χλερηνόν.

Το 1371 ο Κράλης Μάρκος, γιος του Στέφανου Ντουσάν και το 1385 ο Σουλτάνος Μουράτ ο Α΄ κυριεύουν την περιοχή και αρχίζει η περίοδος της Τουρκοκρατία ως το Νοέμβριο του 1912.

Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας η Φλώρινα αναφέρεται περισσότερο από 35 - 40 φορές σε έγγραφα (φιρμάνια) σουλτάνων, βεζίρηδων και τοπαρχών με το όνομα Φιλόρινα ή Φλώρινα, γραμμένα τούρκικα και ελληνικά.

Στα τέλη του 17ου αιώνα περιέρχεται στην περιοχή ο Εθναπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός. Το 1700 μ. Χ. δρα στην περιοχή ο αρματολός Τσολάκης ή Μεϊντάνης με στρατιωτικό σώμα χριστιανών.

Το 1822 δρουν μικρά αντάρτικα ένοπλα σώματα στην περιοχή Καϊμακτσαλάν και Οστρόβου και καταλαμβάνουν τα στενά της Άρνισσας και του Βόρα. Η Φλώρινα είχε αρματολίκια πάντοτε, ως το 1821, στο Κλειδί, Βεύη, Κέλλη, Πισοδέρι, Τρίβουνο κ.α. Η Φλώρινα έδωσε και Φιλικούς. Στην κεντρική πλατεία της Φλώρινας, οι τούρκοι κρέμασαν 9 πρόκριτους, το 1821. Το 1865 ιδρύεται στη Φλώρινα η “Νέα Φιλική Εταιρεία" με πρόεδρο τον Διευθυντή των σχολείων της που προετοιμάζει την επανάσταση του 1878 η οποία κράτησε 10 μήνες. To 1881 ο καπετάν Ναούμης απαγάγει τον Καϊμακάμη της Φλώρινας και το γεγονός γίνεται θρύλος και τραγούδια. Το 1897 ο Καπετάν Κώττας, πρώτος Μακεδονομάχος, επονομαζόμενος και "αετός των Κορεστίων", συγκροτεί αντάρτικο σώμα, κατά των Τούρκων και των Βουλγαροκομιτατζήδων.

Το 1904 έρχεται ο Παύλος Μελάς στην περιοχή Φλώρινας Καστοριάς και αρχίζει η τελική φάση του ένοπλου Μακεδονικού αγώνα.

Στις 7 Νοεμβρίου 1912 ύστερα από 527 χρόνια σκλαβιάς απελευθερώνεται η Φλώρινα από τον Ελληνικό Στρατό.

Στη διάρκεια του Α΄ παγκοσμίου πολέμου, χιλιάδες σύμμαχοι στρατιώτες στη Φλώρινα, όλων των φυλών, δογμάτων και χρωμάτων, εξαπέλυσαν τη νικηφόρα επίθεση τους κατά των Βουλγάρων και στις 18 Σεπτεμβρίου 1916 ανακατέλαβαν τη Φλώρινα που για ένα μήνα κατείχαν οι εχθροί.

Κατά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, την πρώτη νίκη του 1940 οι σύμμαχοι την πανηγύρισαν στο μέτωπο της Φλώρινας και ειδικά στην Πρέσπα και Κορέστια. Φως ελπίδας ήταν όχι μόνο η συγκράτηση των Ιταλών στη γραμμή των συνόρων, αλλά την 1 Νοεμβρίου 1940, το ηρωικό 33 Σ.Π. της Φλώρινας με την πρώτη αντεπίθεσή του, κατέλαβε χώρο περισσότερο από 10 χλμ., απελευθερώνοντας πολλά αλβανοκρατούμενα χωριά της Μακεδονίας. Στις 6 Απριλίου του 1941 όμως εισέβαλαν οι γερμανοί και στην συνέχεια κατέλαβαν την περιοχή. Κατά την γερμανική κατοχή πολλά χωριά κάηκαν και πολλοί Φλωρινιώτες εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς ως αντίποινα. Στις 1 Νοεμβρίου του 1944 ο ΕΛΑΣ απελευθέρωσε τη Φλώρινα. Στην συνέχεια ξέσπασε ο εμφύλιος πόλεμος (1947 - 1949) στη διάρκεια του οποίου, στις 12 Φεβρουαρίου του 1949, έγινε "Η μάχη της Φλώρινας" η οποία ήταν η αρχή του τέλους του εμφυλίου.