Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009
Πέμπτη 19 Νοεμβρίου 2009
Οι Φωτιές της Φλώρινας
Οι Φωτιές της Φλώρινας
Κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου τα μεσάνυχτα, στη Φλώρινα γιορτάζεται το έθιμο της Φωτιάς. Στα γύρω χωριά αλλά και σε πολλές γειτονιές της πόλης ανάβονται μεγάλες φωτιές.
Το έθιμο αυτό έχει της ρίζες του στα αρχαία χρόνια.
Οι αρχαίοι Μακεδόνες γιόρταζαν τη "Τη γέννηση του Ήλιου" στην αρχή του χειμερινού ηλιοστασίου, καθώς άρχιζε να μεγαλώνει η μέρα, τιμώντας έτσι το θεό του Ήλιου, Απόλλωνα. Αργότερα το έθιμο συνδέθηκε με τις φωτιές που άναψαν οι βοσκοί όταν γεννήθηκε o Χριστός.
Κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου τα μεσάνυχτα, στη Φλώρινα γιορτάζεται το έθιμο της Φωτιάς. Στα γύρω χωριά αλλά και σε πολλές γειτονιές της πόλης ανάβονται μεγάλες φωτιές.
Το έθιμο αυτό έχει της ρίζες του στα αρχαία χρόνια.
Οι αρχαίοι Μακεδόνες γιόρταζαν τη "Τη γέννηση του Ήλιου" στην αρχή του χειμερινού ηλιοστασίου, καθώς άρχιζε να μεγαλώνει η μέρα, τιμώντας έτσι το θεό του Ήλιου, Απόλλωνα. Αργότερα το έθιμο συνδέθηκε με τις φωτιές που άναψαν οι βοσκοί όταν γεννήθηκε o Χριστός.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ
Οι πηγές μελέτης της παραδοσιακής φορεσιάς είναι πολλές, γραπτά κείμενα, προφορική παράδοση αλλά κυρίως οι ίδιες οι φορεσιές που έχουν διασωθεί και φυλάσσονται σε ιδιωτικές συλλογές και Μουσεία. Αυτό που εντυπωσιάζει στις ελληνικές φορεσιές είναι ότι διατηρούν με τρόπο αυστηρό τις παραδοσιακές μορφές των προγενέστερων γενεών. Είναι σαν να διαφυλάσσουν συνειδητά την πολιτιστική κληρονομιά του Εθνους. Συνδέονται στενά με ποικίλες εκφράσεις του λαϊκού πολιτισμού, τα ήθη, τα έθιμα, τα λαϊκά δίκαια, τους λαϊκούς χορούς, τα τραγούδια και την λαϊκή τέχνη. Η κατασκευή των υλικών της παραδοσιακής φορεσιάς, η υφαντή ή τεχνητή διακόσμηση και τα κοσμήματα της διατηρούν με θρησκευτική προσήλωση τα παραδοσιακά στοιχεία καθώς αυτά εκφράζουν την αισθητική και τις καλλιτεχνικές αναζητήσεις ενός κοινωνικού συνόλου στη διάρκεια της ζωής του Εθνους του. Tα στοιχεία που την αποτελούν έχουν τις καταβολές τους στην αρχαιότητα και το Βυζάντιο, προσαρμόζουν όμως εγχώρια ή ξένα σύγχρονα στοιχεία τα οποία μορφοποιούν την τελική παρουσίασή της. Τα βασικά αισθητικά γνωρίσματα της λαϊκής τέχνης που προβάλλονται κυρίως στη διακόσμηση της παραδοσιακής φορεσιάς είναι η απλοποίηση, η σχηματοποίηση και η έντονη τάση για διακόσμηση. Τα καλλωπιστικά στοιχεία της φορεσιάς, έργα λαϊκών χειροτεχνών, καταξιώνονται και από το ιδεολογικό τους περιεχόμενο. Σ' αυτά μια ιδέα γίνεται σύμβολο. Ετσι που ένας σταυρός να συμβολίζει τη θρησκεία, ένα καράβι τη ζωή, ένα λουλούδι τη νεότητα, ένα περιστέρι την αγνότητα, ένα δέντρο τη μακροζωία καθώς και ένα χρώμα ή σχήμα συμβολίζουν κάποιες αξίες.
Η φορεσιά εξαρτάται από το κλίμα, το εμπόριο, την ιστορική πορεία και τις πολιτικές επιδράσεις κάθε γεωγραφικής περιοχής. Διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και την κοινωνική θέση εκείνου που τη φοράει. Tα στοιχεία της φορεσιάς π.χ. μιας νέας κοπέλας διαφέρουν από εκείνα της αρραβωνιασμένης ή της παντρεμένης, της χήρας και της γυναίκας που ο άντρας της λείπει στην ξενιτιά. H παραδοσιακή φορεσιά έχει τους δικούς της κανόνες που σέβεται ο καθένας που τη φορά, και είναι αποτέλεσμα αυστηρής κοινωνικής προσαρμογής και όχι προσωπικής επιλογής. Η αυστηρή αυτή κοινωνική προσαρμογή παρουσιάζεται κυρίως στη γιορτινή και νυφική φορεσιά όπου καταγράφονται βασικές αρχές της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής καθώς και των τοπικών εθίμων.
Η φορεσιά εξαρτάται από το κλίμα, το εμπόριο, την ιστορική πορεία και τις πολιτικές επιδράσεις κάθε γεωγραφικής περιοχής. Διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και την κοινωνική θέση εκείνου που τη φοράει. Tα στοιχεία της φορεσιάς π.χ. μιας νέας κοπέλας διαφέρουν από εκείνα της αρραβωνιασμένης ή της παντρεμένης, της χήρας και της γυναίκας που ο άντρας της λείπει στην ξενιτιά. H παραδοσιακή φορεσιά έχει τους δικούς της κανόνες που σέβεται ο καθένας που τη φορά, και είναι αποτέλεσμα αυστηρής κοινωνικής προσαρμογής και όχι προσωπικής επιλογής. Η αυστηρή αυτή κοινωνική προσαρμογή παρουσιάζεται κυρίως στη γιορτινή και νυφική φορεσιά όπου καταγράφονται βασικές αρχές της οικογενειακής και κοινωνικής ζωής καθώς και των τοπικών εθίμων.
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΝΔΥΜΑΣΙΕΣ
Λίγες είναι οι μορφές της λαϊκής μας τέχνης πού παρουσιάζουν τόσο έντονο τοπικό χρώμα όσο η φορεσιά. Φυσικό επακόλουθο των τοπικών αυτών ενδυματολογικών διαφορών και ιδιομορφιών είναι η μεγάλη ποικιλία των τύπων των εθνικών μας ενδυμασιών, που ενισχύεται και από τις εποχιακές και ποιοτικές παραλλαγές. Δηλαδή από τη διάκριση της φορεσιάς σε χειμερινή και καλοκαιρινή ή σε καθημερινή και γιορτινή. Η ποικιλία αυτή γίνεται ιδιαίτερα αισθητή στη γυναικεία φορεσιά, πού ανάγεται περισσότερο στην οικιακή τέχνη και διατηρεί πιστότερα τα πατροπαράδοτα σχήματα. Αντίθετα η ανδρική, που ραβόταν κυρίως στα εργαστήρια των ραφτάδων, παρουσιάζει μεγαλύτερη ομοιομορφία, σ' ολόκληρο τον Ελληνικό χώρο. Ετσι ενώ η γυναικεία φορεσιά μπορεί να έχει δύο και τρεις παραλλαγές μέσα στην ίδια περιοχή, η ανδρική παρουσιάζει λιγότερους τύπους. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τούρκικο ζυγό, η καθιέρωση του ευρωπαϊκού τρόπου ντυσίματος παρέσυρε σιγά - σιγά στο μαρασμό και στην εξαφάνιση τις εθνικές μας φορεσιές. Μαζί τους παρέσυρε και τις δυο μεγάλες συναφείς χειροτεχνίες την κεντητική και την αργυροχοϊα. Σήμερα είναι ελάχιστες οι ελληνικές περιοχές που διατηρούν την τοπική τους φορεσιά, κι' από αυτές οι περισσότερες την κρατούν, όχι πια σαν λειτουργικό στοιχείο της καθημερινής ζωής αλλά σαν είδος μουσειακό ή οικογενειακό κειμήλιο, που ανασύρεται από το σεντούκι του σπιτιού, για να στολίσει κάποιες επίσημες ημέρες εθνικών αναπολήσεων ή θρησκευτικών γιορτών.
Η Γυναικεία στολή της Σκοπιάς Φλώρινας
H φορεσία της Σκοπιας είναι κατασκευασμένη από χοντρά υλικά λόγω τους κλίματος που επικρατεί στην περιοχή. Αποτελείται από άσπρο βαμβακερό πουκάμισο με κεντημένο ποδόγυρο, το αντερί και το γιλέκο από γκρί-μαύρο ύφασμα, την αμάνικη σιγκούνα, γαϊτάτια, πράσινες κάλτσες,ζωνάρι και ριγωτή ποδιά.
Φλώρινα Florina Macedonia
Ιστορία Αρχαιότητα
Λυγκηστίς ή Λύγκος είναι η πανάρχαια ονομασία της περιοχής της Φλώρινας. Αρχαιότερες πόλεις ήταν η Ηράκλεια, (στην περιοχή Φλώρινας), η Κέλλα (σημερινή Κέλλη) και η Βεύη.
Η Λυγκηστίς ήταν αυτόνομο κράτος με δυναστικό οίκο συγγενή προς τους Βακχιάδες της Κορίνθου, ώσπου την υπέταξε ο Φίλιππος ο Β', πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την προσάρτησε στο βασίλειο της Μακεδονίας («των γαρ Μακεδόνων εισίν και Λυγκησταί» Θουκ., Β', 99). Πριν την κάθοδο των Δωριέων, οι Βρύγες κατοικούσαν στις Πρέσπες.
Ο Βρομερός, πατέρας του Αρραβαίου και γιος του μυθικού Αερόπου, ήταν ο ιδρυτής της λυγκηστικής δυναστείας. Κόρη του Αρραβαίου ήταν η Ευρυδίκη, η οποία «Φιλίππου μήτηρ ην» (Στραβων VII, 326) και επομένως γιαγιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
391 π.Χ. Ο Λυγκηστής βασιλιάς Αργαίος εκθρονίζει το βασιλιά Αμύντα Γ' και παίρνει το θρόνο όλης της Μακεδονίας για λίγα χρόνια.
352 π.Χ. Ο Φίλιππος ο Β' χτίζει την Ηράκλεια.
336 π.Χ. Οι Λυγκηστές πρίγκιπες Αρράβαιος και Ηρομένης συμμετέχουν στη δολοφονία του Φιλίππου του Β'. Ο Μέγας Αλέξανδρος τους θανατώνει ως διεκδικητές του μακεδονικού θρόνου.
334 Π.Χ. Ο Λυγκηστής στρατηγός Αμύντας διακρίνεται στη μάχη του Γρανικού. Ο Μέγας Αλέξανδρος αργότερα του απονέμει το βασίλειο της Βακτριανής (άλλοι Λυγκηστές αξιωματούχοι της ίδιας εποχής: Λεοννάτος, Πελαγών, Αέροπος, Κρατερός).
148 π.Χ. Η Μακεδονία γίνεται provincia romana (Ρωμαϊκή Επαρχία) και η περιοχή της Φλώρινας υπάγεται στην 4η Τοπαρχία της «Ανω Μακεδονίας».
48 π.Χ. Η Ηράκλεια πυρπολείται στη διάρκεια του ρωμαϊκού εμφύλιου πολέμου.
Βυζαντινή εποχή
Στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού του Α', η Λυγκηστίς υπάγεται στην 7η επαρχία του «Ιλλυρικού» και αναφέρεται ως «Ηράκλεια Λάκκου». Οι Επισκοπές Μογλενών (Φλώρινας) και Πρεσπών υπάγονται (535 μ.Χ.) στην Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας.
Στην Ε' Οικουμενική Σύνοδο υπογράφει και ο Επίσκοπος «Ηράκλειας Πελαγονίας» (553 μ.Χ.) 715-730 μ.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, ο έκπτωτος Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Γερμανός ζει και πεθαίνει στον ομώνυμο του σήμερα Δήμο Πρεσπών, Aγιος Γερμανός.
1Οος αι. μ.Χ. Σφοδρές συγκρούσεις των Βυζαντινών με τους Βουλγάρους στην περιοχή Φλώρινας και Πρεσπών. Ο Τσάρος των Βουλγάρων Σαμουήλ μεταφέρει το λείψανο του Επισκόπου Λάρισας Αχίλλειου στην ομώνυμη νησίδα της μικρής Πρέσπας.
1017 μ.Χ. Μάχη του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου με τον Τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ το νεότερο στην περιοχή της σημερινής Κοινότητας Σκοπού. 1096 μ.Χ. Οι Νορμανδοί του Βοημούνδου κυριεύουν τη Φλώρινα και τις Πρέσπες. 12ος αι. μ.Χ. Τάγμα «Μογλενιτών» στο στρατό του αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού.
13ος αι. μ.Χ. Η Φλώρινα υπάγεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου.
Μάχη (1259 μ.Χ.) των Βυζαντινών με τους Φράγκους (στρατού της αυτοκρατορίας της Νίκαιας με φράγκικο συνασπισμό) στην περιοχή «Βορίλα Λόγγου» (όπου τα σημερινά χωριά Τριπόταμος - Παπαγιάννης - Ιτιά -Μαρίνα).
14ος αι. μ.Χ. Οι εξισλαμισμένοι αλβανόφωνοι της Ιλλυρίας μαρτυρούν την ονομασία «Χλέρινα, Φιλουρίνα». Ο ιστοριογράφος Καντακουζηνός μαρτυρεί «Φλερηνόν ή Χλερηνόν». Ο σουλτάνος Μουράτ Α', κυριεύει την περιοχή της Φλώρινας
Τουρκοκρατία
1591. Ο γραμματέας της Ενετικής Δημοκρατίας G. Cavazza, ερχόμενος από την Αχρίδα, περνά από το Fluri-belli (Φλώρινα).
1700. Στην περιοχή δρα ο αρματολός Τσολάκης με στρατιωτικό σώμα Χριστιανών. 1750. Εμφανίζεται σε εκκλησιαστικά έγγραφα η ονομασία «Χλερηνός» ή «Φίλο ρ ίνα» 1822. Μικρά ένοπλα σώματα δρουν στην περιοχή του Καίμάκτσαλάν και του Οστρόβου.
1835. Ανεγείρεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου στην πόλη της Φλώρινας. 1865. «Νέα Φιλική Εταιρία» ιδρύεται στη Φλώρινα.
1881. Ο Καπετάν Νοούμης απαγάγει τον Καϊμακάμη της Φλώρινας.
1897. Ο Καπετάν Κώτας συγκροτεί αντάρτικο σώμα.
1903 και 1904. Aφιξη του Π. Μελά στην περιοχή Φλώρινας-Καστοριάς και έναρξη του ένοπλου Μακεδονικού αγώνα.
1908. Ιδρύεται η «Ελληνική Λέσχη Φλώρινας», η «Αδελφότης Κυριών», το διτάξιο «Σχολσρχείον Φλωρίνης» και ο μουσικός σύλλογος «Ορφεύς». Πριν από την απελευθέρωση λειτουργούν σ' όλη την περιοχή Φλώρινας ελληνικά σχολεία. 1912 (7 Νοεμβρίου). Απελευθέρωση της Φλώρινας από τους Τούρκους.
Λυγκηστίς ή Λύγκος είναι η πανάρχαια ονομασία της περιοχής της Φλώρινας. Αρχαιότερες πόλεις ήταν η Ηράκλεια, (στην περιοχή Φλώρινας), η Κέλλα (σημερινή Κέλλη) και η Βεύη.
Η Λυγκηστίς ήταν αυτόνομο κράτος με δυναστικό οίκο συγγενή προς τους Βακχιάδες της Κορίνθου, ώσπου την υπέταξε ο Φίλιππος ο Β', πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου και την προσάρτησε στο βασίλειο της Μακεδονίας («των γαρ Μακεδόνων εισίν και Λυγκησταί» Θουκ., Β', 99). Πριν την κάθοδο των Δωριέων, οι Βρύγες κατοικούσαν στις Πρέσπες.
Ο Βρομερός, πατέρας του Αρραβαίου και γιος του μυθικού Αερόπου, ήταν ο ιδρυτής της λυγκηστικής δυναστείας. Κόρη του Αρραβαίου ήταν η Ευρυδίκη, η οποία «Φιλίππου μήτηρ ην» (Στραβων VII, 326) και επομένως γιαγιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
391 π.Χ. Ο Λυγκηστής βασιλιάς Αργαίος εκθρονίζει το βασιλιά Αμύντα Γ' και παίρνει το θρόνο όλης της Μακεδονίας για λίγα χρόνια.
352 π.Χ. Ο Φίλιππος ο Β' χτίζει την Ηράκλεια.
336 π.Χ. Οι Λυγκηστές πρίγκιπες Αρράβαιος και Ηρομένης συμμετέχουν στη δολοφονία του Φιλίππου του Β'. Ο Μέγας Αλέξανδρος τους θανατώνει ως διεκδικητές του μακεδονικού θρόνου.
334 Π.Χ. Ο Λυγκηστής στρατηγός Αμύντας διακρίνεται στη μάχη του Γρανικού. Ο Μέγας Αλέξανδρος αργότερα του απονέμει το βασίλειο της Βακτριανής (άλλοι Λυγκηστές αξιωματούχοι της ίδιας εποχής: Λεοννάτος, Πελαγών, Αέροπος, Κρατερός).
148 π.Χ. Η Μακεδονία γίνεται provincia romana (Ρωμαϊκή Επαρχία) και η περιοχή της Φλώρινας υπάγεται στην 4η Τοπαρχία της «Ανω Μακεδονίας».
48 π.Χ. Η Ηράκλεια πυρπολείται στη διάρκεια του ρωμαϊκού εμφύλιου πολέμου.
Βυζαντινή εποχή
Στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού του Α', η Λυγκηστίς υπάγεται στην 7η επαρχία του «Ιλλυρικού» και αναφέρεται ως «Ηράκλεια Λάκκου». Οι Επισκοπές Μογλενών (Φλώρινας) και Πρεσπών υπάγονται (535 μ.Χ.) στην Αρχιεπισκοπή της Αχρίδας.
Στην Ε' Οικουμενική Σύνοδο υπογράφει και ο Επίσκοπος «Ηράκλειας Πελαγονίας» (553 μ.Χ.) 715-730 μ.Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, ο έκπτωτος Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Γερμανός ζει και πεθαίνει στον ομώνυμο του σήμερα Δήμο Πρεσπών, Aγιος Γερμανός.
1Οος αι. μ.Χ. Σφοδρές συγκρούσεις των Βυζαντινών με τους Βουλγάρους στην περιοχή Φλώρινας και Πρεσπών. Ο Τσάρος των Βουλγάρων Σαμουήλ μεταφέρει το λείψανο του Επισκόπου Λάρισας Αχίλλειου στην ομώνυμη νησίδα της μικρής Πρέσπας.
1017 μ.Χ. Μάχη του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου με τον Τσάρο των Βουλγάρων Σαμουήλ το νεότερο στην περιοχή της σημερινής Κοινότητας Σκοπού. 1096 μ.Χ. Οι Νορμανδοί του Βοημούνδου κυριεύουν τη Φλώρινα και τις Πρέσπες. 12ος αι. μ.Χ. Τάγμα «Μογλενιτών» στο στρατό του αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού.
13ος αι. μ.Χ. Η Φλώρινα υπάγεται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου.
Μάχη (1259 μ.Χ.) των Βυζαντινών με τους Φράγκους (στρατού της αυτοκρατορίας της Νίκαιας με φράγκικο συνασπισμό) στην περιοχή «Βορίλα Λόγγου» (όπου τα σημερινά χωριά Τριπόταμος - Παπαγιάννης - Ιτιά -Μαρίνα).
14ος αι. μ.Χ. Οι εξισλαμισμένοι αλβανόφωνοι της Ιλλυρίας μαρτυρούν την ονομασία «Χλέρινα, Φιλουρίνα». Ο ιστοριογράφος Καντακουζηνός μαρτυρεί «Φλερηνόν ή Χλερηνόν». Ο σουλτάνος Μουράτ Α', κυριεύει την περιοχή της Φλώρινας
Τουρκοκρατία
1591. Ο γραμματέας της Ενετικής Δημοκρατίας G. Cavazza, ερχόμενος από την Αχρίδα, περνά από το Fluri-belli (Φλώρινα).
1700. Στην περιοχή δρα ο αρματολός Τσολάκης με στρατιωτικό σώμα Χριστιανών. 1750. Εμφανίζεται σε εκκλησιαστικά έγγραφα η ονομασία «Χλερηνός» ή «Φίλο ρ ίνα» 1822. Μικρά ένοπλα σώματα δρουν στην περιοχή του Καίμάκτσαλάν και του Οστρόβου.
1835. Ανεγείρεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου στην πόλη της Φλώρινας. 1865. «Νέα Φιλική Εταιρία» ιδρύεται στη Φλώρινα.
1881. Ο Καπετάν Νοούμης απαγάγει τον Καϊμακάμη της Φλώρινας.
1897. Ο Καπετάν Κώτας συγκροτεί αντάρτικο σώμα.
1903 και 1904. Aφιξη του Π. Μελά στην περιοχή Φλώρινας-Καστοριάς και έναρξη του ένοπλου Μακεδονικού αγώνα.
1908. Ιδρύεται η «Ελληνική Λέσχη Φλώρινας», η «Αδελφότης Κυριών», το διτάξιο «Σχολσρχείον Φλωρίνης» και ο μουσικός σύλλογος «Ορφεύς». Πριν από την απελευθέρωση λειτουργούν σ' όλη την περιοχή Φλώρινας ελληνικά σχολεία. 1912 (7 Νοεμβρίου). Απελευθέρωση της Φλώρινας από τους Τούρκους.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)