Το 70% περίπου των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της Ελλάδας βρίσκονται στη Δυτική Μακεδονία. Πρόκειται για το σημαντικότερο φυσικό απόθεμα το οποίο εκτός από τη μεγάλη σημασία του για την ίδια τη ζωή προσφέρει και μία απαράμιλλη φυσική ομορφιά σε συνδυασμό με την πλούσια χλωρίδα της περιοχής. Τα δάση της Δυτικής Μακεδονίας, τα νερά της, η πανίδα και n χλωρίδα σε συνδυασμό με τις περιοχές «natura 2000» αποτελούν πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών και επισκεπτών οι οποίοι έρχονται να θαυμάσουν το τοπίο και να παρατηρήσουν τα ζώα, πουλιά και ενδημικά είδη της χλωρίδας. H προστασία και n ανάδειξη τους αποτελεί πρώτη προτεραιότητα όλων μας.
Η λίμνη της Βεγορίτιδας:
H λίμνη Βεγορίτιδα ή Αγίου Παντελεήμονα βρίσκεται στα όρια των νομών Φλώρινας και Πέλλας. Τροφοδοτείται από νερά βροχής και χιονιού απευθείας στην επιφάνεια της καθώς και με τη βοήθεια χειμάρρων, ρυακιών, ποταμών και με σημαντικό αριθμό υπολίμνιων πηγών. Είναι αλπινικού χαρακτήρα, καταλαμβάνει ένα από τα κοιλώματα των κλειστών οροπεδίων της Δυτικής Μακεδονίας. H λίμνη αυτή, μαζί με της γειτονικές λίμνες Πετρών και Ζάζαρης, θεωρείται ως υπόλειμμα της παλιάς λίμνης της Εορδαίας, της οποίας αναφέρεται ότι έφτασε τα 1000km2 περίπου με μέγιστο βάθος τα 250m.
H λίμνη, εξαιρουμένου του κολπίσκου που δημιουργείται Νοτιανατολικά της πόλεως Άρνισσας, έχει σχήμα επιμήκες ελλειπτικό. Το μέγιστο μήκος της ανερχόταν σε 17,8km, με μέγιστο πλάτος τα 7,1km και ελάχιστο τα 2,1km νότια των οικισμών Φαραγγίου και Αγίου Παντελεήμονος. Από άποψη διοικητικής διαιρέσεως, n λίμνη καθώς και n λεκάνη απορροής αυτής, ανήκει σε τρεις νομούς: Κοζάνης, Πέλλας και Φλώρινας, οι οποίοι αποτελούν και το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. H απόσταση της λίμνης από τη Θεσσαλονίκη στη Θέση Άρνισσα, είναι οδικός 120 km περίπου, ενώ σιδηροδρομικός 138km περίπου. Η ιστορία της λίμνης Βεγορίτιδας ξεκινά με ένα Θρύλο. Σύμφωνα με το Θρύλο αυτό, που τον μνημονεύει ο Αρχαιολόγος Adolph Struck, υπήρχε εποχή όπου στην περιοχή δεν υφίστατο n λίμνη αλλά αντ' αυτής υπήρχε μια ωραία κοιλάδα με ένα σπήλαιο στο κέντρο. Στο σπήλαιο αυτό κατέληγαν δύο χείμαρροι προερχόμενοι ο ένας εκ νοτίως και ο έτερος εξ ανατολών. Οι χείμαρροί αυτοί, με την είσοδο τους στο σπήλαιο, εξαφανίζονταν, τροφοδοτώντας υπόγειες κοιλότητες. H ανωτέρω ωραία κοιλάδα έπεσε σε δυσμένεια λόγω του ότι μια κόρη που κακολογήθηκε από τον πατριό της, καταράστηκε την ανωτέρω κοιλάδα και στη συνέχεια πνίγηκε στα νερά ενός εκ των δύο χειμάρρων. Η συνέχεια αφήνεται στα αγριεμένα στοιχεία της φύσης, καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις προκάλεσαν υπερχείλιση των χειμάρρων. Ζώα πνίγηκαν, βράχοι αποκολλήθηκαν, δέντρα ξεριζώθηκαν και όλα αυτά προκάλεσαν την έμφραξη των υπόγειων διεξόδων μέσα στο σπήλαιο. H στάθμη του νερού άρχισε να ανεβαίνει και τα γύρο χωριά κατακλύσθηκαν από τα μανιασμένα νερά.
H θρυλική – φανταστική δημιουργία της λίμνης Βεγορίτιδας δεν αποκλείεται να πηγάζει από το πιθανό ιστορικό γεγονός της εμφάνισης ενός συνταρακτικού φυσικού φαινομένου, όπως ακραίας καταιγίδας n σεισμού, που στάθηκε ικανό να δημιουργήσει τη σημερινή λίμνη Βεγορίτιδα. O Sir Arthour Evans αναφέρει στην περιγραφή από κάποιον περιηγητή της Ιλλυρίας, τον Comes Marcellinus. Ο περιηγητής αναφέρει την εμφάνιση μεγάλου καταστροφικού σεισμού στα Σκόπια με πιθανές καταστροφές στη λεκάνη της Εορδαίας.
Χρονικά οι ανωτέρω αφηγήσεις, δημιουργούν την εικόνα ότι κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια κάποιο φυσικό φαινόμενο έφραξε τις υπόγειες διαφυγές του υδρογραφικού δικτύου με άμεσο επακόλουθο την ανύψωση της στάθμης των υδάτων και τη δημιουργία της λίμνης. Από το 1896 και μετά πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με την λίμνη εξαιτίας της συνεχούς αύξησης που παρουσίαζε n στάθμη της επιφάνειας της, μέχρι και το 1957. Για το λόγο αυτό μετακινήθηκε και n σιδηροδρομική γραμμή, n οποία διερχόταν και διέρχεται περιμετρικά της λίμνης. Από το 1920 προτάθηκε και απασχόλησε τους τότε τεχνικούς n χρησιμοποίηση των υδάτων της λίμνης για ενεργειακούς σκοπούς, σε σχέση με τον ποταμό Άγρα. Η έκταση της επιφάνειας της λίμνης έφτασε περίπου τα 70 km2, η χωρητικότητα της περί τα 2.200.000.000 m3 και το μέγιστο βάθος της τα 70 m. Το έτος 1953 αρχίζει στην περιοχή n κατασκευή της σήραγγας που διοχετεύει νερό από τη λίμνη Βεγορίτιδα στη λίμνη Νησίου. Είναι μια σήραγγα ελεύθερης ροής, μήκους 6.035,4 m, εσωτερικής διαμέτρου 2m και μέγιστης παροχής 10 m3/s (Ράλλης, 1955). Το νερό το οποίο διοχετεύεται από τη σήραγγα χρησιμοποιείται για τη λειτουργία του υδροηλεκτρικού σταθμού Άγρα (ισχύος 50.000 Ι )
Στις μελέτες που εκπονήθηκαν για την κατασκευή του έργου, υπολογίστηκε πως, n πτώση της στάθμης της λίμνης κατά 20m (από υψόμετρο 540m σε 520m) Θα περιόριζε τις απώλειες από εξάτμιση και υπόγειες διαρροές, έτσι ώστε, να παραμένει πάντοτε διαθέσιμη μια ικανοποιητική παροχή για τη λειτουργία του ΥΗΣ Άγρα. Από τα σημερινά δεδομένα γίνεται φανερό πως οι απώλειες της λίμνης, όχι μόνο δεν περιορίσθηκαν, αλλά αντίθετα συνεχίστηκαν με έντονο ρυθμό, με αποτέλεσμα το 1992 n στάθμη της λίμνης να φθάσει σε υψόμετρο 514,19m. Στα μέσα της δεκαετίας 1960 γίνεται n επόμενη σημαντική παρέμβαση στην περιοχή από την Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, όταν αρχίζει n προσπάθεια εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων λιγνίτη που βρίσκονται στο λεκανοπέδιο της Πτολεμαΐδας. Από το 1959 έως το 1987 n Δ.E.H. έχει εγκαταστήσει τέσσερις Ατμοηλεκτρικούς σταθμούς στην Πτολεμαΐδα, στην Καρδία, στον Αγ. Δημήτριο και στο Αμύνταιο, με συνολικό αριθμό μονάδων 14. Το έτος 1987 αρχίζει να λειτουργεί ο νέος Α.Η.Σ. στην περιοχή Αμυνταίου. Αυτός ο σταθμός χρησιμοποιεί νερό από το αντλιοστάσια του Αγίου Παντελεήμονα ενώ οι Α.Η.Σ. του Αγίου Δημητρίου και της Καρδίας αρχίζουν να τροφοδοτούνται από το ποταμό Αλιάκμονα (τεχνητή λίμνη Πολυφύτου). Κατά τη διάρκεια του 1980 σημαντικές αλλαγές συντελούνται και στη γεωργική παραγωγή με ραγδαία αύξηση των αρδευόμενων καλλιεργειών. Επίσης με την πτώση της στάθμης της λίμνης εμφανίζονται νέες καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Οι λίμνες Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα:
Αν και είναι δύο ξεχωριστές λίμνες με διαφορετικά χαρακτηριστικά, σχεδόν πάντα ανα¬φέρονται μαζί, ίσως γιατί διαμορφώνουν μια ενιαία περιοχή και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους είναι αμοιβαίες. H λίμνη Ζάζαρη είναι μια από τις ομορφότερες λίμνες της Ελλάδας, σε υψόμετρο 602 μέτρα, έχει εμβαδό περίπου δύο τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τροφοδοτείται από το ποτάμι του Σκλήθρου, αλλά και από υπόγειες πηγές, ενώ στη συνέχεια τροφοδοτεί με τη σειρά της τη Χειμαδίτιδα. H λίμνη Χειμαδίτιδα είναι μεγαλύτερη, έχοντας έκταση 10,8 τ. χμ. και βρίσκεται εννιά μέτρα χαμηλότερα από τη Ζάζαρη. Πρόκειται για λίμνη με έντονο ευτροφισμό, ο οποίος είναι εμφανής από την πολύ μεγάλη έκταση απροσπέλαστων καλαμιώνων, οι οποίοι όμως αποτελούν σημαντικό βιότοπο για την αναπαραγωγή, διαχείμαση και γενικότερα διαβίωση σημαντικών οργανισμών. Οι δύο λίμνες, μα κυρίως n Χειμαδίτιδα, έδιναν στο παρελθόν και συνεχίζουν ακόμα να προσφέρουν στα κοπάδια των κτηνοτρόφων πιο ήπιες συνθήκες διαβίωσης κατά τη διάρκεια του δριμύτατου χειμώνα της ευρύτερης περιοχής, αλλά και πιο απομακρυσμένων Διαμερισμάτων. Τα χειμαδιά άλλωστε, χάρισαν ως αντάλλαγμα το όνομα στη μία από τις λίμνες. Μετά τις αλλαγές στον τρόπο εκτροφής των αιγοπροβάτων και των βοοειδών, τα τελευταία χρόνια, λίγα μόλις κοπάδια κτηνοτρόφων, σε πείσμα των καιρών, εξακολουθούν να βόσκουν στη γύρω περιοχή και να θυμίζουν αμυδρά το παρελθόν. Στο σύμπλεγμα των δύο λιμνών έχουν καταγραφεί σημαντικά είδη φυτών (εκατόν πενήντα είδη) και κυρίως ζώων. Έχουν παρατηρηθεί εκατόν σαράντα ένα είδη πουλιών, από τα οποία τα εκατό είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Αξίζει όμως να αναφερθεί πως στη Χειμαδίτιδα αναπαράγεται, με το μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ελλάδα, n Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), με 60 ζευγάρια, n οποία είναι παγκόσμια απειλούμενο είδος. Ακόμη στις δύο λίμνες φιλοξενούνται δώδεκα είδη Θηλαστικών, εφτά είδη ερπετών, εφτά είδη αμφιβίων και οχτώ είδη ψαριών.
Λiμνη Πετρών:
H Λίμνη των Πετρών βρίσκεται 1 χμ. βορειοδυτικά του Δήμου Αμυνταίου και σε μικρή απόσταση από τη λίμνη Βεγορίτιδα. Τροφοδοτείται από νερά βροχής και χιονιού, απευθείας στην επιφάνεια της και με το νερό από τη λίμνη Χειμαδίτιδα μέσω της κεντρικής απα-γωγού τάφρου. Ταυτόχρονα μέσω φυσικής τάφρου αλλά και τεχνητής υπόγειας σήραγγας επικοινωνεί με τη λίμνη Βεγορίτιδα, στην οποία διοχετεύει μεγάλες ποσότητες νερού. H λίμνη φαίνεται πολύ ωραία από τον αρχαιολογικό χώρο των Πετρών. H πρόσβαση (επίσκεψη) στη λίμνη είναι δυνατή από το χωριό Πέτρες. Στη λίμνη Πετρών έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από ενενήντα είδη πουλιών, ενώ στο σύμπλεγμα των δύο λιμνών, περισσότερα από εκατόν τριάντα, πολλά από τα οποία είναι απειλούμενα. Μάλιστα, στη λίμνη των Πετρών αναπαράγονται σπάνια είδη, όπως n Λαγγόνα, n οποία έχει δημιουργήσει στην περιοχή μια δεύτερη αποικία στο νομό της Φλώρινας, εκτός από αυτή των Πρεσπών. Αυτές είναι οι δύο από τις τρεις αποικίες του είδους στην Ελλάδα, τις μοναδικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τα θηλαστικά, εξέχουσα σημασία έχει η παρουσία της Βίδρας, γιατί Θεωρείται πολύ καλός δείκτης καθαρότητας των νερών στα οποία ζει, άρα οι ελπίδες για διατήρηση των υγροβιότοπων αυτών σε ικανοποιητικό επίπεδο συνεχίζουν να υπάρχουν. Μοναδική είναι, τέλος, και n παρουσία ενός ψαριού στη Βεγορίτιδα, του Κορήγονου. Το μοναδικό παρατηρητήριο της περιοχής βρίσκεται 3 χμ. έξω από τον Άγιο Παντελεήμονα.
H Μικρή και η Μεγάλη Πρέσπα:
Οι λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα απέχουν 47 χμ. από τη Φλώρινα. H μικρή Πρέσπα είναι μία μακρόστενη, μεσοτροφική λίμνη, με επιφάνεια 47,35 τ. χιλ. από τα οποία τα 43,5 είναι στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα στην Αλβανία. H μεγάλη Πρέσπα είναι ολιγοτροφική λίμνη με επιφάνεια 272 τ. χιλ. από τα οποία μόνο τα 39 είναι στην Ελλάδα. Από πολύ νωρίς αναγνωρίστηκε n μοναδικότητα των Πρεσπών ως ενδιαίτημα σημαντικών ειδών και κυρίως πουλιών. H ελληνική Πολιτεία αναγνωρίζοντας τις φυσικές αξίες της περιοχής, ανακήρυξη την περιοχή Εθνικό Δρυμό το 1974. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο εθνικό δρυμό στην Ελλάδα με 270 τ. χιλ. έκταση. Το στοιχείο που ξεχωρίζει τις Πρέσπες από τους υπόλοιπους εθνικούς δρυμούς είναι n μεγάλη ποικιλομορφία σε φυσικές διαπλάσεις και τύπους ενδιαιτημάτων.
H λεκάνη των Πρεσπών βρίσκεται σε υψόμετρο 850μ. H περιοχή είναι ένας από τους σπουδαιότερους οικότοπους πουλιών στην Ευρώπη. H Μικρή Πρέσπα είναι περιοχή ειδικής σημασίας. Έχει εκτεταμένες ρηχές ζώνες με υδρόβια βλάστηση, υγρά λιβάδια, βοσκοτόπια και αγροτική γη. Οι λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα χωρίζονται από μια στενή λωρίδα μήκους 4 χιλιομέτρων. Λόγω υψομετρικής διαφοράς, χύνονται τα νερά της Μικρής Πρέσπα, στη Μεγάλη Πρέσπα και συμφωνά με έρευνα, από τη Μεγάλη Πρέσπα με υπόγειες διαδρομές συνεχίζουν προς τη λίμνη Αχρίδα (FYROM). Οι λίμνες είναι απομεινάρια της μεγάλης Δασσαρίτιδας λίμνης που κατείχε την ευρύτερη περιοχή πριν εκατομμύρια χρόνια. H λίμνη Μικρή Πρέσπα παγώνει για μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε χειμώνα.
H περιοχή των Πρεσπών κηρύχτηκε Εθνικός Δρυμός από το 1974 για την ομορφιά του τοπίου της, για την πλούσια πανίδα και χλωρίδα για τα σπάνια υδρόβια πουλιά της (πελεκάνοι, λαγγόνες, κορμοράνοι, ερωδιοί κ.λ.π.) και για μία συστάδα αιωνόβιων κέδρων. Στην περιοχή αναφέρονται: -17 είδη ψαριών (γριβάδια, τσιρόνια, χέλια, μπράνες κ.α) -11 είδη αμφιβίων -21 είδη ερπετών -45 είδη Θηλαστικών -πάνω από 260 είδη πτηνών. Τα ψάρια μπράνα Πρέσπας, Πέστροφα Αγίου Γερμανού Πρεσπών, κορύγονος Αγίου Παντελεήμονα (Βεγορίτιδα) είναι μοναδικά παγκόσμια. Από τα 6.000 είδη φυτών της ελληνικής χλωρίδας, στις Πρέσπες απαντούν περίπου 1.400 είδη (σχεδόν το 25%).
Η λίμνη της Βεγορίτιδας:
H λίμνη Βεγορίτιδα ή Αγίου Παντελεήμονα βρίσκεται στα όρια των νομών Φλώρινας και Πέλλας. Τροφοδοτείται από νερά βροχής και χιονιού απευθείας στην επιφάνεια της καθώς και με τη βοήθεια χειμάρρων, ρυακιών, ποταμών και με σημαντικό αριθμό υπολίμνιων πηγών. Είναι αλπινικού χαρακτήρα, καταλαμβάνει ένα από τα κοιλώματα των κλειστών οροπεδίων της Δυτικής Μακεδονίας. H λίμνη αυτή, μαζί με της γειτονικές λίμνες Πετρών και Ζάζαρης, θεωρείται ως υπόλειμμα της παλιάς λίμνης της Εορδαίας, της οποίας αναφέρεται ότι έφτασε τα 1000km2 περίπου με μέγιστο βάθος τα 250m.
H λίμνη, εξαιρουμένου του κολπίσκου που δημιουργείται Νοτιανατολικά της πόλεως Άρνισσας, έχει σχήμα επιμήκες ελλειπτικό. Το μέγιστο μήκος της ανερχόταν σε 17,8km, με μέγιστο πλάτος τα 7,1km και ελάχιστο τα 2,1km νότια των οικισμών Φαραγγίου και Αγίου Παντελεήμονος. Από άποψη διοικητικής διαιρέσεως, n λίμνη καθώς και n λεκάνη απορροής αυτής, ανήκει σε τρεις νομούς: Κοζάνης, Πέλλας και Φλώρινας, οι οποίοι αποτελούν και το βορειοδυτικό τμήμα της χώρας. H απόσταση της λίμνης από τη Θεσσαλονίκη στη Θέση Άρνισσα, είναι οδικός 120 km περίπου, ενώ σιδηροδρομικός 138km περίπου. Η ιστορία της λίμνης Βεγορίτιδας ξεκινά με ένα Θρύλο. Σύμφωνα με το Θρύλο αυτό, που τον μνημονεύει ο Αρχαιολόγος Adolph Struck, υπήρχε εποχή όπου στην περιοχή δεν υφίστατο n λίμνη αλλά αντ' αυτής υπήρχε μια ωραία κοιλάδα με ένα σπήλαιο στο κέντρο. Στο σπήλαιο αυτό κατέληγαν δύο χείμαρροι προερχόμενοι ο ένας εκ νοτίως και ο έτερος εξ ανατολών. Οι χείμαρροί αυτοί, με την είσοδο τους στο σπήλαιο, εξαφανίζονταν, τροφοδοτώντας υπόγειες κοιλότητες. H ανωτέρω ωραία κοιλάδα έπεσε σε δυσμένεια λόγω του ότι μια κόρη που κακολογήθηκε από τον πατριό της, καταράστηκε την ανωτέρω κοιλάδα και στη συνέχεια πνίγηκε στα νερά ενός εκ των δύο χειμάρρων. Η συνέχεια αφήνεται στα αγριεμένα στοιχεία της φύσης, καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις προκάλεσαν υπερχείλιση των χειμάρρων. Ζώα πνίγηκαν, βράχοι αποκολλήθηκαν, δέντρα ξεριζώθηκαν και όλα αυτά προκάλεσαν την έμφραξη των υπόγειων διεξόδων μέσα στο σπήλαιο. H στάθμη του νερού άρχισε να ανεβαίνει και τα γύρο χωριά κατακλύσθηκαν από τα μανιασμένα νερά.
H θρυλική – φανταστική δημιουργία της λίμνης Βεγορίτιδας δεν αποκλείεται να πηγάζει από το πιθανό ιστορικό γεγονός της εμφάνισης ενός συνταρακτικού φυσικού φαινομένου, όπως ακραίας καταιγίδας n σεισμού, που στάθηκε ικανό να δημιουργήσει τη σημερινή λίμνη Βεγορίτιδα. O Sir Arthour Evans αναφέρει στην περιγραφή από κάποιον περιηγητή της Ιλλυρίας, τον Comes Marcellinus. Ο περιηγητής αναφέρει την εμφάνιση μεγάλου καταστροφικού σεισμού στα Σκόπια με πιθανές καταστροφές στη λεκάνη της Εορδαίας.
Χρονικά οι ανωτέρω αφηγήσεις, δημιουργούν την εικόνα ότι κατά τα Ρωμαϊκά χρόνια κάποιο φυσικό φαινόμενο έφραξε τις υπόγειες διαφυγές του υδρογραφικού δικτύου με άμεσο επακόλουθο την ανύψωση της στάθμης των υδάτων και τη δημιουργία της λίμνης. Από το 1896 και μετά πολλοί ερευνητές ασχολήθηκαν με την λίμνη εξαιτίας της συνεχούς αύξησης που παρουσίαζε n στάθμη της επιφάνειας της, μέχρι και το 1957. Για το λόγο αυτό μετακινήθηκε και n σιδηροδρομική γραμμή, n οποία διερχόταν και διέρχεται περιμετρικά της λίμνης. Από το 1920 προτάθηκε και απασχόλησε τους τότε τεχνικούς n χρησιμοποίηση των υδάτων της λίμνης για ενεργειακούς σκοπούς, σε σχέση με τον ποταμό Άγρα. Η έκταση της επιφάνειας της λίμνης έφτασε περίπου τα 70 km2, η χωρητικότητα της περί τα 2.200.000.000 m3 και το μέγιστο βάθος της τα 70 m. Το έτος 1953 αρχίζει στην περιοχή n κατασκευή της σήραγγας που διοχετεύει νερό από τη λίμνη Βεγορίτιδα στη λίμνη Νησίου. Είναι μια σήραγγα ελεύθερης ροής, μήκους 6.035,4 m, εσωτερικής διαμέτρου 2m και μέγιστης παροχής 10 m3/s (Ράλλης, 1955). Το νερό το οποίο διοχετεύεται από τη σήραγγα χρησιμοποιείται για τη λειτουργία του υδροηλεκτρικού σταθμού Άγρα (ισχύος 50.000 Ι
Στις μελέτες που εκπονήθηκαν για την κατασκευή του έργου, υπολογίστηκε πως, n πτώση της στάθμης της λίμνης κατά 20m (από υψόμετρο 540m σε 520m) Θα περιόριζε τις απώλειες από εξάτμιση και υπόγειες διαρροές, έτσι ώστε, να παραμένει πάντοτε διαθέσιμη μια ικανοποιητική παροχή για τη λειτουργία του ΥΗΣ Άγρα. Από τα σημερινά δεδομένα γίνεται φανερό πως οι απώλειες της λίμνης, όχι μόνο δεν περιορίσθηκαν, αλλά αντίθετα συνεχίστηκαν με έντονο ρυθμό, με αποτέλεσμα το 1992 n στάθμη της λίμνης να φθάσει σε υψόμετρο 514,19m. Στα μέσα της δεκαετίας 1960 γίνεται n επόμενη σημαντική παρέμβαση στην περιοχή από την Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, όταν αρχίζει n προσπάθεια εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων λιγνίτη που βρίσκονται στο λεκανοπέδιο της Πτολεμαΐδας. Από το 1959 έως το 1987 n Δ.E.H. έχει εγκαταστήσει τέσσερις Ατμοηλεκτρικούς σταθμούς στην Πτολεμαΐδα, στην Καρδία, στον Αγ. Δημήτριο και στο Αμύνταιο, με συνολικό αριθμό μονάδων 14. Το έτος 1987 αρχίζει να λειτουργεί ο νέος Α.Η.Σ. στην περιοχή Αμυνταίου. Αυτός ο σταθμός χρησιμοποιεί νερό από το αντλιοστάσια του Αγίου Παντελεήμονα ενώ οι Α.Η.Σ. του Αγίου Δημητρίου και της Καρδίας αρχίζουν να τροφοδοτούνται από το ποταμό Αλιάκμονα (τεχνητή λίμνη Πολυφύτου). Κατά τη διάρκεια του 1980 σημαντικές αλλαγές συντελούνται και στη γεωργική παραγωγή με ραγδαία αύξηση των αρδευόμενων καλλιεργειών. Επίσης με την πτώση της στάθμης της λίμνης εμφανίζονται νέες καλλιεργούμενες εκτάσεις.
Οι λίμνες Ζάζαρη και Χειμαδίτιδα:
Αν και είναι δύο ξεχωριστές λίμνες με διαφορετικά χαρακτηριστικά, σχεδόν πάντα ανα¬φέρονται μαζί, ίσως γιατί διαμορφώνουν μια ενιαία περιοχή και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους είναι αμοιβαίες. H λίμνη Ζάζαρη είναι μια από τις ομορφότερες λίμνες της Ελλάδας, σε υψόμετρο 602 μέτρα, έχει εμβαδό περίπου δύο τετραγωνικά χιλιόμετρα. Τροφοδοτείται από το ποτάμι του Σκλήθρου, αλλά και από υπόγειες πηγές, ενώ στη συνέχεια τροφοδοτεί με τη σειρά της τη Χειμαδίτιδα. H λίμνη Χειμαδίτιδα είναι μεγαλύτερη, έχοντας έκταση 10,8 τ. χμ. και βρίσκεται εννιά μέτρα χαμηλότερα από τη Ζάζαρη. Πρόκειται για λίμνη με έντονο ευτροφισμό, ο οποίος είναι εμφανής από την πολύ μεγάλη έκταση απροσπέλαστων καλαμιώνων, οι οποίοι όμως αποτελούν σημαντικό βιότοπο για την αναπαραγωγή, διαχείμαση και γενικότερα διαβίωση σημαντικών οργανισμών. Οι δύο λίμνες, μα κυρίως n Χειμαδίτιδα, έδιναν στο παρελθόν και συνεχίζουν ακόμα να προσφέρουν στα κοπάδια των κτηνοτρόφων πιο ήπιες συνθήκες διαβίωσης κατά τη διάρκεια του δριμύτατου χειμώνα της ευρύτερης περιοχής, αλλά και πιο απομακρυσμένων Διαμερισμάτων. Τα χειμαδιά άλλωστε, χάρισαν ως αντάλλαγμα το όνομα στη μία από τις λίμνες. Μετά τις αλλαγές στον τρόπο εκτροφής των αιγοπροβάτων και των βοοειδών, τα τελευταία χρόνια, λίγα μόλις κοπάδια κτηνοτρόφων, σε πείσμα των καιρών, εξακολουθούν να βόσκουν στη γύρω περιοχή και να θυμίζουν αμυδρά το παρελθόν. Στο σύμπλεγμα των δύο λιμνών έχουν καταγραφεί σημαντικά είδη φυτών (εκατόν πενήντα είδη) και κυρίως ζώων. Έχουν παρατηρηθεί εκατόν σαράντα ένα είδη πουλιών, από τα οποία τα εκατό είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Αξίζει όμως να αναφερθεί πως στη Χειμαδίτιδα αναπαράγεται, με το μεγαλύτερο πληθυσμό στην Ελλάδα, n Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), με 60 ζευγάρια, n οποία είναι παγκόσμια απειλούμενο είδος. Ακόμη στις δύο λίμνες φιλοξενούνται δώδεκα είδη Θηλαστικών, εφτά είδη ερπετών, εφτά είδη αμφιβίων και οχτώ είδη ψαριών.
Λiμνη Πετρών:
H Λίμνη των Πετρών βρίσκεται 1 χμ. βορειοδυτικά του Δήμου Αμυνταίου και σε μικρή απόσταση από τη λίμνη Βεγορίτιδα. Τροφοδοτείται από νερά βροχής και χιονιού, απευθείας στην επιφάνεια της και με το νερό από τη λίμνη Χειμαδίτιδα μέσω της κεντρικής απα-γωγού τάφρου. Ταυτόχρονα μέσω φυσικής τάφρου αλλά και τεχνητής υπόγειας σήραγγας επικοινωνεί με τη λίμνη Βεγορίτιδα, στην οποία διοχετεύει μεγάλες ποσότητες νερού. H λίμνη φαίνεται πολύ ωραία από τον αρχαιολογικό χώρο των Πετρών. H πρόσβαση (επίσκεψη) στη λίμνη είναι δυνατή από το χωριό Πέτρες. Στη λίμνη Πετρών έχουν παρατηρηθεί περισσότερα από ενενήντα είδη πουλιών, ενώ στο σύμπλεγμα των δύο λιμνών, περισσότερα από εκατόν τριάντα, πολλά από τα οποία είναι απειλούμενα. Μάλιστα, στη λίμνη των Πετρών αναπαράγονται σπάνια είδη, όπως n Λαγγόνα, n οποία έχει δημιουργήσει στην περιοχή μια δεύτερη αποικία στο νομό της Φλώρινας, εκτός από αυτή των Πρεσπών. Αυτές είναι οι δύο από τις τρεις αποικίες του είδους στην Ελλάδα, τις μοναδικές στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Από τα θηλαστικά, εξέχουσα σημασία έχει η παρουσία της Βίδρας, γιατί Θεωρείται πολύ καλός δείκτης καθαρότητας των νερών στα οποία ζει, άρα οι ελπίδες για διατήρηση των υγροβιότοπων αυτών σε ικανοποιητικό επίπεδο συνεχίζουν να υπάρχουν. Μοναδική είναι, τέλος, και n παρουσία ενός ψαριού στη Βεγορίτιδα, του Κορήγονου. Το μοναδικό παρατηρητήριο της περιοχής βρίσκεται 3 χμ. έξω από τον Άγιο Παντελεήμονα.
H Μικρή και η Μεγάλη Πρέσπα:
Οι λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα απέχουν 47 χμ. από τη Φλώρινα. H μικρή Πρέσπα είναι μία μακρόστενη, μεσοτροφική λίμνη, με επιφάνεια 47,35 τ. χιλ. από τα οποία τα 43,5 είναι στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα στην Αλβανία. H μεγάλη Πρέσπα είναι ολιγοτροφική λίμνη με επιφάνεια 272 τ. χιλ. από τα οποία μόνο τα 39 είναι στην Ελλάδα. Από πολύ νωρίς αναγνωρίστηκε n μοναδικότητα των Πρεσπών ως ενδιαίτημα σημαντικών ειδών και κυρίως πουλιών. H ελληνική Πολιτεία αναγνωρίζοντας τις φυσικές αξίες της περιοχής, ανακήρυξη την περιοχή Εθνικό Δρυμό το 1974. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο εθνικό δρυμό στην Ελλάδα με 270 τ. χιλ. έκταση. Το στοιχείο που ξεχωρίζει τις Πρέσπες από τους υπόλοιπους εθνικούς δρυμούς είναι n μεγάλη ποικιλομορφία σε φυσικές διαπλάσεις και τύπους ενδιαιτημάτων.
H λεκάνη των Πρεσπών βρίσκεται σε υψόμετρο 850μ. H περιοχή είναι ένας από τους σπουδαιότερους οικότοπους πουλιών στην Ευρώπη. H Μικρή Πρέσπα είναι περιοχή ειδικής σημασίας. Έχει εκτεταμένες ρηχές ζώνες με υδρόβια βλάστηση, υγρά λιβάδια, βοσκοτόπια και αγροτική γη. Οι λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα χωρίζονται από μια στενή λωρίδα μήκους 4 χιλιομέτρων. Λόγω υψομετρικής διαφοράς, χύνονται τα νερά της Μικρής Πρέσπα, στη Μεγάλη Πρέσπα και συμφωνά με έρευνα, από τη Μεγάλη Πρέσπα με υπόγειες διαδρομές συνεχίζουν προς τη λίμνη Αχρίδα (FYROM). Οι λίμνες είναι απομεινάρια της μεγάλης Δασσαρίτιδας λίμνης που κατείχε την ευρύτερη περιοχή πριν εκατομμύρια χρόνια. H λίμνη Μικρή Πρέσπα παγώνει για μεγάλο χρονικό διάστημα κάθε χειμώνα.
H περιοχή των Πρεσπών κηρύχτηκε Εθνικός Δρυμός από το 1974 για την ομορφιά του τοπίου της, για την πλούσια πανίδα και χλωρίδα για τα σπάνια υδρόβια πουλιά της (πελεκάνοι, λαγγόνες, κορμοράνοι, ερωδιοί κ.λ.π.) και για μία συστάδα αιωνόβιων κέδρων. Στην περιοχή αναφέρονται: -17 είδη ψαριών (γριβάδια, τσιρόνια, χέλια, μπράνες κ.α) -11 είδη αμφιβίων -21 είδη ερπετών -45 είδη Θηλαστικών -πάνω από 260 είδη πτηνών. Τα ψάρια μπράνα Πρέσπας, Πέστροφα Αγίου Γερμανού Πρεσπών, κορύγονος Αγίου Παντελεήμονα (Βεγορίτιδα) είναι μοναδικά παγκόσμια. Από τα 6.000 είδη φυτών της ελληνικής χλωρίδας, στις Πρέσπες απαντούν περίπου 1.400 είδη (σχεδόν το 25%).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου