Μακεδονικός Αγώνας. Σκοπιά Φλώρινας



Ο Άγιος Δημήτριος σκοτώνει τον
 Βούλγαρο ηγεμόνα Ιωάννη Ασσάνη,
αποκαλούμενο και ως Σκυλογιάννη, το 1207.
Συμβολίζει την νίκη των Ελλήνων
επί των Βουλγάρων

 Η περίοδος του μακεδονικού αγώνα διαρκεί τέσσερα χρόνια (Ι904–1908). Τότε έγιναν οι περισσότερες επιχειρήσεις και συγκρούσεις που σκοπό είχαν να ενισχύσουν το ελληνικό στοιχείο στην περιοχή της Μακεδονίας, που δοκιμάζονταν από οργανωμένους πυρήνες Βούλγαρων κομιτατζήδων και ντόπιων συνεργατών τους. Οι προκλήσεις από τους Βουλγάρους είχαν αρχίσει από πιο παλιά και σιγά σιγά αυτές πολλαπλασιάζονταν. Έτσι ιδιαίτερα μετά τον άτυχο πόλεμο του Ι897 και καθώς οι ελληνικές κυβερνήσεις φοβόντουσαν, για να μη δώσουν αφορμές στην Τουρκία, η Μακεδονία ζει το μεγάλο της δράμα. Οι κομιτατζήδες έχοντας τη δυνατότητα να κινούνται ανενόχλητοι, δημιουργούν με την προπαγάνδα τους εκβιασμούς και τις σφαγές ιερέων, δασκάλων και λαϊκών ένα κλίμα τρόμου για τους ελληνικούς πληθυσμούς. Προσπαθούν να εξαφανίσουν κάθε τι ελληνικό καίγοντας εκκλησίες, σπίτια, βιβλία και εξαγοράζοντας συνειδήσεις. Εκμεταλλευόμενοι τη δεινή θέση των κατοίκων εξ αιτίας του αφόρητου ζυγού των Τούρκων, αλλά και την απογοήτευση από τη χλιαρή στάση του Ελληνικού κράτους, άρχισαν μετά το Ι897 να προσεγγίζουν σλαβόφωνους πληθυσμούς και να τους μυούν με το πρόσχημα της μελλοντικής απελευθέρωσης όλου του χριστιανικού πληθυσμού. Και αυτό γιατί χωρίς τη σύμπραξη του ελληνικού στοιχείου που ήταν η πλειοψηφία, ήταν αδύνατη η προώθηση των σχεδίων του κομιτάτου των Βουλγάρων.
Ευτυχώς για τη Μακεδονία την κρίσιμη αυτή περίοδο έρχεται στην Καστοριά ο Γερμανός Καραβαγγέλης ως δεσπότης και παίρνει στα στιβαρά του χέρια τον αγώνα. Ο Κώτας από τη Ρούλια, ο Βαγγέλης από το Στρέμπενο, ο Πύρζας από τη Φλώρινα, ο καπετάν Στέφος, ο Τέγος Σαπουντζής, ο παπα-Ηλίας από το Πισοδέρι και πολλοί άλλοι ντόπιοι, μαζί με τους Νοτιοελλαδίτες που σιγά σιγά αρχίζουν να μπαίνουν στη Μακεδονία, όπως ο Παύλος Μελάς, ο Ευθύμιος Καούδης, ο Τέλος Αγαπηνός, ο Βάρδας και άλλοι, αρχίζουν το σκληρό και αδυσώπητο αγώνα για μια Μακεδονία με την Ελλάδα στη θέση που της ανήκει και της αξίζει. Ο Καστοριάς Καραβαγγέλης κρατάει το φρόνημα ψηλά με το πιστόλι στο χέρι ή κρυμμένο κάτω από το σάκο μπαίνει στις εκκλησίες για να λειτουργήσει, να τον ιδούν οι φοβισμένοι να αναθαρρήσουν. Οι συμμορίες του Τσακαλάρωφ, του Μήτρε Βλάχου και των άλλων αρχίζουν να χάνουν τη ψυχραιμία τους, αρχίζουν τις φρικαλεότητες και τα βασανιστήρια. Η Νεβολιάνη(Σκοπιά Φλώρινας) είναι ίσως το μοναδικό χωριό που έχει τρείς ιερείς θύματα των κομιτατζήδων. O παπα-Κώστας Σταμπουλής, 0 παπα-Αναστάσης και αργότερα το Ι943 ο παπα-Δημήτρης Σταμπουλής κρεμιέται στην Κλαδοράχη από τους Γερμανούς, αφού τον πρόδωσαν οι συνεργάτες των Γερμανών την εποχή εκείνη, οι Βούλγαροι για να πάρουν εκδίκηση.
Το Ι907 απαγχονίζεται από το Βουλγαρικό κομιτάτο και ο δάσκαλος Αναστάσιος Κουσμάνης, γιατί δίδασκε τα ελληνικά γράμματα. Τον κρέμασαν στον κάμπο τον χωριού μια μέρα που πήγαινε να κόψει χόρτα για τα ζώα του. Σήμερα η περιοχή ονομάζεται προς τιμήν του "Δασκάλου Κουσμάνη " .
Εκτός από τους προαναφερθέντες, την περίοδο του μακεδονικού αγώνα δολοφονούνται πάλι από τους Βουλγάρους, ο Ιορδάνου Χαράλαμπος και Νάνος Γιαννάκης. Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής συλλαμβάνεται και φυλακίζεται, πάλι από στρατό των Βουλγάρων, ο Τράιτσης Στογιάννης, που κάτω από περίεργες συνθήκες σκοτώνεται μέσα στις φυλακές της Θεσ/κης. Όλοι σχεδόν έχαναν το λάθος να έχουν ελληνική συνείδηση και να μην υποκύπτουν στους εκβιασμούς. Σήμερα το ηρώο στην είσοδο του χωριού θυμίζει την πρόσφορά τους στη πατρίδα, την προσφορά που επισφραγίστηκε με το αίμα τους το μαρτυρικό. Ο μακεδονικός αγώνας συνεχίστηκε μέχρι το Β' παγκόσμιο πόλεμο και ακόμη και σήμερα δεν τελείωσε γιατί μπορεί να μην είναι ένοπλος, είναι όμως πιο δύσκολος και υπάρχουν και τα μεγάλα συμφέροντα. Θα συνεχιστεί είτε με το όπλο, είτε με τη γραφίδα, είτε με το σταυρό και τη ρομφαία.
Z.L.