Κώτας κατωχώρι ( Ρούλια) Κορεστίων Φλώρινας

Υψόμετρο 890μ.

37χμ από την Φλώρινα και 17 από την Κρυσταλλοπηγή βρίσκεται το χωριό Κώτας.
Οι κάτοικοί του ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία. Στην περιοχή ρέει ο Λαδοπόταμος που είναι παραπόταμος του Αλιάκμονα και σχηματίζει βιότοπο. Η κορυφή Αγνάντια (1.832μ.)προσφέρει ιδιαίτερη θέα και η κορυφή Ανεμοδαρμένη(Μπούτσι) βρίσκεται σε 1.779μ. ύψος προσφέρει ιδιαίτερη θέα προς το Γράμμο, το Μοράβα, το Βίτσι και προς τις λίμνες των Πρεσπών. Δεσπόζουν οι ασβεστολιθικοί σχηματισμοί με κάθετους βράχους. Η χλωρίδα είναι πλούσια. Στην περιοχή του Κώτα παρατηρούνται δάση όπου φύονται οξυές, βελανιδιές, γιγάντιες φουντουκιές, ψευτοπλατάνοι και μεγάλη ποικιλία θάμνων.
Εκεί διαβιούν αρκούδες, λύκοι, ζαρκάδια, αγριογούρουνα, ασβοί, νυφίτσες, σκίουροι, αετοί, γεράκια, αγριοπερίστερα, κ.ά..
Αξιόλογο θρησκευτικό μνημείο αποτελεί αποτελεί ο ναός της Κοιμήσεως της θεοτόκου. Εντός του οικισμού υπάρχει το σπίτι του Καπετάν Κώτα που λειτουργεί σαν μουσείο όπου διασώζονται εκθέματα από το 1.850. Στις 24/6 διεξάγεται πανηγύρι.


Στις 17 Μαρτίου 1904, ο Παύλος Μελάς μπήκε στη Ρούλια, μαζί με τους έλληνες αξιωματικούς Κοντούλη, Κολοκοτρώνη, Παπούλα, τη συνοδεία τους και οδηγό τον Κότε

Ρούλια καζά Καστορίας, χριστιανικός οικισμός [Χάρτης Κοντογόνη].

Ρούλια Καστορίας: «έχοντος 400 χριστιανούς, εκκλησίαν και 2 χάνια επί της οδού» [Σχινάς 1886].

Ρούλια: «Αποσκίρτησε τω 1899 και προσήλθε εις την Ορθοδοξίαν τω 1902. Τω 1903 όμως εκηρύχθη εντελώς σχισματικόν» [Εκκλησιαστική Αλήθεια 1909].


Ρούλια Καστορίας, 580 ορθόδοξοι Έλληνες τρομοκρατούμενοι υπό των Βουλγάρων που προσχώρησαν στη εξαρχία από το 1907 [Χαλκιόπουλος 1910].

Ρούλια Πρεσπών, 572 άτομα (303 άρρενες και 269 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].

Ρούλια Φλωρίνης, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα [ΦΕΚ 259 / 21.12. 1918].

Ρούλια Φλωρίνης, 504 άτομα (240 άρρενες και 264 θήλεις), 107 οικογένειες [Απογραφή 1920].

Μετονομασία του οικισμού από Ρούλια σε Κατωχώρι [ΦΕΚ 179 / 30. 8. 1927].

Κώττα, τέως Κατωχώρι (Ρούλια) Φλωρίνης, 491 άτομα (234 άρρενες και 257 θήλεις), εκ των οποίων δύο ήταν πρόσφυγες πού ήρθαν μετά το 1922 (άρρενες). Ομοδημότες ήταν 475 και ετεροδημότες 16. Απογράφηκαν αλλού 17 δημότες [Απογραφή 1928].

Ρούλια, «Δικοί μας, η οικογένεια Κώττα» [Στέφος Γρηγορίου 1935].

Κώτας Φλωρίνης, 586 άτομα (272 άρρενες και 314 θήλεις) [Απογραφή 1940].

Στις μεταπολεμικές απογραφές ο πραγματικός πληθυσμός της κοινότητας ήταν: 1951 (218), 1961 (182), 1971 (99), 1981 (59), 1991 (49), 2001 (53).