Ο καιρός της Φλώρινας

Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2011

Το παζάρι της Φλώρινας. The purchase of Florina.

Πίσω από την Εθνική Τράπεζα λειτουργεί η Δημοτική Αγορά, «ΤΟ παζάρι». Αξίζει μια επίσκεψη για ψώνια και αν είναι Τετάρτη και Σάββατο η ποικιλία των προϊόντων είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Είναι η μέρα που έρχονται οι γυναίκες, τοπικοί παραγωγοί, με τα γνήσια προϊόντα της Φλωρινιώτης γης και ενίοτε με τις παραδοσιακές ενδυμασίες τους από τον άξονα Σκοπιάς, Πολυποτάμου και Υδρούσας φέρνουν και πωλούν τα καλούδια τους από όλο τον Νομό.
Ένα παζάρι με γιαγιάδες από τα γύρω χωριά που διαλαλούν τσούσκες, καυτερές πιπεριές και πολλά άλλα εκλεκτά ντόπια
προϊόντα. Είτε θέλετε να ψωνίσετε κάτι είτε όχι, κατεβείτε στη λαϊκή να ζήσετε αυτό το παζάρι, να αισθανθείτε τις μυρωδιές του, τις φωνές και τα παζαρέματα, τα χρώματα κάθε λογής.

Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011

ΚΕΛΛΗ (Κέλλα) Φλώρινας

Η Κέλλη -καθαρεύουσα Κέλλα, (παλαιά ονομασία Γκορνίτσοβο) είναι ένα χωριό του νομού Φλώρινας που ανήκει στον δήμο Αμυνταίου. Έχει 805 κατοίκους (Απογραφή 2001). Το χωριό βρίσκεται 27 χιλιόμετρα ανατολικά από την Φλώρινα και 22 χιλιόμετρα από το Αμύνταιο.Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 934 μέτρων.
Το όνομα του οικισμού θεωρείται ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη cella (= κελάρι), καθώς το χωριό μοιάζει με κλειστό χώρο σαν κελάρι, όπως είναι κτισμένο σε κοιλάδα που οριοθετούν τρία βουνά.
Οι κάτοικοι τον χωριού Κέλλη υπέστησαν πολλά κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Αγωνίσθηκαν για την διατήρηση του ελληνισμού, για την ορθοδοξία, και για τις οικογένειές τους. Πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες, είτε ως αγγελιοφόροι, είτε ως τροφοδότες των ελληνικών σωμάτων. Και το μαρτυρικό τούτο χωριό είχε θύματα που δολοφονήθηκαν άνανδρα, όπως οι: Χρήστος Σαπουντζής, Χριστόπουλος Κων/νος του Μιχαήλ, ο Ρώμας Κων/νος, Ντίνος Ιωάννου, Μέτσης Κων/νος, και Γιώργος Παπάς ο οποίος οδηγήθηκε στη Βεύη από τον αρχικομιτατζή Τζόλε και αφού βασανίστηκε άγρια πέθανε μαρτυρικά, μέσα σε πυρακτωμένο κλίβανο. O Δίνας Αθανασίου Ρώμας βρήκε οικτρό θάνατο με τσεκούρι στις 26 Μαΐου 1903 ενώ πήγαινε στο Αμύνταιο.
Ανεκτίμητες υπηρεσίες στον αγώνα πρόσφεραν ο Πέτρος Παπαναστασίου, ο οποίος ήταν στο σώμα του καπετάν Καραβίτη και Ρέμπελου. 'Έξω από την Κέλλη έγινε σκληρή μάχη, όπου συνεπλάκησαν με τους ανθέλληνες και σκοτώθηκαν αρκετοί Κρήτες, συνελήφθη δε ο οδηγός τους Γρηγόρης Σαπουντζής, ο οποίος βασανίστηκε. O Γρηγόρης ήταν αγγελιοφόρος των ελληνικών σωμάτων και συμμετείχε πολλές φορές σε μάχες, με το σώμα του Ρέμπελου. Επίσης πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες η Καλλιόπη Στούμπου του Παντελή και ο Παντελής Τράϊκου τον Κων/νου ο πατέρας του σκοτώθηκε σε συμπλοκή. O Γεώργιος Κύριας του Αθανασίου, ήταν αγγελιοφόρος και τροφοδότης, προσφέροντας στον αγώνα πολλές υπηρεσίες.


Απογραφές Πληθυσμού στην Κέλλη: 1913 - 1.103 άτομα 1920 - 1.095 άτομα 1940 - 1.577 άτομα 1951 - 1336 άτομα 1961 - 1.680 άτομα 1971 - 1.064 άτομα 1981 - 877 άτομα
Πηγές:
Gorničevo [Αυστριακός Χάρτης]. Γκορνίτσοβον καζά Φλωρίνης, χριστιανικός οικισμός [Χάρτης Κοντογόνη].

Γκορνίτσοβον Φλωρίνης: «έχει 100 οικογενείας χριστιανικάς, εκκλησίαν και 4 καλά χάνια, έτι δε και σταύλους εν ταις οικίαις» [Σχινάς 1886].

Gornitzevo, λειτουργία πατριαρχικού σχολείου και εκκλησίας [Χάρτης Κοντογιάννη].
Γκορνίτσοβο, το 1902 είχε 116 οικογένειες [Πετσίβας].

Γορνίτσοβον, εξαρχικό χωριό προ του οθωμανικού Συντάγματος του 1908 και μικτό χωριό (εξαρχικών και πατριαρχικών) μετά. Προσήλθαν στο πατριαρχείο 30-35 οικογένειες [Προξενείο Μοναστηρίου 1908].

Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, 120 ορθόδοξοι Έλληνες και 600 ορθόδοξοι Έλληνες τρομοκρατούμενοι υπό των Βουλγάρων από το 1904 [Χαλκιόπουλος 1910].

Γορνίτσοβον Σόροβιτς, 1.103 άτομα (580 άρρενες και 523 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].
Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα [ΦΕΚ 259 / 21.12. 1918].

Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, 983 άτομα (464 άρρενες και 519 θήλεις). 189 οικογένειες [Απογραφή 1920].
Μετονομασία του οικισμού από Γκορνίτσοβον σε Κέλλη [ΦΕΚ 55 / 15. 2. 1926].

Κέλλη (Γκορνίτσοβον) Φλωρίνης, 1.093 άτομα (499 άρρενες και 594 θήλεις), εκ των οποίων τρεις ήταν πρόσφυγες πού ήρθαν μετά το 1922 (οι δύο άρρενες). Ομοδημότες ήταν 1.074 και 19 ετεροδημότες. Απογράφηκαν αλλού 92 δημότες [Απογραφή 1928].

Κέλλα Φλωρίνης, 1.577 άτομα (771 άρρενες και 806 θήλεις) [Απογραφή 1940].

Από το χωριό ήταν ο βοεβόδας Τάνε Κλιάντσεφ, η τσέτα του οποίου αριθμούσε 35 άντρες [Δραγούμης, 176].
Στις 7 Αυγούστου 1903, ο οθωμανικός στρατός συγκρούστηκε στο χωριό με αυτονομιστές και σκότωσε εννέα από αυτούς [Δραγούμης, 222].

Το χωριό γνώρισε την πρώτη  επίθεση ελληνικής ένοπλης ομάδας, στις 3 Ιουνίου 1906 [Dakin, 342].
Τα ξημερώματα της 15ης Ιουλίου 1906 οι ομάδες των οπλαρχηγών Βαγγέλη Νικολούδη και Γιάννη Καραβίτη επιτέθηκαν το χωριό για δεύτερη φορά. Οι Έλληνες είχαν ξεκινήσει από το χωριό Νέγκοβαν, με διαταγή (του προξενείου Μοναστηρίου) να κάψουν το Γκορνίτσεβο. Μάλιστα ένα άλογο ήταν φορτωμένο δοχεία με πετρέλαιο. Το σχέδιο της ελληνικής οργάνωσης έχει γίνει ωστόσο γνωστό στον οθωμανικό στρατό, από δηλώσεις κομπασμού του οδηγού των ελληνικών σωμάτων Γρηγόρη Σαπουντζή, σε κάποιους μουσουλμάνους γνωστούς του: «θα μεταβώ να κάψω το χωριό». Μόλις οι Έλληνες μπήκαν στο Γκορνίτσεβο, οι οθωμανοί στρατιώτες τους περίμεναν. Ακολούθησε μάχη, κατά την οποία οι πρώτοι είχαν δώδεκα νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον οπλαρχηγό Νικολούδη [Προξενείο Μοναστηρίου, 5/8/1906, έγγραφο 511. Καραβίτης, 457-459. ΔΙΣ, 222. Dakin, 340-341. Βακαλόπουλος Β, 216].

Στις 25 Ιουνίου 1907, το μέλος της ελληνικής οργάνωσης Σάββας Χατζηχαρίσης δολοφόνησε το βοεβόδα Κλιάντσεφ από το Γκορνίτσεβο [δισ, 245].

Τον επόμενο μήνα σκοτώθηκε από τον οθωμανικό στρατό στο Μορίχοβο, ο βοεβόδας Τάνε από το Γκορνίτσεβο [ΔΙΣ, 256 και Βακαλόπουλος Β, 283].

Γνωστοί πατριαρχικοί από το χωριό που συνεργάστηκαν με την ελληνική οργάνωση ήταν: ο δάσκαλος Παπανεκτάριος που συμμετείχε στη ομάδα του Αντώνη Ζώη, ο Μήτσος Δρίλιας που σκοτώθηκε από την τσέτα του Τάνε το Μάιο του 1905 και ο πρώην ληστής και οπλαρχηγός των Ελλήνων Ζήσης Δημούλιος, που σκοτώθηκε στη Μπάνιτσα τον Απρίλιο του 1908 [ΔΙΣ, 164, 360, 377].

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011

Γρηγόριος Σαπουντζής


Γεννήθηκε στην Κέλλη της Φλώρινας το 1876. Ήταν γιος του Χρήστου Σαπουντζή, που το 1902 δολοφονήθηκε από τους κομιτατζήδες. Μετά το θάνατο τον πατέρα του, κατατάσσεται στο σώμα του καπετάν Ρέμπελου, με το γαμπρό του Μηνά Τσάλκο και συνεχίζει ασταμάτητα τον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Από το 1904 έως το 1906 τον βρίσκουμε στο σώμα του I. Καραβίτη και μετά στο σώμα του Ε. Νικολούδη. Στις 14 Ιουλίου 1906 παίρνει μέρος στη μάχη του Γκορνίτσοβου (Κέλλης) με το σώμα τον Νικολούδη, όπου και συλλαμβάνεται αιχμάλωτος και φυλακίζεται στο Μοναστήρι. Μετά πάροδο λίγων μηνών δραπετεύει από τις φυλακές και συνεχίζει τον αγώνα μέχρι το 1908. Στις 31/11/1908 με εντολή του κομιτάτου συμμετέχει στην εξόντωση του διαβόητου Βοεβόδα Τζόλε, στο κέντρο της Φλώρινας. Αργότερα δώρισε το σπίτι και το καφενείο του πατέρα του στην κοινότητα, με σκοπό να γίνει εκκλησία. Πρόκειται για το σημερινό Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου στο κέντρο τον χωριού.

Χρήστος I. Σαπουντζής

Γεννήθηκε στο Γκορνίτσοβο (σημερινή Κέλλη), το 1848. Υπήρξε άριστος συνεργάτης και τροφοδότης των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων της περιοχής, φανατικός υπερασπιστής της ελληνικής ιδέας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Για τις πεποιθήσεις του αυτές, ήταν ήδη γραμμένος στο μαύρο κατάλογο των κομιτατζήδων και γι' αυτό την 26 Ιουλίου τον 1902 δολοφονήθηκε άνανδρα μέσα στο μαγαζί του, που διατηρούσε στο χωριό. Άφησε γυναίκα και επτά παιδιά. Σύμφωνα με την επετηρίδα των αναγνωρισμένων Μακεδονομάχων του τότε Υπουργείου Στρατιωτικών ο Γρηγόριος Σαπουντζής του Χρήστου και Χρήστος Σαπουντζής αμφότεροι από την Κέλλη Φλώρινας είναι αναγνωρισμένοι πράκτορες οργάνου Α' τάξεως του Μακεδονικού Αγώνα.

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

Ο Στέργιος (Τέγος) Σαπουντζής από την Κέλλη Φλώρινας

Ο Στέργιος (Τέγος) Σαπουντζής γεννήθηκε το 1877 στο Γκορνίτσοβο (Κέλλη) Φλώρινας.
Η πατρική τον οικογένεια καταγόταν από το χωριό Κέλλη. O παππούς του ήταν ο αρχηγός της οικογένειάς του, που αποτελούνταν από πολλά μέλη. Ένας από τους θείους του, ο Χρήστος δολοφονήθηκε. Δραστηριοποιήθηκε στον ένοπλο αγώνα κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων, ήδη από το 1903, χρονιά κατά την οποία εντάχθηκε ως οπλίτης στο σώμα του γαμπρού του, οπλαρχηγού Μηνά Τσάλκου, που δρούσε στην περιοχή Αμυνταίου. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Φλώρινα, όπου διατέλεσε διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Φλωρίνης και ανέλαβε να συντονίζει τις Ελληνικές κινήσεις στην περιοχή της Φλώρινας. Συνεργάσθηκε με τον εκπρόσωπο του Μακεδονικού Αγώνα Βασίλειο Μπάλκο, ο οποίος χρημάτισε καθηγητής στο οικοτροφείο ημιγυμνάσιο της Μοδεστείου Σχολής Πισοδερίου. Μετά την αποχώρηση του Μπάλκου, ο Τέγος ανέλαβε να διευθύνει τον αγώνα, συνεργαζόμενος με τον Μητροπολίτη Πολύκαρπο και άλλους προκρίτους.
Πολλές φορές συνεργάστηκε σε επιχειρήσεις με τους οπλαρχηγούς Ευάγγελο Νικολούδη και Ιωάννη Καραβίτη. Ήταν ένθερμος αγωνιστής και πατριώτης.
Στις 15 Ιουλίου του 1906 οργάνωσε την επιχείρηση του Γκορνιτσόβου (Κέλλης), συντονίζοντας τα σώματα των Ευ. Νικολούδη και Ι. Καραβίτη. Στη γενέτειρα του Τέγου Σαπουντζή, κρύβονταν Βουλγαρικά σώματα με την ανοχή μέρους των κατοίκων. Έτσι σε συνεννόηση με το Ελληνικό Προξενείο Μοναστηρίου και τον πρόξενο Νικόλαο Ξυδάκη, συναποφασίστηκε η επίθεση στο χωριό. Η επιχείρηση όμως προδώθηκε, καθώς ο Στ. Σαπουντζής στον ενθουσιασμό του, εκμυστηρεύτηκε σε δύο Οθωμανούς, γνωστούς του, ότι προτίθεται να επιτεθεί στο Γκορνίτσοβο. Έτσι κατά την είσοδο των Ελληνικών σωμάτων, συνάντησαν Οθωμανικό στρατιωτικό απόσπασμα. Ακολούθησε σφοδρή μάχη κατά την οποία οι Έλληνες είχαν δώδεκα νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον Ευάγγελο Νικολούδη. Ο Στέργιος Σαπουντζής συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές Μοναστηρίου, από τις οποίες δραπέτευσε λίγο αργότερα.
Όταν δολοφονήθηκε στη Φλώρινα ο περιβόητος εγκληματίας Τζόλε Γκέργκες την παραμονή του έτους 1909, καταδιωκόμενος από τους Τούρκους έφυγε στην Αθήνα. Όταν επέστρεψε συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές του Μοναστηρίου. Οι Τούρκοι είχαν αντιληφθεί ότι εργάζονταν στον Μακεδονικό αγώνα ως πρωτεργάτης. Εκεί αθωώθηκε χάρη στην φιλία που είχε με τον φιλέλληνα Τούρκο Ιζέτ Πασά. Στον πόλεμο του 1912, συνελήφθη και πάλι από τους Τούρκους για να αφεθεί ελεύθερος αργότερα.
Πριν καταληφθεί η Φλώρινα από τους Έλληνες, ο Μητροπολίτης, ο Τέγος, και Μουφτής συνεδρίασαν κι αποφασίστηκε να σταλεί επιτροπή στο Αμύνταιο με τον Αρχιμανδρίτη Παπαθανάση Παπαθανασίου και άλλους προκρίτους, να παρακαλέσουν τον Διοικητή να επισπεύσουν το συντομότερο να καταλάβουν την Φλώρινα. Μετά την απελευθέρωση, διορίστηκε δήμαρχος της πόλεως της Φλώρινας, τιμής ένεκεν για τους εθνικούς αγώνες του και για την ικανότητά τον. Στα πλαίσια της Θητείας του ως δημάρχου συνετέλεσε στην ανέγερση του Δημοτικού Νοσοκομείου, καθώς και για τον εξοπλισμό του με επιστημονικά όργανα. Απεβίωσε την 20η Ιανουαρίου 1960.


Πηγές
 Εκλογικός κατάλογος του δήμου Φλώρινας του 1914
Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σσ. 168, 169
Γεώργιος Πετσίβας (επιμέλεια), Ιωάννη Καραβίτη, Ο Μακεδονικός Αγών, Αθήνα 1994, τόμος Α΄, σελ. 314
Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, Αθήνα 1979, σελ. 222
Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 169
Γεώργιος Πετσίβας (επιμέλεια), Ιωάννη Καραβίτη, Ο Μακεδονικός Αγών, Αθήνα 1994, τόμος Α΄, σελ. 314
Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, Αθήνα 1979, σελ. 222