Ο καιρός της Φλώρινας

Πέμπτη 31 Μαρτίου 2011

Γεώργιος Σερίδης (ή Στερίδης), γνωστός ως καπετάν Γεωργάκης Σπανός

Γεώργιος Σερίδης
Ο Γεώργιος Σερίδης γεννήθηκε στο Φλάμπουρο Φλώρινας. Ήταν έμπορος ξυλείας και δραστηριοποιούνταν σε όλη την έκταση της Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Πριν ακόμα από τον ερχομό των αξιωματικών από το ελεύθερο Ελληνικό κράτος, συγκρότησε ένοπλο σώμα στη Μακεδονία και άρχισε να δρα εναντίον Βουλγάρων κομιτατζήδων στις περιοχές Γιαννιτσών και Γουμένισσας.

Το 1904 γνωρίστηκε με τον Κωνσταντίνο Μαζαράκη Αινιάνα, τον οποίο βοήθησε να συγκροτήσει ογδονταμελές σώμα Μακεδόνων. Ο Κ. Μαζαράκης του ανέθεσε την αρχηγία του σώματος (παρά την προχωρημένη ηλικία του), καθώς ήταν εμπειροπόλεμος και σεβαστός στους οπλίτες. Στις αρχές του 1905, το σώμα του κινήθηκε στην περιοχή της Πελαγονίας και του Μοναστηρίου και το Φεβρουάριο του ίδιου έτους σημείωσε επιτυχία κατά Βουλγαρικού σώματος στο Κρούσοβο. Η κύρια περιοχή δράσης του όμως, παρέμεινε η περιοχή της Γουμένισσας και του Πάικου, όπου περιόρισε σημαντικά τη δράση των βουλγαρικών ομάδων και ιδίως του Αποστόλ Πέτκωφ. Η παρουσία του είχε σαν αποτέλεσμα την ανύψωση του ηθικού του Ελληνικού στοιχείου στην περιοχή.
Ο καπετάν Γεωργάκης και το σώμα του, συνελήφθησαν από Οθωμανικό απόσπασμα κοντά στη Γουμένισσα και τερματίστηκε έτσι η δράση του.



Αφανείς, Γηγενείς Μακεδονομάχοι", επιστημονική επιμέλεια: Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, εκδόσεις University Studio Press, 2008

Αρχείο Διεύθυνσης Εφέδρων Πολεμιστών, Αγωνιστών, Θυμάτων, Αναπήρων, Αρχείο Μακεδονικού Αγώνα, φ. Σ-23
Γ. Πετσίβα (επιμέλεια), Ιωάννη Καραβίτη, "Ο Μακεδονικός Αγών", Αθήνα 1994, τόμος Α΄, σ. 91

Φλωρινιώτες Μακεδονομάχοι. Νικόλαος (ή Λάκης) Πύρζας.


Νικολάος Λάκης Πύρζας
Ο Νικόλαος (ή Λάκης) Πύρζας (1880-1947) ήταν Μακεδονομάχος από τη Φλώρινα.
Γεννήθηκε στη Φλώρινα το 1880 και μαζί με τους Παύλο Κύρου και Κωνσταντίνο (Κώτα) Χρήστου ήταν από τους πρώτους οπλαρχηγούς που ξεκίνησαν το Μακεδονικό Αγώνα στην περιοχή.

Το Φεβρουάριο του 1904 μετέβη στην Αθήνα προκειμένου να γνωρίσει τον Πάυλο Μελά, έτσι ώστε να οργανωθεί η άμυνα εναντίον των Βουλγάρων που άρχισαν να δρουν στην περιοχή της Φλώρινας. Κατόπιν έγραψε στον Έλληνα πρόξενο της Θεσσαλονίκης, Λάμπρο Κορομηλά για την ανάγκη λήψης μέτρων απέναντι στο Βουλγαρικό κίνδυνο. Επίσης γνωστοποίησε στον Έλληνα πρόξενο του Μοναστηρίου Σπυρίδωνα Λεβίδη ότι προτίθεται να συγκροτήσει τριακονταμελές ένοπλο σώμα. Ο Παύλος Μελάς τον είχε ως υπαρχηγό του κατά τις τρεις περιοδείες του στη Δυτική Μακεδονία.
Βρέθηκε με το Μελά στη μοιραία συμπλοκή του Οκτωβρίου του 1904, στη Στάτιστα που στοίχησε τη ζωή του τελευταίου. Λίγο πριν ξεψυχήσει ο Μελάς, ζήτησε από τον Πύρζα να δώσει το σταυρό που φορούσε στη σύζυγό του, και το όπλο του στο γιο του Μίκη. Ο Λάκης Πύρζας εκπλήρωσε την επιθυμία του φίλου του και αρχηγού του και έτσι μετέβη στην Αθήνα, όπου διέμεινε έως τον Ιούνιο του 1904 εργαζόμενος για το Μακεδονικό Κομιτάτο.
Επανήλθε στη Μακεδονία με το ψευδώνυμο του Παύλου Μελά, "Μίκης Ζέζας", υπό τις διαταγές του Γεώργιου Τσόντου (καπετάν Βάρδα). Ήρθε σε ρήξη με τον Κρητικό αξιωματικό και αναγκάστηκε να αποσυρθεί. Μετέβη στην Αίγυπτο και επανήλθε στη Φλώρινα με την απελευθέρωσή της, το 1912.
Πέθανε στη Φλώρινα το 1947.
Πάνου Παπασταμάτη (1960). Στίλπωνος Π. Κυριακίδου. ed. Ο οπλαρχηγός καπετάν Λάκης Πύρζας (έτ. Δ΄, τεύχ. 20ον, 8ον, σ. 80). Φλώρινα: Αριστοτέλης.
Ιωάννης Σ. Κολιόπουλο (2008). Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι. Θεσσαλονίκη: Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press. σελ. 179.

Τρίτη 29 Μαρτίου 2011

Φλωρινιώτες Μακεδονομάχοι. Αντίγονος (Γκόνος) Χολέρης από τη Βεύη Φλώρινας.

Ο οπλαρχηγός Αντίγονος Χολέρης

Μακεδονικός Αγώνας
Γεννήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα στη Μπάνιτσα (Βεύη) Φλώρινας. Αφού μαθήτευσε στο Ελληνικό δημοτικό σχολείο της Βεύης, στάλθηκε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή, στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να συνεχίσει τις σπουδές του. Τον Ιούνιο του 1907 δολοφονήθηκε στη Βεύη ο παππούς του, Τρύφων Χολέρης μαζί με άλλους, στην πλατεία του χωριού, από τη συμμορία του κομιτατζή Γκεοργκίεφ. Το γεγονός αυτό, τον ανάγκασε να διακόψει τις σπουδές του και να επιστρέψει στο χωριό του, για να εκδικηθεί το θάνατο του παππού του. Κατατάχθηκε αρχικά στο σώμα του Σταύρου Κωτσόπουλου και έδρασε στην ευρύτερη περιοχή της Φλώρινας. Στη συνέχεια, μαζί με το Σταύρο Κωτσόπουλο, συνεργάστηκαν με τον οπλαρχηγό Νικόλαο Ανδριανάκη. Το 1908 αναγκάστηκε να προσφύγει στην Αθήνα, για λόγους προστασίας. Επανήλθε στη Βεύη, το 1910, επικεφαλής δικής του ομάδας και έδρασε στην περιοχή κατά των Βούλγαρων κομιτατζήδων. Το 1911 εξόντωσε το σημαντικό στέλεχος του Βουλγαρικού κομιτάτου, Στάτε Στόγιαν Τάσεφ που δρούσε στη Βεύη. Συμμετείχε ενεργά στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, το 1912 κατά τον όποιο απελευθερώθηκε η γενέτειρά του από τους Τούρκους.
Τον Ιούλιο του 1913, οι Βούλγαροι έστειλαν στη περιοχή της Φλώρινας, ένα ισχυρό σώμα από Βούλγαρους επίλεκτους και παλιούς κομιτατζήδες με αρχηγό τον αρχιβοεβόδα Τσακαλάρωφ για να ξεσηκώσουν σε επανάσταση τους πληθυσμούς των Κορεστίων και της Καστοριάς. Οι Ελληνικές αρχές έλαβαν τα μέτρα τους και συγκρότησαν Ιερούς Λόχους από μακεδονομάχους και πολίτες. Ιδρύθηκε τότε και ο Ιερός Λόχος Μπάνιτσας (Βεύης) και από τους πρώτους που κατετάγησαν ήταν ο Γκόνος Χολέρης και ο καπετάν Σταύρος Κωτσόπουλος. Όταν έγινε γνωστή η άφιξη του σώματος του Τσακαλάρωφ, οι Ιεροί Λόχοι ειδοποιήθηκαν να επιστρέψουν στις θέσεις τους. Το σώμα του Τσακαλάρωφ αφού πρώτα συνεπλάκη με τους κτηνοτρόφους Φαρμακαίους στο Καϊμακτσαλάν στη συνέχεια προχώρησε προς τη Βεύη. Στην ανατολική πλευρά της Βεύης και σε απόσταση 3 χμ, σε μια χαράδρα που καταλήγει στη γέφυρα της σιδηροδρομικής γραμμής και στη διασταύρωση την κεντρικής οδού με τη σιδηροδρομική γραμμή, είχαν στήσει την ενέδρα τους οι Ιερολοχίτες οι οποίοι είχαν χωριστεί σε μικρά σώματα και είχαν πιάσει διάφορες θέσεις. Όταν έφτασε στo σημείο το σώμα του Τσακαλάρωφ άρχισε η συμπλοκή. Το σώμα του Τσακαλάρωφ κατάφερε να διασπάσει την ομάδα των στρατιωτών και των Ιερολοχιτών. Ο Γκόνος από τη θέση του άρχισε να πυροβολεί εναντίων τους. Τώρα το σώμα του Τσακλάφωφ με ομαδικά πυρά προσπαθούσε να εξουδετερώσει τη γενναία αντίστασή του. Η πολυάριθμος συμμορία του Τσακαλάρωφ διασκόρπισε τους Ιερολοχίτες και τους στρατιώτες και σκότωσε το Μιχόπουλο Γεώργιο. Ο Γκόνος παρέμεινε μονάχος να πολεμάει στο πεδίο της μάχης. Επιτίθεται και πυροβολεί με το περίστροφό του και σκοτώνει τον υπασπιστή του Τσακαλάρωφ, βοεβόδα Ρίστο Ποπώφ. Κατόπιν πληγώνει το άλογο του Τσακαλάρωφ και στη συνέχεια τον τραυματίζει σοβαρά στην κοιλιακή χώρα. Ο Τσακαλάρωφ προτού καταπέσει από το άλογό του πυροβόλησε εναντίων του Γκόνου και τον τραυμaτίζει ελαφρά στο κρανίο κοντά στο αυτί και στην αριστερή ωμοπλάτη. Όμως Γκόνος συνεχίζει να αγωνίζεται. Την κρίσιμη αυτή στιγμή, ένας κομιτατζής από την Κάτω Υδρούσα, τον πλησίασε από πίσω και τον τραυμάτισε με 4 σφαίρες στη δεξιά ωμοπλάτη. Ο Γκόνος συνεχίζει όμως να πυροβολεί και δεν τους αφήνει να τον πλησιάσουνκαι να του δώσουν τη χαριστική βολή. Ο τραυματισμός του Τσακαλάρωφ έφερε σύγχυση στο σώμα του. Οι οπαδοί του τον ανέβασαν σε ένα άλογο και συνέχισαν την πορεία τους προς το Φλάμπουρο. Στη διάρκεια της πορείας, πολλοί από το σώμα του τράπηκαν σε φυγή. Ο Τσακαλάρωφ με 12 περίπου κομιτατζήδες μπήκε στο δάσος του Φλαμπούρου. Εκεί ειδοποιήθηκε ο Ιερός Λόχος του Φλαμπούρου και στη συμπλοκή που ακολούθησε σε ένα λάκκο στο βουνό, νότια της Άνω Υδρούσας, σκοτώθηκε ο Τσακαλάρωφ. Τα χαράματα της άλλης μέρας οι Ιερολοχίτες πήγαν στο σημείο όπου βρισκόταν ο Γκόνος Χολέρης τραυματισμένος και τον μετέφεραν στο σπίτι του Ηλία Δάικου. Εξέπνευσε μετά από μια ώρα περίπου, στις 10.00π.μ. την 7η Ιουλίου του 1913 και μπήκε στο Πάνθεο της αθανασίας των Μακεδονομάχων και των άλλων Ηρώων της φυλής μας.

Στέργιου Τριανταφυλλίδη, Ιστορικά Βεύης, Φλώρινα 1958, σσ. 24 - 32
Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σ. 167

Φλωρινιώτες Μακεδονομάχοι. Σταύρος Κωτσόπουλος από τη Βεύη.


Ο Σταύρος Κωτσόπουλος από τη Βεύη
Φλώρινας,  σε προχωρημένη ηλικία.
Μακεδονικός Αγώνας
Γεννήθηκε στη Βεύη (Μπάνιτσα) Φλώρινας στα τέλη του 19ου αιώνα, όπου και τελείωσε το σχολείο. Δραστηριοποιήθηκε από πολύ νωρίς στην περιοχή εναντίον των Βουλγάρων κομιτατζήδων. Έγινε έτσι στόχος των Βουλγαρικών ομάδων αλλά και των Οθωμανικών αρχών. Για το λόγο αυτό φυγαδεύτηκε στις ΗΠΑ το 1905. Η έντονη δράση του εναντίον Βουλγάρων (μεταναστών από τη Μακεδονία) εκεί και οι συνεχείς συμπλοκές, στις οποίες συμμετείχε τον κατέστησαν καταζητούμενο και στις ΗΠΑ. Έτσι αναγκάστηκε να επιστρέψει στην περιοχή.


Ο Σταύρος Κωτσόπουλος από τη
 Βεύη Φλώρινας, σε ώριμη ηλικία.

Κατατάχτηκε στο σώμα του Νικολάου Ανδριανάκη και έδρασε για δύο χρόνια (1907 και 1908). Το 1908 συνελήφθη από τις Οθωμανικές αρχές και φυλακίστηκε στο Μοναστήρι. Καταδικάστηκε σε θάνατο από το Τουρκικό δικαστήριο αλλά πριν εκτελεστεί η ποινή κατάφερε να δραπετεύσει. Κατέφυγε εκ νέου στο εξωτερικό.
Το 1909 επέστρεψε στη Μακεδονία, επικεφαλής σώματος αποτελούμενου από 6 Κρητικούς οπλίτες. Το σώμα του έδρασε κατά των Βουλγαρικών σωμάτων έως την απελευθέρωση της περιοχής το 1912, εξοντώνοντας τους πιο επικίνδυνους κομιτατζήδες που δρούσαν στην περιοχή της Βεύης.

 Η οικογένεια  του μακεδονομάχου Σταύρου
 Κωτσόπουλου από τη Βεύη Φλώρινας.

Στη συνέχεια αγωνίστηκε στο Βορειοηπειρωτικό Αγώνα (1914). Κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη διάρκεια της τριπλής κατοχής, ανέπτυξε έντονη αντιστασιακή δράση κατά Ιταλών (που κατείχαν την περιοχή Πρεσπών) και Γερμανών από το 1941 έως το 1944.
"Αφανείς, Γηγενείς Μακεδονομάχοι", επιστημονική επιμέλεια: Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, εκδόσεις University Studio Press, 2008
"Καπετάν Σταύρος Κωτσόπουλος", Νικόλαος Μέρτζος, Μακεδονική Ζωή, τ. 48 (1970), σσ. 37, 38
"Ιστορικά Βεύης", Σ. Τριανταφυλλίδης, Φλώρινα 1958, σσ. 35-41

Κυριακή 27 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΥΠΟΤΑΜΟΣ. Ηρωικές Μορφές του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ, της Αντιγόνης Τσάμη.

Στον Πολυπόταμο δολοφονήθηκε ο ιερέας Στόϊκος Παπαγιάννης το 1906. Με δόλο, όπως συνήθιζαν, τον έστειλαν ψεύτικη επιστολή να μεταβεί στο βουνό να συναντήσει ένα καινούργιο σώμα Ελλήνων ανταρτών. Ο Παπαγιάννης, ενθουσιώδης όπως ήταν, αγνόησε τις συμβουλές των προκρίτων, να εξακριβωθεί αν ήταν πράγματι ελληνικό το σώμα, οπότε έπεσε στην παγίδα που του έστησαν. Ήταν μόλις 36 ετών. Μαζί του είχε και τον Μιχάλη Παπασπύρου, που επίσης δολοφονήθηκε. Άλλα θύματα υπήρξαν οι: Στογιάννης Φίλιππος, Σταμπουλίδης Δημήτριος, Μήντσης Δημήτριος, Φίλιππος Μιχαηλίδης, Μιχαήλ Παπάς, Σταύρος Νίκου, Μήντσης Αλεμπάκης, Κίζου Στόϊος, Χρήστου Απόστολος, Αλεμπάκης Δημήτριος, Βέργος Κων/νου και Νίτσας. Τον Παπα-Κωνσταντίνο, αφού τον τουφέκισαν με 12 σφαίρες τον μαχαίρωσαν, του αφήρεσαν 60 λίρες του χωριού και του έκοψαν τις φλέβες. Επίσης έσφαξαν έναν πρώην δήμαρχο, ένα πτωχό αγωγιάτη, ένα φύλακα, ένα χωρικό, Τους βασάνισαν δεμένους και τους έλεγαν: «Ας έλθουν οι Έλληνες να σας γλιτώσουν» και τους άφησαν στο Μεσοχώρι νεκρούς το 1903.
(Βιβλίο Παύλος Μελάς σελίς 395).

Ιωάννης Ζήσης
O Ιωάννης Ζήσης γεννήθηκε το 1850 στο χωριό Πολυπόταμος Φλωρίνης και υπήρξε ένθερμος Μακεδονομάχος και μεγάλος πολεμιστής. Απεβίωσε σε ηλικία 105 ετών στους κόλπους της στοργικής οικογενείας του. Πέρασε ζωή γεμάτη από σκληρές δοκιμασίες, ιδίως κατά τον Μακεδονικό Αγώνα. Επέδειξε καρτερία και αντοχή κι αντέταξε όπως κάθε Έλληνας την αντίστασή τον κατά τους σκληρούς τότε αγώνες. Είδε το ολοκαυτώματα των μελών της οικογενείας του, των συγγενών του και πολλές καταστροφές. Κατάγονταν από μεγάλη πατριαρχική οικογένεια, μαρτυρική στους εθνικούς αγώνες. O παππούς του, ο ιερέας. Παπασπύρος κατάγοταν από το χωριό Σλάτινα Καστοριάς, που ήταν τσιφλίκι μπέηδων. Εκεί ήρθε σε ρήξη με τον μπέη του τσιφλικιού για τις αυθαιρεσίες και την καταδυνάστευση των κατοίκων, οπότε αναχώρησε κι εγκαταστάθηκε στο Φλάμπουρο. Από εκεί αργότερα μετέβη κι εγκαταστάθηκε στον Πολυπόταμο, όπου ήταν κενή η θέση του ιερέα. Πραγματικά υπήρξε Θεοσταλμένη εκεί η οικογένειά του, η οποία έπαιξε θαυμάσια το ρόλο της στον Θρησκευτικό, εθνικό και κοινωνικό τομέα, εφόσον αποτέλεσε το προοδευτικό στοιχείο του τόπου κι έπαιρνε πρωτοβουλία για κάθε εκδήλωση. H οικογένεια αυτή έχτισε την εκκλησία, το σχολείο και είχε την διοίκηση του χωριού στα χέρια της. Για την αξιέπαινη δράση της, δεν άργησε να γίνει ο στόχος της βουλγαρικής προπαγάνδας από το 1900 κι εξής.
O πατέρας του Ιωάννη Ζήση, ονομάζονταν Ζήσης και είχε πέντε γιους και τρεις κόρες. O Ιωάννης ήταν ταχυδρόμος, μετέφερε χρήματα και άλλα αντικείμενα στους συγγενείς τους. Παράλληλα δρούσε ως αγγελιοφόρος. Το 1902 όμως οι Βούλγαροι δολοφόνησαν τον αδερφό του, ιερέα Παπακωνσταντίνο, κι επεδίωκαν να δολοφονήσουν και τον ίδιο, για αυτό αναγκάστηκε να εγκατασταθεί οικογενειακώς στη Φλώρινα. Από την οικογένεια του Παπασπύρου γνωρίζουμε τέσσερις αείμνηστους εθνομάρτυρες: Παπακωνσταντίνος, Παπαγιάννης και οι επιζήσαντες Παπαθανάσης στον Πολυπόταμο κι ο Παπακωνσταντίνος στην Αθήνα. O Ιωάννης Ζήσης έγινε κατόπιν τραπεζίτης κι αντιπρόσωπος της τράπεζας Ανατολής με έδρα το Μοναστήρι. Συγχρόνως εργάζονταν ως πράκτορας Α' τάξεως, πάντοτε με κίνδυνο της ζωής του. Για τη δράση του συνελήφθη και φυλακίστηκε στο Μοναστήρι το 1905. Όταν όμως λήφθηκε η απόφαση να θανατωθεί, φυγαδεύτηκε από τις φυλακές από έναν Τούρκο λοχία της φρουράς και σώθηκε. O Ιωάννης Ζήσης γράφτηκε στην επετηρίδα των Μακεδονομάχων 1903 -09. Του απονεμήθηκε αναμνηστικό δίπλωμα με μετάλλιο του Μακεδονικού Αγώνα. H δράση του αποδεικνύεται και από τα πιστοποιητικά των οπλαρχηγών Λάκη Πύρζα και καπετάν Στέφου Γρηγορίου.
Αντιγόνης Τσάμη, Ηρωικές Μορφές του ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ, περιοχή Φλώρινας, σελ78-79.

ΑΦΑΝΕΙΣ ΓΗΓΕΝΕΙΣ  ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΙ από τον Πολυπόταμο Φλώρινας.


Καραφύλης Γεώργιος


ΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ
ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΒΕΓΓΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΔΙΝΕΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΖΗΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΚΑΡΑΦΥΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΚΙΖΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
ΜΙΧΑΛΙΤΣΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΣ
ΝΙΚΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ
ΠΑΚΑΣ ΜΙΧΑΗΛ
ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΣΑΜΠΑΗΛΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΣΑΜΠΑΗΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΣΑΡΡΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ
ΣΤΕΦΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

  ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΑΦΑΝΕΙΣ ΓΗΓΕΝΕΙΣ  ΜΑΚΕΔΟΝΟΜΑΧΟΙ, σελ. 174-175.
Πολύτιμες υπηρεσίες πρόσφεραν οι παρακάτω


Παπαθανάσης του Βασιλείου
Ευάγγελος Παπάς του Βασιλείου
Δόστα Μήντση Αλεμπάκη
Χρήστος και Λάζαρος Μίντση Αλεμπάκη
Ανδρέας Στόιτσε
Αλεμπάκης Ιωάννης
Ντίνος Φιλίππου
Στογιάννα (χήρα) του Γεωργίου Παπαμιχαήλ
Μίνκα (χήρα) του Δημητρίου Μήντση
Στογιάννης Μελέτης του Φιλίππου(Αγγελιοφόρος)
[Αντιγόνη Τσάμη, Ηρωικές Μορφές του Μακεδονικού Αγώνα, Περιοχή της Φλώρινας,σελ.78]

Τετάρτη 23 Μαρτίου 2011

ΠΟΛΥΠΟΤΑΜΟΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ. Νέρετ Neret Florinas

Πολυπόταμος είναι χωριό που ανήκει στο Δήμο Φλώρινας του Νομού Φλώρινας και σ' αυτόν υπάγονται οι οικισμοί "Χωριουδάκι" και αυτός στη θέση "Λασείτσα". Είναι χτισμένος σε 960 μ. υψόμετρο και οι κάτοικοι του 506 το χειμώνα και 700 το καλοκαίρι είναι αγρότες, δασεργάτες και οικοδόμοι. Επίσης, ασκείται το παραδοσιακό επάγγελμα του σαγματοποιού και του υποδηματοποιού. Είναι φημισμένος για τα νερά του, τις φράουλες, τις πιπεριές και την εκπληκτική φύση. Απέχει περίπου 14,5χλμ λεπτά από τη Φλώρινα. Οι περισσότεροι κάτοικοι έχουν φύγει στο εξωτερικό και στις γύρω πόλεις.

Ονομάζεται Πολυπόταμος γιατί πέντε μικρά ποτάμια καταλήγουν στον ποταμό που περνά μέσα από το χωριό. Αυτά πηγάζουν από τις πηγές Δερβένι, Μεσοποταμία, Επτά Πηγές, Στάπνικ και Χιλιάδα.
Γύρω από το χωριό υπάρχουν οι κορυφές Ορνίτσα (Πλατύ) στα 1.759 μ. υψ. με λίμνη και Λιούτα στα 1.606 μ. υψ. Επίσης, πολλά είναι και τα δάση με οξιές, δρύες και σκλήθρα. Το Δεκαπενταύγουστο γιορτάζει η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου, που χτίστηκε το 1913, ενώ άλλες εκκλησίες του χωριού είναι ο Αγ. Αθανάσιος και ο Αγ. Νικόλαος. Στη θέση Αγ. Λουκάς υπάρχει η ομώνυμη Μονή (1912-13). Υπάρχουν αρκετά μουσικά συγκροτήματα και αγαπημένος χορός της περιοχής είναι ο λεβέντικος.

Νερέτ, μικτό χωριό (εξαρχικών και πατριαρχικών) προ του οθωμανικού Συντάγματος του 1908 και μικτό μετά. Προσήλθαν στο πατριαρχείο οκτώ οικογένειες [Προξενείο Μοναστηρίου 1908].

Νερέτι: «Έχει δύο εκκλησίας, εν τη μία τελείται η λειτουργία εκ περιτροπής, η δ’ ετέρα κατέχεται υπό των Βουλγάρων» [Εκκλησιαστική Αλήθεια 1909].

Νερέτι Φλωρίνης, 1.000 ορθόδοξοι Έλληνες (πατριαρχικοί) και 765 σχισματικοί βουλγαρίζοντες [Χαλκιόπουλος 1910].

Νερέτη Φλωρίνης, 2.075 άτομα (1.065 άρρενες και 1.010 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].

Νερέτη Φλωρίνης, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα [ΦΕΚ 259 / 21.12. 1918].

Νερέτη Φλωρίνης, 1.606 άτομα (657 άρρενες και 649 θήλεις), 401 οικογένειες [Απογραφή 1920].

Μετονομασία του οικισμού από Νερέτη σε Πολυπόταμον [ΦΕΚ 179 / 30. 8. 1927].

Πολυπόταμον (Νερέτη) Φλωρίνης, 1.697 άτομα (711 άρρενες και 986 θήλεις), εκ των οποίων δύο ήταν πρόσφυγες πού ήρθαν μετά το 1922 (ένας άντρας και μία γυναίκα) Ομοδημότες ήταν 1.671και ετεροδημότες 26. Απογράφηκαν αλλού 40 δημότες [Απογραφή 1928].

Νερέτη, «Δικοί μας, έχουμε 80 οικογένειες» [Στέφος Γρηγορίου 1935].

Πολυπόταμον Φλωρίνης, 1.535 άτομα (588 άρρενες και 947 θήλεις) [Απογραφή 1940].

Στις μεταπολεμικές απογραφές ο πραγματικός πληθυσμός της κοινότητας ήταν: 1951 (1.046), 1961 (853), 1971 (657), 1981 (573), 1991 (506), 2001 (482).

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2011

Τα γεγονότα στο Νέρετ (Πολυπόταμος) Φλώρινας στη Διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα

Στις 13 Ιουνίου 1903, η τσέτα του Μήτρου Βλάχου (Μήτρε Βλάχα) σκότωσε τέσσερις πρόκριτους του χωριού, που αρνήθηκαν να δώσουν ψωμί στους Κομιτατζήδες.
[Δραγούμης, 148. Βακαλόπουλος Α, 205. ΔΙΣ, 84. Dakin, 132].

Τη 13η(1903) το εσπέρας εφονεύθησαν εν Νερέτ (υπό της συμμορίας Μήτρου κατά πάσαν πιθανότητα) οι ημέτεροι Μήτσες Κόμε, μουχτάρης, Νίτσος Στέφου, Στώικος Μήτσε και Κύρτσες Νίκο, διότι από συμφώνου με τους σχισματικούς ηρνήθησαν να δεχθώσιν αυτόν και να δώσωσιν άρτον. Οι δε συμμορίται αναχω­ρούντες ετραυμάτισαν και τον πρωτόγερον Κύρτσεν, σχισματικόν, δια να μην προστρέξη εις ειδοποίησιν. Και άλλοι πολλοί επρόκειτο να φονευθώσιν.
[Ιώνος Δραγούμη, Τα Τετράδια του Ίλιντεν, εκδόσεις Πετσίβα, σελ. 148.]

α)Λέχοβο, 25 Σεπτεμβρίου 1904
(...) Του παπα-Κωνσταντίνου από το Νερέτι, με 12 σφαίρες στο σώμα, 5-6 μαχαιριές και τις φλέβες των χεριών του κομμένες του πήραν οι κακούργοι το ρολόγι του καί 60 λίρες του χωριού, που επήγαινε στον δεκατιστή το 1902.
[Μελά, βλ. σελ. 979 αρ. 64]


Πρώτη έφοδος του Παύλου Μελά και του σώματός του στο Νέρετ (Πολυπόταμος) Φλώρινας.

Το βράδυ της 18ης προς 19ης Σεπτεμβρίου 1904 ο Παύλος Μελάς μπήκε με το σώμα του στο χωριό Νέρετ και τα ξημερώματα ετοιμάστηκε να επιτεθεί στους κομιτατζήδες. [Dakin, 251-252].


Έβλεπε τους βουλγάρους να πηγαίνουν στην εκκλησία και αποφάσισε να στείλει πέντε άντρες, με κρυμμένα περίστροφα, για να σκοτώσουν όσους μπορούσαν και μετά να φύγουν, τρέχοντας προς τα εκεί που ήταν κρυμμένο το σώμα. Περίμενε οι Βούλγαροι του χωριού να κυνηγήσουν τους πέντε και να βρεθούν ξαφνικά μπροστά στις κάνες όλου του ελληνικού σώματος. Ξαφνικά όμως βλέπει να γεμίζει η πλατεία με οθωμανικό στρατό, γι’ αυτό και διατάζει έξοδο προς το βουνό. Κατά την αποχώρηση των Ελλήνων τραυματίζεται στο μοιρό από πυροβολισμούς των οθωμανών στρατιωτών, ο Φίλιππος Καπετανόπουλος. Οι έλληνες τον έσυραν μέσα στα κλαδιά και ο Μελάς τον εσκέπασε με την κάπα του. Λίγο αργότερά τον βρήκαν οι Τούρκοι και τον αποτελείωσαν. [Μελάς, 395-397 και Καραβίτης, 95-102].

…Το χωριό ήταν αρκετά μεγάλο, ωργανωμένο υπό των βουλγάρων και ωπλισμένο, σπανίως δε έλειπαν οι κομιτατζήδες από μέσα. Ήτο βροχερή η νύκτα και οι κάτοικοι ήσαν κλεισμένοι μέσα και δεν μας αντελήφθησαν. Όσο δια τον θόρυβο και τα γαυγίσματα των σκυλιών, θα ενόμισαν ότι επρόκειτο περί κομιτατζήδων. Ουδέποτε ημπορούσαν να φαντασθούν ότι θα εκάμναμε την τρέλλα να εισέλθουμε κατ' αυτό τον τρόπο εις το χωριό των. Αν μας αντελαμβάνοντο και εκινούντο σιγά-σιγά δια να μας κυκλώσουν στο παληόσπιτο, θα μας έκαιαν σαν ποντίκια. Ούτε θα επρολαμβάναμε να βγούμε έξω και θα ευρίσκαμε τον πλέον άδοξο θάνατο. Μόλις εξημέρωσε, αρχίσαμε να παρατηρούμε από τα παράθυρα τα πέριξ. Το σπίτι μας ευρίσκετο εις την δεξιά πλευρά του χωρίου. Πριν ξημερώση καλά-καλά, είδαμε κίνηση περί την εκκλησία.

-Νάτους, νάτους, ψιθυρίζουν θριαμβευτικώς εκείνοι που έβλεπαν από τα παράθυρα.
Και αποφασίζεται να εξέλθουν πέντε άνδρες με τα περίστροφα μόνο, χωρίς τα όπλα, και από το διπλανό ρεματάκι που καλύπτεται με φράκτες και δένδρα να κατεβούν, να ευρεθούν άξαφνα προ των βουλγάρων, να τούς πυροβολήσουν και να υποχωρήσουν προς τα εδώ. Οι βούλγαροι θα νομίσουν ότι είναι δολοφόνοι και θα ορμήσουν εναντίον, θα βγουν δε ακόμη και μέσα από τα σπίτια. Και τότε θα εξέλθουμε και ημείς και θα τους κτυπήσουμε καλλίτερα…
Φεύγουν, φεύγουν, λέγουν.
-Ποιοι φεύγουν;
-Οι βούλγαροι, φαίνεται ότι μας κατάλαβαν.
Αλλά μετ' ολίγον βλέπουμε να γεμίζη η πλατεία από τούρκους στρατιώτας.
Τι θα γίνη τώρα; Ο Μελάς είχε μία έμμονη αλλά εσφαλμένη ιδέα ότι οι τούρκοι για μας θα έκαμναν τα κλειστά μάτια, επειδή κυνηγούμε τους κακοποιούς βουλγάρους. Ενόμιζε δηλαδή ότι ο Σουλτάνος θα κατεδέχετο να ανεχθή δέκα Κρητικούς με ένα γκρά και μια κάπα να επιβάλουν την τάξη εις την Μακεδονία. Γνωματεύει λοιπόν ο Μελάς ότι οι τούρκοι ήλθαν για κομιτατζήδες και συνεπώς ημείς πρέπει να μείνουμε ακίνητοι…
[Ο Μακεδονικός Αγών, Ιωάννης Καραβίτης, απομνημονεύματα, σελ.96-97]


...το λυπηρόν είναι oτι o ενθουσιώδης και κάλλιστος νέος Φίλιππος Καπετανόπουλος, φαρμακοποιός εις τα Βιτώλια ( Μοναστήρι) και μέλος της διοικήσεως της Αμύνης, επειμείνας να έλθη μαζί μου, εφονεύθη την 19. εις το Νερέτι εις συμπλοκήν μας με τον τουρκικόν στρατόν. Ιδού πως έγινε το πράγμα. Από την Βελκαμένην επήγαμεν, 30 τον αριθμόν, εις Νερέτι δια να. τιμωρήσωμεν τους φονείς των 5 ατυχών εκείνων θυμάτων *, οι όποιοι εξακολουθούν να κακουργούν.…
[Ναταλία Π.Μελά, ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ, σελ. 395]

Ο Φίλιππος Καπετανόπουλος
φαρμακοποιός από το Μοναστήρι.
  
Ο Παύλος Μελάς και το σώμα του είχαν παει στο Νερέτι για να τιμωρήσουν τους δολοφόνους που κρυβόντουσαν εκεί και είχαν δολοφηνήσει τους παρακάτω:
* Παπά Κωνσταντίνου από το Νερέτι, με 12 σφαίρες στο σώμα, 5 - 6 μαχαιριές και τις φλέβες των χεριών του κομμένες. Τού πήραν οι κακούργοι το ρολόγι του και 60 λίρες του χωριού, πού επήγαινε στον δεκατιστή. 1902.
Παπα 'Ηλία από την Ποσδίβιστα, του έκοψαν χέρια, πόδια, αυτιά, του έβγαλαν τα μάτια και τέλος τον αποκεφάλισαν. 1902.
Στο Ράκοβο εσκότωσαν οι Καμίτες τον παπά και το δάσκαλο. 1903. Στο Κρουσοράτι τον παπά μ’ έναν εξάδελφό του. 1903.
Στην Προκοπάνα τον παπά και το δάσκαλο. (Πρώτον ετυράννησαν τον διδάσκαλον αποκόψαντες τους δαχτύλους της χειρός, τα ώτα. Αλλ’ ούτος επέμενε λέγων : τυραννήσατε να σας ίδώ το σώμα τυραννείτε μόνον, την ψυχήν όμως όχι... Είμαι Έλλην και "Έλλην θ’ αποθάνω. Τέλος, εξερρίζωσαν την γλώσσαν του και τον άπεκεφάλισαν. Ο δε ιερεύς βλέπων τα βασανιστήρια έπεσε λιπόθυμος και ούτως απεκεφαλίσθη.» 1903. (Από έκθεση του χωριού Νερέτι).


Δεύτερη έφοδος του Παύλου Μελά  και του σώματός του στο Νέρετ (Πολυπόταμος) Φλώρινας.

Ο Παύλος Μελάς πραγματοποίησε νέα επίθεση στο Νέρετ, το βράδυ της 12ης Οκτωβρίου του 1904, σε σπίτι όπου είχαν καταλύσει τρεις βουλγαρικές συμμορίες. Το σώμα του Μελά ήταν ενισχυμένο και με τους άντρες του ληστή Αλέξη Καραλίβανου. Τελικά λύνουν την πολιορκία του σπιτιού, μόλις πληροφορήθηκαν ότι μέσα σε αυτό βρίσκονταν και γυναικόπαιδα ελληνικών οικογενειών βιαίως εκβουλγαρισμένων.
Στο σπίτι αυτό είχαν ταμπουρωθεί οι κομιταζήδες κατα την δεύτερη είσοδο του Παυλου Μελά στον Πολυπόταμο

…Τώρα με τον Καραλίβανο και τα παιδιά του για δεύτερη φορά πήγε το σώμα του Παύλου στο Νερέτι και περικύκλωσε το σπίτι όπου ήταν μαζεμένοι οι κακούργοι. Αλλά το σπίτι ήταν γερό και από μέσα και από άλλα σπίτια πυροβολούσαν οι κομίτες. Όταν θέλησαν μερικοί π' τους δικούς μας να τού βάλουν φωτιά, δεν άφησε ο Παύλος, γιατί άκουσε πως ήταν γυναίκες μέσα και παιδιά. Βλέποντας πως δεν κάνουν τίποτα, ύστερα από δύο ώρες διέταξε να σηκώσουν την πολιορκία για να μην ξημερώση και τούς προφθάση ο στρατός.Πήραν πάλι σιγά σιγά τον ανήφορο τού βουνού, ενώ τους πυροβολούσαν κομίτες κρυμμένοι σε διάφορα μέρη τού χωριού….
[Ναταλία Π.Μελά, ΠΑΥΛΟΣ ΜΕΛΑΣ, σελ. 395]



-Εβγάτε λοιπόν έξω σεις που ξέρετε να δολοφονήτε αόπλους ανθρώπους. θα σας κάψω, παληόσκυλα, δεν θα μου γλυτώση κανείς, και αρχίζει να πυροβολή εις το παράθυρο χωρίς να προφυλάγεται. Διατρέχει τον κίνδυνο να φονευθή όχι μόνο από τους βουλγάρους άλλα και από τους ιδικούς μας που έχουν τοποθετηθή όπισθέν μας.
Δια να τον καταφέρω να απομακρυνθή και να αποφύγη τον άμεσο κίνδυνο, του λέγω ότι αυτές τες σφαίρες που κτυπούν τον τοίχο τις ρίχνουν οι ιδικοί μας από τα γύρω στενά όπου έχουν τοποθετηθή και ύπάρχει κίνδυνος να σκοτώσουν εμάς, καλό λοιπόν θεωρώ να πηγαίνη να τους μαζεύση εις ένα μέρος και να παύσουν να πυροβολούν.
-Πήγαινε, μού λέγει, εσύ να τους πης να παύσουν.
-Δεν θα ακούσουν εμένα, κύριε αρχηγέ, του λέγω. Είναι ανάγκη να πάτε σεις, διότι κινδυνεύουν και μεταξύ των.
-Καλά, κάθησε συ να φυλάξης καλά το παράθυρο και ο Μανούσος το άλλο κι εγώ θα υπάγω, διότι θέλω να ιδώ πώς θα τους ξεμπερδεύσουμε αυτούς εδώ μέσα.
'Έφυγε και ησύχασα, σε λίγο δε φωνάζει:
-Παύσατε πυρ και ελάτε όλοι από δω, γύρω από την αυλή δηλαδή.
Οι βούλγαροι φωνάζουν και καλούν άλλους κομιτατζήδες εις βοήθειάν των. Πυροβολούν και ρίπτουν χειροβομβίδας από τα παράθυρα. Μία χειροβομβίς εκρήγνυται εις τα πόδια τού Σκαλίδη, μία σφαίρα τον κτυπά στο στήθος, ευτυχώς όμως ευρίσκει αντίσταση εις τη φυσιγγιοθήκη και τον πληγώνει ελαφρώς…
 [Ο Μακεδονικός Αγών, Ιωάννης Καραβίτης, απομνημονεύματα, σελ.112]
 
Σημείωση:
Οι κάτοικοι του Πολυποτάμου Φλώρινας υποστηρίζουν ότι στη μάχη αυτή τραυματίστηκε στη κοιλιακή χώρα ο Παύλος Μελάς. Πιθανός να  εννοούν τον τραυματισμό του Γ. Σκαλίδη.

...Την 12η Οκτωβρίου ξημερωνόμαστε ολίγο άνωθεν του Νερέτ. Μετά δυσκολίας έχουμε ανέλθει την ανατολική πλευρά τού Βίτσι λόγω αδυναμίας του αρχηγού να βάδιση ταχύτερον. Το περίφημο σχέδιο να λύσουμε την πολιορκία των κομιτατζήδων και να στήσουμε ενέδρα εις το δάσος, διά να τους κτυπήσουμε φεύγοντας, το εδέχθη ο Μελάς, όχι διότι ήτο σοφό ή διότι δεν ήτο δυνατό να τους ψήσουμε μέσα εις το σπίτι, αλλά διότι υπήρχον εκεί γυναικόπαιδα ελληνικών οικογενειών βιαίως εκβουλγαρισθεισών, όπως και εις το παρακείμενο σπίτι, που θα άναβε και αυτό.
Αλλά και περί βουργαρικών οικογενειών αν επρόκειτο και περί κομιτατζήδων ακόμη, ο Μελάς ήτο ανίκανος να επιβάλη τοιούτον Θάνατο.
Ήτο ανίκανος ψυχικώς να αισθανθή την οσμή ψηνομένων ανθρωπίνων κρεάτων, όχι μόνον αθώων πλασμάτων αλλά και κομιτατζήδων ακόμη. Ο Μελάς δεν είχε ούτε το σώμα του σκληραγωγημένο για τοιούτον αγώνα ούτε και την ψυχή του παρασκευασμένη διά τοιαύτας σκληρότητας. Και ο Μελάς έχει τώρα υυποστή όχι μόνο σωματική αλλά και ψυχική κόπωση. Η ελπίς του να επιτύχουμε τους κομιτατζήδες σύμφωνα με το περίφημο σχέδιο εξέλιπε. Έχει ήδη εξημερώσει και εύρισκόμεθα ακόμη ολίγον έξωθεν τού χωρίου. Υπάρχει κίνδυνος να πάθουμε ημείς από τον στρατό ό,τι ελογαριάζαμε ότι θα πάθουν οι κομιτατζήδες. Μετά δυσκολίας και εν πλήρει ημέρα βαδίζοντες, ανερχόμεθα εις την θέση Κούλα, η οποία ευρίσκεται εις το διάσελο που χωρίζει τα νερά ανατολικού και δυτικού Βίτσι και ακριβώς εις την Θέση που διέρχεται o δρόμος δια το Βαψώρ...
[Ο Μακεδονικός Αγών, Ιωάννης Καραβίτης, απομνημονεύματα, σελ.115]




β) Ένας τρίτος ιερωμένος που μου σύστησαν να πάω να συναντήσω, ήταν ο παπα-Κωνσταντίνος απ' το Νερέτι, σημερινό Πολυπόταμο της Φλώρινας (...). Οι Βούλγαροι τούχαν σκοτώσει τον πατέρα (...). Είπε πως οι Βούλγαροι τον σκότωσαν για να του πάρουν το ρολόι του κι όσα χρήματα είχε απάνω του. Μα όταν με είδε να γράφω αυτά που μου είπε, με σταμάτησε λέγοντας: «Όχι, όχι, βγάλ' το! Μην το γράψεις αυτό, γιατί, βλέπεις, αυτά που γράφεις θα μείνουν. Η ιστορία αυτή θα μείνει. Αυτοί ήθελαν μόνο να τον βγάλουν απ' τη μέση, γιατί ήταν σπουδαίος εθνικός άνθρωπος. Τον σκότωσαν μόνον από μίσος».

Όταν όμως εγώ πιο κάτω, διαβάζοντας την έκθεσή του, του έδειξα το μέρος όπου ο ίδιος παραδεχόταν ότι τον ληστέψαν, μου είπε: «Ε, κάτι του πήραν, το ρολόι του και κάμποσα χρήματα, μα δεν θυμάμαι καλά. Πάντως, όχι τόσα πολλά, όσα γράφουν εκεί».
[Μπέλλου, βλ. σελ. 979 αρ. 66]


Επιστολή του Παύλου Μελά για τον Ιερέα του Νέρετ (Πολυποτάμου) Φλώρινας


Παπά-Κωνσταντίνος από Νέρετ
5 'Ιουλίου 1903
Αγαπητέ μου μπαμπά
Σε συνιστώ τον ιερέα του χωρίου Νερέτι της περιφερείας Καστορίας. Ούτος ηναγχάσθη να εγχαταλείπη το χωρίον αυτού επειδή οι βούλγαροι απεφάσισαν να φονεύσούν αύτόν, όπως προ δύο εβδομάδων εφόνευσαν ή μάλλον έσφαξαν 5 συγχωρίους αυτού.
Και ο πατήρ αυτού εφονεύθη υπό των βουλγάρων. Ο ιερεύς παπα-Κωνσταντίνος επιθυμεί να μείνη ολίγον χρόνον εν Αθήναις ή αλλαχού εν Ελλάδι μέχρις ότου παρέλθη η ακμή της ανωμαλίας και να επανέλθη έπειτα εις την πατρίδα. Αφήκε μάλιστα την οικογένειαν αυτού εν Φλωρίνη.
Σε φιλώ
Ο υιός σου
Ίων
[Ιώνος Δραγούμη, Τα Τετράδια του Ίλιντεν, εκδόσεις Πετσίβα, σελ. 171.]

Στις 26 Αυγούστου 1906 οι Κομιτατζήσες σκοτώνουν έξω από το χωριό τον παπά Στογιάννη, το Μιχάλη Γεωργίου, τον Χρίστο Φιλίππου και το Φίλιππο Στογιάννη, συνεργάτες της ελληνική οργάνωσης [Προξενείο Μοναστηρίου, 5/9/1906, έγγραφο 572 και Dakin, 334].

Ιερέας Στόιτσης Ιωάννης, (Στόικος Παπαγιάννης) από τον Πολυπόταμο. Δολοφονήθηκε στις 25 Αυγού­στου 1906, σε ηλικία 36 ετών, αφήνοντας γέροντα πατέρα, σύζυγο και τρία τέκνα. Όπως μας πληροφορεί n «Εκκλησιαστική Αλήθεια», μαzί με τρεις άλλους άνδρες εξήλθε σε απόσταση μιας ώρας περίπου από το χωριό, παρασυρμένος από τους Βουλγάρους δήθεν προς συνάντηση οικείων και φίλων. Στο στήθος και στη ράχη του μάρτυρα ιερέα αριθμήθηκαν 18 πληγές με μαχαίρι. Γράφει σχετικώς ο Μογλενών Άνθιμος στην αναφορά του προς τον ΓΙατριάρχη … «Ιδία τραγικώτατος είναι ο θάνατος του ιερέως, ούτινος και οι οφθαλμοί εξωρύχθησαν, και η γλώσσα και η ρις και τα ώτα και αι χείρες απεκόπησαν, και το κρανίον αυτού εθραύσθη και ποικιλοτρόπως διά μα­χαιρών διετρυπήθη και ο μυελός αυτού εξήχθη, και επί τέλους, κατε­σφάγη, αποκοπείσης της κεφαλής αυτού... Ουδείς εν τω σώματι χώρος εναπέμεινεν αδιάτρητος, πάντα δε τα εντόσθια αυτού εξεχύθησαν.
[Η Συμβολή του Κλήρου στο Μακεδονικό Αγώνα, Η Περίπτωση της Φλώρινας, Περιοδικό Αριστοτέλης, Τεύχος 254, σελ27]

Πέμπτη 17 Μαρτίου 2011

Δημοτικό Τραγούδι για τον Παύλο Μελά

Σαν τέτοια ώρα στο βουνό ο Παύλος πληγωμένος
μες στο νερό του αυλακιού ήτανε ξαπλωμένος.
-Για σύρε Δήμο μου πιστέ, στην ποθητή πηγή μου
και φέρε μου κρύο νερό να πλύνω την πηγή μου.
Σταλαγματιά το αίμα μου για σε πατρίς το χύνω,
για να ’χεις δόξα και τιμή, να λάμπεις σαν το κρίνο.
Δεν κλαίω τη λαβωματιά, δεν κλαίω και το βόλι,
μον' κλαίω που με άφησε η συντροφιά μου όλη.
Παύλου Μελά το όνειρο κι η μόνη του μανία
ήταν μη μείνει Βούλγαρος μες τη Μακεδονία.
Παύλος Μελάς κι αν πέθανε τ' αδέρφια του θα ζήσουν
αυτά θα πολεμήσουν τη Βουλγαριά να σφήσουν.

Δημοτικό (Σοφία Χατζηπανταζή, χήρα του καπετάν Χατζηπανταζή, από τη Σκοτούσα Σερρών)






Σαν τέτοια ώρα στο βουνό, ο Παύλος πληγωμένος,
μες στα νερά του αυλακιού ήτανε ξαπλωμένος.

Δεν κλαίω τη λαβωματιά, δεν κλαίω για το βόλι,
μoν’ κλαίω που αφήνω γεια τη συντροφιά μου όλη.
….
Σταλαγματιά το αίμα μου, για σε πατρίς το δίνω,
για να ’χεις δόξα και τιμή, να λάμπεις σαν το κρίνο
….
Δημοτικό της Δυτικής Μακεδονίας