Ο καιρός της Φλώρινας

Τρίτη 20 Δεκεμβρίου 2011

Η φωτιά της πλατείας Ηρώων Φλώρινας

Στην πλατεία Ηρώων ανάβει η μεγαλύτερη φωτιά τα Χριστούγεννα. Η Φλώρινα έχει ένα έθιμο αιώνων για τα Χριστούγεννα: σε κάθε γειτονιά της, οι κάτοικοι ανάβουν και μία φωτιά! Έχουν δε και έναν άτυπο ανταγωνισμό μεταξύ τους, ποιος θα φτιάξει τη μεγαλύτερη. Στις περισσότερες από αυτές, οι «διοργανωτές» κερνάνε  κρασί, τσίπουρο, φασολάδα, ενώ οι μπάντες παίζουν στις μεγαλύτερες και πιο κεντρικές

Πρόκειται σαφώς για ένα προχριστιανικό και με παγανιστική προέλευση έθιμο. Όπως όμως με όλα τα έθιμα, από τη στιγμή που μας «βολεύουν» και μας αρέσει η διατήρησή τους, τα αποδεχόμαστε και τα συνεχίζουμε, προσδίδοντας τους και στοιχεία από τη δική του θρησκεία ο καθένας.
Οι φωτιές λοιπόν της Φλώρινας, είναι πλέον μια γιορτή που προσελκύει πολλούς τουρίστες. Οι γειτονιές ανταγωνίζονται ποια θα κάνει την μεγαλύτερη φωτιά και θα τραβήξει άρα και τον περισσότερο κόσμο. Παλιότερα, βάζανε φύλακες στα ξύλα που μάζευαν πολλές μέρες πριν, γιατί έπεφτε κλέψιμο...υλικών από τους ανταγωνιστές. Ακόμη και ξυλοδαρμοί έχουν σημειωθεί. Θύμα του ανταγωνισμού, πέφτουν και τα παλιά καδρόνια του σιδηροδρόμου, τα οποία είναι στοιβαγμένα στο σταθμό, μιας και έχουν αντικατασταθεί από τσιμεντένια.
Η φωτιά της πλατείας Ηρώων, είναι συνήθως η μεγαλύτερη της «φωτιά» της Φλώρινας».

Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2011

ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ




ΔΙ ΚΤΥΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ω Ν ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΛΟΥ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Πελοποννήσου 9, 58200 Έδεσσα - Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας - Ελλάδα
macedonians.common@yahoo.gr -   http://macedonianscommon.blogspot.com

Προς τον
Πρωθυπουργό της Ελλάδος
κ. Λουκά Παπαδήμο

Κοινοποίηση:
Πρόεδρο Ελληνικής Δημοκρατίας
Πρόεδρο Βουλής των Ελλήνων
Υπουργό Εξωτερικών
Πολιτικούς Αρχηγούς
Έδεσσα, 6 Δεκεμβρίου 2011

Αξιότιμε κ. Πρωθυπουργέ

Σας συγχαίρουμε για την ανάληψη των καθηκόντων σας σε μία πολύ κρίσιμη κατάσταση, και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο σας.
Με την παρούσα επιστολή θέλουμε να σας στηρίξουμε για:
.α) Να μην υποκύψετε στις έντονες πιέσεις που θα σας ασκηθούν στην Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 9ης Δεκεμβρίου 2011 από ορισμένους “εταίρους” μας για “τροποποί-ηση”, προς το χειρότερο, των θέσεών μας για την ένταξη της ΠΓΔΜ στους διεθνείς οργανισμούς, όπως με περίσσιο θράσος σας προτρέπει και ο κ. Γκρούεφσκι στην επιστολή που σας έστειλε.
.β) Να μην επηρεαστείτε από την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης της 5ης Δεκεμβρίου 2011, η οποία εντάσσεται σε μία σειρά μεθοδευμένων πιέσεων προς την Ελληνική Κυβέρνηση για υποχωρήσεις στις απαιτήσεις των Σκοπιανών. Με αυτή την απόφαση το Διεθνές Δικαστήριο, προσπαθώντας να κρατήσει άδικες ισορροπίες, το μόνο που κατορθώνει είναι να μας αποδείξει ότι είναι ελεγχόμενο από πολιτικά συμφέροντα και δεν αποφασίζει με νομικά κριτήρια, όπως θα έπρεπε.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων και ιδιαίτερα εμείς οι Μακεδόνες, μη συμμετέχοντες σε κανένα πολιτικό ή κομματικό παιχνίδι εξουσίας, θεωρούμε εντελώς φυσιολογικό να ζητήσουμε, όσο πιο έντονα μας επιτρέπει η ευγένειά μας, η νέα Ελληνική Κυβέρνηση συνεργασίας και η επικείμενη σύνοδος κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης να γίνουν αφορμή για να υιοθετηθούν, επιτέλους, από την Ελληνική κυβέρνηση οι παρακάτω αυτονόητες και πάγιες θέσεις μας:
α) Να εγκαταλειφθεί η πολιτική των υποχωρήσεων της Ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, επειδή ενθαρρύνει την πολιτιστική λεηλασία του Ελληνικού πολιτισμού και την διεκδίκηση Ελληνικών εδαφών από τους Σλάβους των Σκοπίων και ταυτόχρονα προσβάλλει την αξιοπρέπεια των Ελλήνων. Επιπλέον, μετά από τόσα χρόνια, αποδείχθηκε επιζήμια και αντιπαραγωγική,
β) Να δηλωθεί ότι οι Έλληνες δεν θα δεχθούν ποτέ στην οριστική ονομασία του γειτονικού κράτους να περιλαμβάνεται το όνομα Μακεδονία ή παράγωγό του, όπως ακριβώς έχει αποφα-σισθεί στην σύσκεψη των Ελλήνων πολιτικών αρχηγών υπό την προεδρία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας στις 18 Φεβρουαρίου 1992, και από την Διάσκεψη Κορυφής των ηγετών της ΕΟΚ στην Λισσαβόνα στις 26 Ιουνίου 1992.
γ) Να τεθεί σε δημοψήφισμα το όποιο όνομα αποφασισθεί για την οριστική ονομασία του γειτο-νικού κράτους και να αποφασίσει Δημοκρατικά ο Ελληνικός λαός για ένα τόσο σημαντικό θέμα, όπως ακριβώς έχουν δηλώσει ότι θα κάνουν και οι Σκοπιανοί.
Κύριε πρωθυπουργέ, ελπίζουμε ότι θα ανταποκριθείτε στα δίκαια και αυτονόητα αιτήματά μας με το ίδιο σθένος και αποφασιστικότητα που αντιμετωπίζεται τα οικονομικά προβλήματα της πατρίδας μας.

Με εκτίμηση
Ακολουθεί Κατάλογος Συλλόγων και Φορέων που υποστηρίζουν την επιστολή
ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΣΤΟ “ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ”
Α) Σύλλογοι από την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας της Ελλάδος

Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Φλώρινας
Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Αμυνταίου
Φιλεκπαιδευτικός Όμιλος Φλωρίνης «Αριστοτέλης»
Πολιτιστικός Σύλλογος Σιταριάς Φλώρινας
Πολιτιστικός Σύλλογος “Νέοι Ορίζοντες” Σιταριάς Φλώρινας
Πολιτιστικός Σύλλογος “Ο Μέγας Αλέξανδρος” Πολυπλάτανου Φλώρινας
Πολιτιστικός Σύλλογος «Μέγας Αλέξανδρος» Εθνικού – Κρατερού - Αγίας Παρασκευής
Πολιτιστικός Σύλλογος «Ελπίδα» Μελίτης Φλώρινας
Φορέας ιστορίας και πολιτισμού “Ιερά Δρύς” Κέλλας Φλώρινας
Πολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος “Αμύντας” Σκοπιάς Φλώρινας
Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών Νομού Κοζάνης
Πολιτιστικός Σύλλογος Κοζάνης “Οι Μακεδνοί”

Β) Σύλλογοι από την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας της Ελλάδος
Κίνηση Δημοτών Έδεσσας «Ίων Δραγούμης»
Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων Έδεσσας-Αλμωπίας
Λαογραφική Εταιρεία Νομού Πέλλας
Σύλλογος Φίλων Αρχαιοτήτων Έδεσσας «Οι Τημενίδες»
Πολιτιστικός Σύλλογος «Βιβλιόφιλοι Έδεσσας»
Πολιτιστικός Σύλλογος Κάτω Γραμματικού Έδεσσας «Πατριάρχης Χρύσανθος»
Σύλλογος «Στέγη Μακεδονικού Πολιτισμού» Αριδαίας
Σύλλογος «Φίλων Μακεδονικής Πολιτιστικής Παράδοσης» Αλμωπίας
Μορφωτικός Σύλλογος Ίδα Εξαπλατάνου «Ιων Δραγούμης»
Ιστορική & Λαογραφική Εταιρεία «Φίλιππος» Γιαννιτσών
Μακεδονικός Χορευτικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Αμύντας» Καλυβίων
Μορφωτικός Περιβαλλοντικός Όμιλος Πέλλας «Αρχαία Πέλλα»
Μορφωτικός Σύλλογος Νέων Άρνισσας Έδεσσας
Μορφωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος Λευκαδίων Νάουσας «Η Αγία Παρασκευή»
Μορφωτικός Χορευτικός Σύλλογος Χαρίεσσας Νάουσσας “ ’Αγιος Δημήτριος”
Πολιτιστικός Σύλλογος Νέων Πολυπλάτανου Νάουσσας
Μακεδονική Καλλιτεχνική Εταιρεία Κιλκίς «Τέχνη»
Πολιτιστικός Σύλλογος Γρίβας Κιλκίς
Πολιτιστική Εταιρεία Πανελλήνων «Μακεδνός» Θεσσαλονίκη
Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματατείων Θεσσαλονίκης (72 σύλλογοι-μέλη)
“Ομάδα 21” Μακεδονίας – Θράκης Θεσσαλονίκη
Πανελλήνιος Σύλλογος Απογόνων Μακεδονομάχων «Ο Παύλος Μελάς» Θες/νίκη
Παμμακεδονική Ένωση Μακεδονικού Αγώνα - Θεσσαλονίκη
Σύλλογος Κοζανιτών Θεσσαλονίκης «Άγιος Νικόλαος»
Ομοσπονδία Πολιτιστικών Συλλόγων Ν.Σερρών Θεσσαλονίκης
Σύλλογος Σκοπηνών Θεσσαλονίκης “Ο Ορφέας”
Ένωση Βαβδινών Θεσσαλονίκης
Πολιτιστικός Σύλλογος “Εμμανουήλ Παππάς” Θεσσαλονίκης
Πολιτιστική και Επιμορφωτική Εταιρεία Αρναίας Χαλκιδικής

Γ) Σύλλογοι από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας της Ελλάδος
Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών
Πολιτιστικός Σύλλογος Πεντάπολις Σερρών
Σύλλογος Σιδηροκαστρινών και περιχώρων “Το Ρούπελ”
Πολιτιστικός Μακεδονικός Σύλλογος “Μέγας Αλέξανδρος” Χαρωπού Σερρών
Λαογραφικός Πολιτιστικός Σύλλογος Χρυσοχωράφων Σερρών
Πολιτιστικός Σύλλογος Σκοτουσαίων Σερρών

Δ) Σύλλογοι προερχομένων από τμήμα της Ιστορικής Μακεδονίας εντός της ΠΓΔΜ
Σύνδεσμος Μοναστηριωτών Θεσσαλονίκης «Καρτερία»

Ε) Σύλλογοι προερχομένων από τμήμα της Ιστορικής Μακεδονίας εντός της Βουλγαρίας
Σύλλογος Σταρτσοβιτών «ο Άγιος Μηνάς» Νέου Πετριτσίου Σερρών
Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Σερρών-Μελενίκου
Αδελφότητα Κυριών και Δεσποινίδων Μελενίκου “Η Αρμονία”
Σύλλογος Ευελπίδων Μελενίκου

ΣΤ) Σύλλογοι από την υπόλοιπη Ελλάδα
Παμμακεδονική Συνομοσπονδία Αθηνών.
Ομοσπονδία Δυτικομακεδονικών Σωματείων Αθηνών.
Συνομοσπονδία Μακεδόνων Λεκανοπεδίου Αττικής.
Σύνδεσμος «Αλέξανδρος Φιλίππου Έλλην Μακεδών»
Σύνδεσμος Γυναικών Θεσσαλονίκης εν Αθήναις
Σύνδεσμος Μακεδόνων και Θρακών Παπάγου-Χολαργού
Σύλλογος Μακεδόνων Βόλου
Σύνδεσμος Πολιτών Ρήγας

Δ) Σύλλογοι από όλον τον κόσμο
Παμμακεδονική Ένωση Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής
Παμμακεδονική Ένωση Καναδά
Παμμακεδονική Ένωση Αυστραλίας
Παμμακεδονική Ένωση Ευρώπης
Παμμακεδονική Ένωση Αφρικής

Τρίτη 22 Νοεμβρίου 2011

Η WEB TV ΤΩΝ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΕΙΝΑΙ ΓΕΓΟΝΟΣ


H πρώτη Web tv των γνήσιων γηγενών Μακεδόνων είναι γεγονός.  Η συνεχούς ροή εκπομπή  θα μεταδίδει παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια από όλη τη Μακεδονία μας.
ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΥΤΗ ΟΙ ΝΤΟΠΙΟΙ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΝ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΟΛΩΝ ΟΣΟΙ ΕΧΟΥΝ ΠΑΛΙΑ ΚΑΙ ΝΕΑ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΟ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΝΑ ΤΑ ΜΟΙΡΑΣΤΟΥΝ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΤΕΙ ΤΟ ΥΛΙΚΟ ΤΗΣ WEB TV.

ΣΤΟΝ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΣΥΝΔΕΣΜΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΩΝ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ.




http://www.livestream.com/macedonianstv

Δευτέρα 7 Νοεμβρίου 2011

"Ανθηνά μωρ' Ανθηνά". Χορωδία Μορφωτικού Συλλόγου "Η Ορεστίς" Άργους Ορεστικού Καστοριάς

Ανθηνά μωρ' Ανθηνά Παντρέψου τώρα που ‘σα νια

Να σε ζηλεύoυν τα παιδιά
Τα παιδιά τα Nτoλτσινά

Ρίξε μια πέτρα στο γιαλό
Κι αν δε βαλτώσει σ' αγαπώ

Αχ λε λε λε λε
Αχ μπω μπω μπω μπω
Η Ανθηνά θέλει γαμπρό
Ω Ανθηνά
(Παραδοσιακό Καστοριάς)

Ο ΜΙΚΗΣ ΖΕΖΑΣ. Χορωδία Μορφωτικού Συλλόγου "Η Ορεστίς" Άργους Ορεστικού Καστοριάς


Τι να ‘χουν τα ψηλά βουνά
που κλαιν μέρα και νύχτά
Τι να ‘χ ο Γέρο Όλυμπος
Βαριά κι αναστενάζει

Τον Μίκη Ζέ τον Μίκη Ζέζα σκότωσαν

Τον Μίκη Ζέζα σκότωσαν
Τον πρώτο καπετάνιο
Που τον τρομάζαν Βούργαροι
Και τον φοβούνταν Τούρκοι

Βούργαροι τον Βούργαροι τον επρόδωσαν

Βούργαροι τον επρόδωσαν
Τούρκοι τον εσκοτώσαν
Κλάψε πατρίδα μου γλυκιά
Και τούτο το παιδί σου

Και βάλε μα και βάλε μαύρη φορεσιά

Βαρύς αχός ακούγεται
Στης Καστοριάς τα μέρη
Βαρύς αχός ακούγεται
Στης Καστοριάς τα μέρη

Τον Μίκη Ζέ τον Μίκη Ζέζα σκότωσαν

Τετάρτη 2 Νοεμβρίου 2011

Η απελευθέρωση της Φλώρινας την 8η Νοεμβρίου 1912

Η  επέτειος της 8ης Νοεμβρίου 1912 καθιστά επιτακτική ανάγκη τη στροφή στα γεγονότα εκείνης της περιόδου με την προσδοκία πως η ανάκληση αυτού ταυ ιστορικού παρελθόντος θα συνδράμει ποικιλότροπα στην αντιμετώπιση ανάλογων
συγκυριών του δικού μας παρόντος ή μέλλοντας
Επιθυμώντας λοιπόν να συνεισφέρουμε στην προσπάθεια αυτή φρονούμε ότι επιβάλλεται να μιλήσουμε για τη Φλώρινα της τουρκοκρατίας ως πλαισίου στο οποίο διαμορφώθηκαν οι προϋποθέσεις εκείνες που συνέβαλαν στην πρόσκληση του ελληνικού στρατού και επομένως στην απελευθέρωση της πόλης από τον οθωμανικό ζυγό.
Η Φλώρινα, πρωτεύουσα του ομώνυμου καζά, υπήρξε έδρα του ελληνορθόδοξου Μητροπολίτη Μογλενών και ανήκε διοικητικά στο Βιλαέτι Μοναστηρίου. Σύμφωνα με πληροφορίες του έτους 1905 που μας παρέχει το ανέκδοτο Αρχείο της Ι. Μητροπόλεως Μογλενών η πόλη έχει 406 0ρθόδοξες οικογένειες, ενώ ο «Οδηγός της Ελλάδος απάσης...» του N. Ιγγλέση, ο οποίος εκδίδεται στα 1910 ανεβάζει το συνολικό πληθυσμό της πόλης σε 10.000 κατοίκους. Η πόλη της Φλώρινας είναι έδρα καϊμακάμη, διαθέτει σύμφωνα με τον ίδιο οδηγό δύο υποκαταστήματα τραπεζών και εκείνο που κυρίως ενδιαφέρει, είναι πως ο αστικός της πληθυσμός εμφανίζεται εξαιρετικά δυναμικός, τόσο στο πεδίο των οικονομικών συναλλαγών που αναπτύσσονται την περίοδο αυτή της διείσδυσης του ευρωπαϊκού καπιταλισμού, όσο και στο επίπεδο της κοινοτικής αυτοδιοίκησης η οποία έχει παραχωρηθεί στα πλαίσια των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων του Χάττ-ι-Χουμαγιούν (Hatt-ı Hümayun).
Όπως μαρτυρούν τυπικά αρχεία, αλλά και το αρχείο Υπουργείου Εξωτερικών, γύρω από την πόλη μας, η οποία υπήρξε κέντρο της ελληνικής προπαγάνδας σε όλη την περίοδο του μακεδονικού αγώνα, έλαβαν χώρα ορισμένες από τις πιο καίριες συγκρούσεις αυτής της αναμέτρησης. Αναφορικά με το θέμα αυτό ο πρόξενος της Ελλάδος στο Μοναστήρι Ν. Ξυδάκης γράφει το Δεκέμβριο του 1906 στον 'Έλληνα Υπουργό Εξωτερικών: «διέπραξαν άλλως οι Βούλγαροι το μέγιστον σφάλμα να μην απιστήσωσι την προσοχήν των απ’ αρχής εις την Φλώριναν. Εάν εκράτουν της πόλεως Φλωρίνης πάσα η πεδιάς και τα περιορί¬ζοντα αυτήν όρη θα είχαν απολεσθεί ανεπιστρεπτί...». Οι αρχές επομένως από τις οποίες εμφορούνταν οι κάτοικοι της Φλώρινας αποτελούσαν το πιο σημαντικό κίνητρο για την ίδρυση των σχολείων της κοινότητας, για τα οποία μάλιστα χτίζεται και κοινοτικό οίκημα μετά την αγορά του κτήματος ταυ Ιζέτ πασά, όπως μαρτυρούν τα τοπικά αρχεία αλλά και η ντόπια προφορική παράδοση. Σύμφωνα λοιπόν με το βιβλίο της Δημογεροντίας Φλώρινας, στην κοινότητα, η οποία διοικείται από 4 δημογέροντες, 4 Εφόρους και 2 Επιτρόπους της Εκκλησίας τον Αγίου Γεωργίου, λειτουργούν ένα Αρρεναγωγείο ή Αστικό Σχολείο με 8 δασκάλους και κατά τον Ιγγλέση με 233 μαθητές, ένα Παρθεναγωγείο 4ταξιο με 3 δασκάλες και 110 μαθήτριες και 3 Νηπιαγωγεία με 230 νήπια. Όταν λοιπόν το Ελληνικό Βασίλειο αποφασίζει κάτω από την επίδραση προϋποθέσεων που θα προσδιοριστούν πιο κάτω, να απελευθερώσει τη Μακεδονία, οι κάτοικοι της Φλώρινας αλλά και της μείζονος περιοχής της είναι ώριμοι ιδεολογικά, συγκροτημένοι οικονομικά και οργανωμένοι σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης σε τέτοιο μάλιστα βαθμό άστε η απελευθέρωση να μην είναι παρά ένα απόλυτα φυσικό επακόλουθο. Κι αν εμμένω σε αυτό τι σημείο το κάνω γιατί πιστεύω πως οι ένοπλες αναμετρήσεις δεν κερδίζονται αν δε διαμορφωθούν οι οικονομικές προυποθέσεις για τη στήριξη τόσο των ειρηνικών επαναστάσεων όσο και της εποποιίας του λαμπρού μακεδονικού αγώνα ο οποίος υπήρξε ο προθάλαμος της κυοφορούμενης απελευθέρωσης.


ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ  ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΣ
ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

(1878-1943)
Για μια τέτοια λοιπόν πόλη, όπως θα έλεγε κι ο Περικλής στον Επιτάφιο του, κινδύνεψαν ο Ι. Άρτης και οι συμπολεμιστές του το απόγευμα εκείνο της 7ης προς την 8η Νοεμβρίου 1912, υπηρετώντας τα όραμα της Μεγάλης Ελλάδας του Ελευθερίου Βενιζέλουu. Είχαν προηγηθεί η σύναψη της σερβοβουλγαρικής συνθήκης της 13ης Μαρτίου 1912 και η προσέγγιση Ελλάδος-Βουλγαρία η οποία οδήγησε στην ελληνοβουλγαρική συνθήκη της 16ης Μαΐου 1912, μια συνειδητή στην ουσία επιλογή του 'Έλληνα πρωθυπουργού, που επιτάχυνε, παρά τις αρνητικές προειδοποιήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων, τη μεταβολή ταυ εδαφικού καθεστώτος στο Βαλκανικό χώρο. Ειδικότερα, η απελευθέρωση της Φλώρινας υπήρξε το επιστέγασμα της προέλασης προς ΒΔ του κεντρικού τμήματος της στρατιάς η οποία είχε καταλάβει τα στενά της Κέλλης και του Κιρλί Δερβέν.
Ως εδώ οι απόψεις τόσο των ιστορικών όσο και των βασικών πρωταγωνιστών δηλαδή του Μητροπολίτη Πολυκάρπου και του υπίλαρχου Ιωάννη Άρτη συμφωνούν. Η διάσταση απόψεων ανάμεσα στους δύο άνδρες αφορά κυρίως τη διαδικασία παράδοσης της πόλης.
Η εκδοχή του Μητροπολίτη Πολυκάρπου η οποία δημοσιεύεται πρώτη στο τοπικό «Έθνος», σε μια περίοδο που ο ίδιος είναι Μητροπολίτης Βεροίας και Ναούσης περιλαμβάνει ορισμένα κύρια σημεία που αφορούν τη δράση του Μητροπολίτη. Η μαρτυρία λοιπόν του Μητροπολίτη αναφέρεται πρώτα στην από μέρους του πρόσκληση των δασκάλων και διδασκαλισσών των σχολείων Φλωρίνης, με πρόθεση τη μετάδοση της σύστασης για προπαρασκευή της ελληνικής σημαίας αναγκαίας για την υποδοχή του ελληνικού στρατού. 'Έπειτα εμμένει στη διαρροή της πληροφορίας αυτής στους Τούρκους και στην κάλυψη που του πρόσφερε πρόθυμα ο Γιουσούφ μπέης, μια χειρονομία που έπρεπε να ανταποδώσει ο Μητροπολίτης, όταν οι Τούρκοι προσέτρεξαν φοβισμένοι σ’ αυτόν για προστασία. Η πρόταση για κοινή συνεδρίαση Ελλήνων και Τούρκων δημογερόντων εν όψει της επικείμενης κατάληψης της πόλης από τους Σέρβους, ήταν η έκφραση της προσπάθειας του Μητροπολίτη να εξασφαλίσει τη συναίνεση των Τούρκων για κοινή δράση υπέρ των ελληνικών θέσεων και κατά των σέρβικων αξιώσεων.
Ακολουθεί στην τrπαράθεση των σκέψεων του Μητροπολίτη η συναπόφαση για αποστολή Επιτροπής προκρίτων στον ελληνικό στρατό με στόχο την επίσπευση των ενεργειών του για προέλαση και κατάληψη της Φλώρινας, ενώ δίνεται έμφαση στην από μέρους του ίδιου και του μουφτή υποδοχή τόσα του Ι.
Άρτη όσο και των ανδρών του και στη μετάβαση όλων με συνοδεία του Μητροπολίτη στη Μητρόπολη. Τέλος επισημαίνεται η απόρριψη πρότασης των Σέρβων για παράδοση της πόλης, δυο ώρες μετά την άφιξη του ελληνικού στρατού. Οι διαφορετικές εκτιμήσεις του Ιωάννη Άρτη οι οποίες δημοσιεύονται από τον κύριο Μέλλιο στο ίδιο τεύχος του Αριστοτέλη που δημοσιεύονται και οι απόψεις του Πολύκαρπου, επαναπροσδιορίζοντας ορισμένα δεδομένα τονίζουν ότι δεν είναι ακριβές ότι η κατάληψη της πόλης από το ιππικό ήταν αποτέλεσμα των ενεργειών του Μητροπολίτη και της από μέρους του πρόσκλησης του στρατού. H Θέση που προβάλλεται είναι πως η κατάληψη είναι αποτέλεσμα θετικής πρωτοβουλίας του Ιωάννου Άρτη ο οποίος εκτίμησε πως οι καταπτοημένοι Τούρκοι που κατέκλυζαν το δρόμο Φλώρινας - Μοναστηρίου αλλά και την ίδια την πόλη, κυνηγημένοι από τους Σέρβους, δεν αντιπροσώπευαν σοβαρή απειλή για τους άντρες του. Στο δημοσίευμα του Ι. Άρτη τονίζεται ακόμα πως είναι αληθινό ότι ο Μητροπολίτης έσπευσε αμέσως με τον Μουφτή να παραδώσουν την πόλη, όπως δεν είναι πραγματικό γεγονός το ιστορούμενο από το Μητροπολίτη θέμα της καθοδήγησης της ίλης ως τη Μητρόπολη.
Ωστόσο οι αποκλίσεις που σημειώνονται από τους δύο πρωταγωνιστές της απελευθέρωσης της πόλης δεν είναι δύσκολο να γεφυρωθούν. H εκδοχή της Επιτροπής των Δημογερόντων οι οποίοι προσκαλούν τον ελληνικό στρατό υποστηρίζεται και σε σχετικά δημοσιεύματα των Γ. Μόδη και Τέγου Σαπουντζή, είναι εναρμονισμένη με το κλίμα της ιδεολογικής προπαρασκευής που μνημονεύτηκε πιο πάνω και επιπλέον δεν αναιρεί τον ισχυρισμό του Άρτη για ανάληψη πρωτοβουλίας από τη μεριά του, αφού στις ταραγμένες εκείνες εποχές οι κίνδυνοι για την Επιτροπή παραμόνευαν, ενώ οι επικοινωνίες της εμπροσθοφυλακής και τον κύριου όγκου του στρατού καθυστερούσαν αναγκαστικά εξαιτίας της απουσίας τεχνικής υποδομής. O δεύτερος μάλιστα ισχυρισμός του Άρτη για καθυστέρηση της παράδοσης της πόλης από το Μητροπολίτη είναι αληθινός, αφού ο τελευταίος ως αρχηγός της θρησκείας είχε επωμιστεί ευθύνες για τους Τούρκους με τους οποίους συμβίωναν χρόνια οι κάτοικοι της πόλης. Φαίνεται όμως πως ο Μητροπολίτης επέλεξε γρήγορα το καθήκον απέναντι στον ελληνισμό του οποίου ήταν πνευματικός ποιμένας κι έτσι παρέδωσε την πόλη, πείθοντας παράλληλα και το Μουφτή να δεχτεί την παράδοση. H αναίμακτη είσοδος του ελληνικού στρατού στην πόλη ήταν αποτέλεσμα της γενναιότητας του Ι. Άρτη και της σύνεσης τον Μητροπολίτη Πολύκαρπου.
Την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη τη μέρα στη Φλώρινα μας δίνει ανάγλυφη η πέννα του Γ. Μόδη στο διήγημά του «πώς παραδόθηκε η Φλώρινα». Κι επειδή η τέχνη εξασφαλίζει την αμεσότητα στην πρόσληψη του μηνύματος ας τον διαβάσουμε: «Η Φλώρινα ήταν άνω-κάτω. O Τουρκικός στρατός υποχωρούσε απ’ το Μοναστήρι ύστερα από τριήμερη μάχη με τους Σέρβους... Φάλαγγες πεζικού, κανόνια, άλογα, μεταγωγικά, αστυνομικά. χωροφύλακες, πυροβολητές χωρίς κανόνια, φαντάροι χωρίς τουφέκια, άνθρωποι και ζώα όλοι ανακατωμένοι, κατατσακισμένοι, αποκαρδιωμένοι, με τη σφραγίδα της ήττας στα σκυμμένα κεφάλια τους περνούσαν σε διαδοχικά και ατέλειωτα μπουλούκια χωρίς καμιά τάξη και σειρά. Τα αξιοθρήνητα λείψανα του υπερήφανου Αυτοκρατορικού Στρατού ένα πια σκοπό είχαν: τη φυγή».
Πέρα από τις επικής διάστασης εικόνες είναι διάχυτη στο απόσπασμα η συμπάθεια για τους ξεριζωμένους είναι η ίδια η ανθρώπινη καλοσύνη που θα κάνει τον Πολύκαρπο να επιδιώξει την προστασία των Τούρκων της Φλώρινας. Μόνο που δέκα χρόνια μετά στη Μικρά Ασία δε θα υπάρξει ανταπόδοση αυτής της γενναιοφροσύνης. Κι εκείνος ο ξεριζωμός θα σημαδέψει ανεξίτηλα το μέλλον του ελληνισμού.
Απο δω και πέρα, όπως ιστορεί στις αναμνήσεις του ο Παναγιώτης Δραγουμάνος, αυτόπτης μάρτυρας των γεγονότων της περιόδου, η εμπροσθοφυλακή του Συντάγματος εισήλθε στις 14 μ.μ. στην πόλη, αφόπλισε τους τούρκους, συνέλαβε 1.300 οπλίτες αιχμαλώτους, ενώ μέρος του συντάγματος που διοικούσε ο αντισυνταγματάρχης Ζαχαρόπουλος διατέθηκε για τη φρούρηση των αιχμαλώτων και των καταστημάτων. Τότε ήλη Σέρβων ζήτησε να διανυκτερεύσει στην πόλη κάτι που επιτράπηκε. Τέλος στις 8 Νοεμβρίου μπήκε στην πόλη ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος ο οποίος έγινε δεκτός με ενθουσιασμό. Οι κάτοικοι κατά την αφήγηση τον Δραγουμάνου καταπατούσαν τα τούρκικα φέσια τους για να δείξουν πως είναι πλέον ελεύθεροι. Ακολούθησε δοξολογία στο τέμενος του ελληνισμού τον Άγιο Γεώργιο. H δοξολογία αυτή σηματοδότησε την αρχή του ελεύθερου βίου των κατοίκων της Φλώρινας. Και ήταν σημαντικό να θυμηθούμε ότι οι πρόγονοί μας κατέκτησαν την ελευθερία αυτή γιατί την άξιζαν, γιατί όλοι, σλαβόφωνοι ή βλαχόφωνοι, 'Έλληνες στη ψυχή και στο φρόνημα. Τη λαμπρή αυτή κληρονομιά κληροδότησαν μέσα από αγώνες, έργα παρακαταθήκες, τρόπαια νικών αλλά και επιτύμβια θυσιών σ’ εμάς τους μεταγενέστερους.
Χρέος λοιπόν ιερό όλων μας να συνεχίσουμε να φυλάμε τις δικές τους Θερμοπύλες αντιπαρατιθέμενοι σε κάθε απόπειρα σπίλωσης της πολιτιστικής μας ταυτότητας, χάλκευσης της εθνικής μας μνήμης και φαλκίδευσης της πατρογονικής μας κληρονομιάς. Γιατί όπως λέει ο Ανδρέας Κάλβος «θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία».

Σ. Ηλιάδου -Τάχου

Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2011

Το παζάρι της Φλώρινας. The purchase of Florina.

Πίσω από την Εθνική Τράπεζα λειτουργεί η Δημοτική Αγορά, «ΤΟ παζάρι». Αξίζει μια επίσκεψη για ψώνια και αν είναι Τετάρτη και Σάββατο η ποικιλία των προϊόντων είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Είναι η μέρα που έρχονται οι γυναίκες, τοπικοί παραγωγοί, με τα γνήσια προϊόντα της Φλωρινιώτης γης και ενίοτε με τις παραδοσιακές ενδυμασίες τους από τον άξονα Σκοπιάς, Πολυποτάμου και Υδρούσας φέρνουν και πωλούν τα καλούδια τους από όλο τον Νομό.
Ένα παζάρι με γιαγιάδες από τα γύρω χωριά που διαλαλούν τσούσκες, καυτερές πιπεριές και πολλά άλλα εκλεκτά ντόπια
προϊόντα. Είτε θέλετε να ψωνίσετε κάτι είτε όχι, κατεβείτε στη λαϊκή να ζήσετε αυτό το παζάρι, να αισθανθείτε τις μυρωδιές του, τις φωνές και τα παζαρέματα, τα χρώματα κάθε λογής.

Δευτέρα 17 Οκτωβρίου 2011

ΚΕΛΛΗ (Κέλλα) Φλώρινας

Η Κέλλη -καθαρεύουσα Κέλλα, (παλαιά ονομασία Γκορνίτσοβο) είναι ένα χωριό του νομού Φλώρινας που ανήκει στον δήμο Αμυνταίου. Έχει 805 κατοίκους (Απογραφή 2001). Το χωριό βρίσκεται 27 χιλιόμετρα ανατολικά από την Φλώρινα και 22 χιλιόμετρα από το Αμύνταιο.Το χωριό είναι κτισμένο σε υψόμετρο 934 μέτρων.
Το όνομα του οικισμού θεωρείται ότι προέρχεται από τη λατινική λέξη cella (= κελάρι), καθώς το χωριό μοιάζει με κλειστό χώρο σαν κελάρι, όπως είναι κτισμένο σε κοιλάδα που οριοθετούν τρία βουνά.
Οι κάτοικοι τον χωριού Κέλλη υπέστησαν πολλά κατά τη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα. Αγωνίσθηκαν για την διατήρηση του ελληνισμού, για την ορθοδοξία, και για τις οικογένειές τους. Πρόσφεραν πολύτιμες υπηρεσίες, είτε ως αγγελιοφόροι, είτε ως τροφοδότες των ελληνικών σωμάτων. Και το μαρτυρικό τούτο χωριό είχε θύματα που δολοφονήθηκαν άνανδρα, όπως οι: Χρήστος Σαπουντζής, Χριστόπουλος Κων/νος του Μιχαήλ, ο Ρώμας Κων/νος, Ντίνος Ιωάννου, Μέτσης Κων/νος, και Γιώργος Παπάς ο οποίος οδηγήθηκε στη Βεύη από τον αρχικομιτατζή Τζόλε και αφού βασανίστηκε άγρια πέθανε μαρτυρικά, μέσα σε πυρακτωμένο κλίβανο. O Δίνας Αθανασίου Ρώμας βρήκε οικτρό θάνατο με τσεκούρι στις 26 Μαΐου 1903 ενώ πήγαινε στο Αμύνταιο.
Ανεκτίμητες υπηρεσίες στον αγώνα πρόσφεραν ο Πέτρος Παπαναστασίου, ο οποίος ήταν στο σώμα του καπετάν Καραβίτη και Ρέμπελου. 'Έξω από την Κέλλη έγινε σκληρή μάχη, όπου συνεπλάκησαν με τους ανθέλληνες και σκοτώθηκαν αρκετοί Κρήτες, συνελήφθη δε ο οδηγός τους Γρηγόρης Σαπουντζής, ο οποίος βασανίστηκε. O Γρηγόρης ήταν αγγελιοφόρος των ελληνικών σωμάτων και συμμετείχε πολλές φορές σε μάχες, με το σώμα του Ρέμπελου. Επίσης πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες η Καλλιόπη Στούμπου του Παντελή και ο Παντελής Τράϊκου τον Κων/νου ο πατέρας του σκοτώθηκε σε συμπλοκή. O Γεώργιος Κύριας του Αθανασίου, ήταν αγγελιοφόρος και τροφοδότης, προσφέροντας στον αγώνα πολλές υπηρεσίες.


Απογραφές Πληθυσμού στην Κέλλη: 1913 - 1.103 άτομα 1920 - 1.095 άτομα 1940 - 1.577 άτομα 1951 - 1336 άτομα 1961 - 1.680 άτομα 1971 - 1.064 άτομα 1981 - 877 άτομα
Πηγές:
Gorničevo [Αυστριακός Χάρτης]. Γκορνίτσοβον καζά Φλωρίνης, χριστιανικός οικισμός [Χάρτης Κοντογόνη].

Γκορνίτσοβον Φλωρίνης: «έχει 100 οικογενείας χριστιανικάς, εκκλησίαν και 4 καλά χάνια, έτι δε και σταύλους εν ταις οικίαις» [Σχινάς 1886].

Gornitzevo, λειτουργία πατριαρχικού σχολείου και εκκλησίας [Χάρτης Κοντογιάννη].
Γκορνίτσοβο, το 1902 είχε 116 οικογένειες [Πετσίβας].

Γορνίτσοβον, εξαρχικό χωριό προ του οθωμανικού Συντάγματος του 1908 και μικτό χωριό (εξαρχικών και πατριαρχικών) μετά. Προσήλθαν στο πατριαρχείο 30-35 οικογένειες [Προξενείο Μοναστηρίου 1908].

Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, 120 ορθόδοξοι Έλληνες και 600 ορθόδοξοι Έλληνες τρομοκρατούμενοι υπό των Βουλγάρων από το 1904 [Χαλκιόπουλος 1910].

Γορνίτσοβον Σόροβιτς, 1.103 άτομα (580 άρρενες και 523 θήλεις) [Απαρίθμηση 1913].
Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, αποτέλεσε ομώνυμη κοινότητα [ΦΕΚ 259 / 21.12. 1918].

Γκορνίτσοβον Φλωρίνης, 983 άτομα (464 άρρενες και 519 θήλεις). 189 οικογένειες [Απογραφή 1920].
Μετονομασία του οικισμού από Γκορνίτσοβον σε Κέλλη [ΦΕΚ 55 / 15. 2. 1926].

Κέλλη (Γκορνίτσοβον) Φλωρίνης, 1.093 άτομα (499 άρρενες και 594 θήλεις), εκ των οποίων τρεις ήταν πρόσφυγες πού ήρθαν μετά το 1922 (οι δύο άρρενες). Ομοδημότες ήταν 1.074 και 19 ετεροδημότες. Απογράφηκαν αλλού 92 δημότες [Απογραφή 1928].

Κέλλα Φλωρίνης, 1.577 άτομα (771 άρρενες και 806 θήλεις) [Απογραφή 1940].

Από το χωριό ήταν ο βοεβόδας Τάνε Κλιάντσεφ, η τσέτα του οποίου αριθμούσε 35 άντρες [Δραγούμης, 176].
Στις 7 Αυγούστου 1903, ο οθωμανικός στρατός συγκρούστηκε στο χωριό με αυτονομιστές και σκότωσε εννέα από αυτούς [Δραγούμης, 222].

Το χωριό γνώρισε την πρώτη  επίθεση ελληνικής ένοπλης ομάδας, στις 3 Ιουνίου 1906 [Dakin, 342].
Τα ξημερώματα της 15ης Ιουλίου 1906 οι ομάδες των οπλαρχηγών Βαγγέλη Νικολούδη και Γιάννη Καραβίτη επιτέθηκαν το χωριό για δεύτερη φορά. Οι Έλληνες είχαν ξεκινήσει από το χωριό Νέγκοβαν, με διαταγή (του προξενείου Μοναστηρίου) να κάψουν το Γκορνίτσεβο. Μάλιστα ένα άλογο ήταν φορτωμένο δοχεία με πετρέλαιο. Το σχέδιο της ελληνικής οργάνωσης έχει γίνει ωστόσο γνωστό στον οθωμανικό στρατό, από δηλώσεις κομπασμού του οδηγού των ελληνικών σωμάτων Γρηγόρη Σαπουντζή, σε κάποιους μουσουλμάνους γνωστούς του: «θα μεταβώ να κάψω το χωριό». Μόλις οι Έλληνες μπήκαν στο Γκορνίτσεβο, οι οθωμανοί στρατιώτες τους περίμεναν. Ακολούθησε μάχη, κατά την οποία οι πρώτοι είχαν δώδεκα νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον οπλαρχηγό Νικολούδη [Προξενείο Μοναστηρίου, 5/8/1906, έγγραφο 511. Καραβίτης, 457-459. ΔΙΣ, 222. Dakin, 340-341. Βακαλόπουλος Β, 216].

Στις 25 Ιουνίου 1907, το μέλος της ελληνικής οργάνωσης Σάββας Χατζηχαρίσης δολοφόνησε το βοεβόδα Κλιάντσεφ από το Γκορνίτσεβο [δισ, 245].

Τον επόμενο μήνα σκοτώθηκε από τον οθωμανικό στρατό στο Μορίχοβο, ο βοεβόδας Τάνε από το Γκορνίτσεβο [ΔΙΣ, 256 και Βακαλόπουλος Β, 283].

Γνωστοί πατριαρχικοί από το χωριό που συνεργάστηκαν με την ελληνική οργάνωση ήταν: ο δάσκαλος Παπανεκτάριος που συμμετείχε στη ομάδα του Αντώνη Ζώη, ο Μήτσος Δρίλιας που σκοτώθηκε από την τσέτα του Τάνε το Μάιο του 1905 και ο πρώην ληστής και οπλαρχηγός των Ελλήνων Ζήσης Δημούλιος, που σκοτώθηκε στη Μπάνιτσα τον Απρίλιο του 1908 [ΔΙΣ, 164, 360, 377].

Κυριακή 16 Οκτωβρίου 2011

Γρηγόριος Σαπουντζής


Γεννήθηκε στην Κέλλη της Φλώρινας το 1876. Ήταν γιος του Χρήστου Σαπουντζή, που το 1902 δολοφονήθηκε από τους κομιτατζήδες. Μετά το θάνατο τον πατέρα του, κατατάσσεται στο σώμα του καπετάν Ρέμπελου, με το γαμπρό του Μηνά Τσάλκο και συνεχίζει ασταμάτητα τον αγώνα για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Από το 1904 έως το 1906 τον βρίσκουμε στο σώμα του I. Καραβίτη και μετά στο σώμα του Ε. Νικολούδη. Στις 14 Ιουλίου 1906 παίρνει μέρος στη μάχη του Γκορνίτσοβου (Κέλλης) με το σώμα τον Νικολούδη, όπου και συλλαμβάνεται αιχμάλωτος και φυλακίζεται στο Μοναστήρι. Μετά πάροδο λίγων μηνών δραπετεύει από τις φυλακές και συνεχίζει τον αγώνα μέχρι το 1908. Στις 31/11/1908 με εντολή του κομιτάτου συμμετέχει στην εξόντωση του διαβόητου Βοεβόδα Τζόλε, στο κέντρο της Φλώρινας. Αργότερα δώρισε το σπίτι και το καφενείο του πατέρα του στην κοινότητα, με σκοπό να γίνει εκκλησία. Πρόκειται για το σημερινό Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου στο κέντρο τον χωριού.

Χρήστος I. Σαπουντζής

Γεννήθηκε στο Γκορνίτσοβο (σημερινή Κέλλη), το 1848. Υπήρξε άριστος συνεργάτης και τροφοδότης των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων της περιοχής, φανατικός υπερασπιστής της ελληνικής ιδέας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Για τις πεποιθήσεις του αυτές, ήταν ήδη γραμμένος στο μαύρο κατάλογο των κομιτατζήδων και γι' αυτό την 26 Ιουλίου τον 1902 δολοφονήθηκε άνανδρα μέσα στο μαγαζί του, που διατηρούσε στο χωριό. Άφησε γυναίκα και επτά παιδιά. Σύμφωνα με την επετηρίδα των αναγνωρισμένων Μακεδονομάχων του τότε Υπουργείου Στρατιωτικών ο Γρηγόριος Σαπουντζής του Χρήστου και Χρήστος Σαπουντζής αμφότεροι από την Κέλλη Φλώρινας είναι αναγνωρισμένοι πράκτορες οργάνου Α' τάξεως του Μακεδονικού Αγώνα.

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

Ο Στέργιος (Τέγος) Σαπουντζής από την Κέλλη Φλώρινας

Ο Στέργιος (Τέγος) Σαπουντζής γεννήθηκε το 1877 στο Γκορνίτσοβο (Κέλλη) Φλώρινας.
Η πατρική τον οικογένεια καταγόταν από το χωριό Κέλλη. O παππούς του ήταν ο αρχηγός της οικογένειάς του, που αποτελούνταν από πολλά μέλη. Ένας από τους θείους του, ο Χρήστος δολοφονήθηκε. Δραστηριοποιήθηκε στον ένοπλο αγώνα κατά των Βουλγάρων κομιτατζήδων, ήδη από το 1903, χρονιά κατά την οποία εντάχθηκε ως οπλίτης στο σώμα του γαμπρού του, οπλαρχηγού Μηνά Τσάλκου, που δρούσε στην περιοχή Αμυνταίου. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στη Φλώρινα, όπου διατέλεσε διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Φλωρίνης και ανέλαβε να συντονίζει τις Ελληνικές κινήσεις στην περιοχή της Φλώρινας. Συνεργάσθηκε με τον εκπρόσωπο του Μακεδονικού Αγώνα Βασίλειο Μπάλκο, ο οποίος χρημάτισε καθηγητής στο οικοτροφείο ημιγυμνάσιο της Μοδεστείου Σχολής Πισοδερίου. Μετά την αποχώρηση του Μπάλκου, ο Τέγος ανέλαβε να διευθύνει τον αγώνα, συνεργαζόμενος με τον Μητροπολίτη Πολύκαρπο και άλλους προκρίτους.
Πολλές φορές συνεργάστηκε σε επιχειρήσεις με τους οπλαρχηγούς Ευάγγελο Νικολούδη και Ιωάννη Καραβίτη. Ήταν ένθερμος αγωνιστής και πατριώτης.
Στις 15 Ιουλίου του 1906 οργάνωσε την επιχείρηση του Γκορνιτσόβου (Κέλλης), συντονίζοντας τα σώματα των Ευ. Νικολούδη και Ι. Καραβίτη. Στη γενέτειρα του Τέγου Σαπουντζή, κρύβονταν Βουλγαρικά σώματα με την ανοχή μέρους των κατοίκων. Έτσι σε συνεννόηση με το Ελληνικό Προξενείο Μοναστηρίου και τον πρόξενο Νικόλαο Ξυδάκη, συναποφασίστηκε η επίθεση στο χωριό. Η επιχείρηση όμως προδώθηκε, καθώς ο Στ. Σαπουντζής στον ενθουσιασμό του, εκμυστηρεύτηκε σε δύο Οθωμανούς, γνωστούς του, ότι προτίθεται να επιτεθεί στο Γκορνίτσοβο. Έτσι κατά την είσοδο των Ελληνικών σωμάτων, συνάντησαν Οθωμανικό στρατιωτικό απόσπασμα. Ακολούθησε σφοδρή μάχη κατά την οποία οι Έλληνες είχαν δώδεκα νεκρούς, μεταξύ των οποίων και τον Ευάγγελο Νικολούδη. Ο Στέργιος Σαπουντζής συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές Μοναστηρίου, από τις οποίες δραπέτευσε λίγο αργότερα.
Όταν δολοφονήθηκε στη Φλώρινα ο περιβόητος εγκληματίας Τζόλε Γκέργκες την παραμονή του έτους 1909, καταδιωκόμενος από τους Τούρκους έφυγε στην Αθήνα. Όταν επέστρεψε συνελήφθη και φυλακίστηκε στις φυλακές του Μοναστηρίου. Οι Τούρκοι είχαν αντιληφθεί ότι εργάζονταν στον Μακεδονικό αγώνα ως πρωτεργάτης. Εκεί αθωώθηκε χάρη στην φιλία που είχε με τον φιλέλληνα Τούρκο Ιζέτ Πασά. Στον πόλεμο του 1912, συνελήφθη και πάλι από τους Τούρκους για να αφεθεί ελεύθερος αργότερα.
Πριν καταληφθεί η Φλώρινα από τους Έλληνες, ο Μητροπολίτης, ο Τέγος, και Μουφτής συνεδρίασαν κι αποφασίστηκε να σταλεί επιτροπή στο Αμύνταιο με τον Αρχιμανδρίτη Παπαθανάση Παπαθανασίου και άλλους προκρίτους, να παρακαλέσουν τον Διοικητή να επισπεύσουν το συντομότερο να καταλάβουν την Φλώρινα. Μετά την απελευθέρωση, διορίστηκε δήμαρχος της πόλεως της Φλώρινας, τιμής ένεκεν για τους εθνικούς αγώνες του και για την ικανότητά τον. Στα πλαίσια της Θητείας του ως δημάρχου συνετέλεσε στην ανέγερση του Δημοτικού Νοσοκομείου, καθώς και για τον εξοπλισμό του με επιστημονικά όργανα. Απεβίωσε την 20η Ιανουαρίου 1960.


Πηγές
 Εκλογικός κατάλογος του δήμου Φλώρινας του 1914
Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σσ. 168, 169
Γεώργιος Πετσίβας (επιμέλεια), Ιωάννη Καραβίτη, Ο Μακεδονικός Αγών, Αθήνα 1994, τόμος Α΄, σελ. 314
Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, Αθήνα 1979, σελ. 222
Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος (επιστημονική επιμέλεια), Αφανείς, γηγενείς Μακεδονομάχοι, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 2008, σελ. 169
Γεώργιος Πετσίβας (επιμέλεια), Ιωάννη Καραβίτη, Ο Μακεδονικός Αγών, Αθήνα 1994, τόμος Α΄, σελ. 314
Γενικό Επιτελείο Στρατού, Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, Ο Μακεδονικός Αγών και τα εις Θράκην γεγονότα, Αθήνα 1979, σελ. 222

Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2011

1ο Φεστιβάλ Βεγορίτιδας. Το πολιτιστικό γεγονός της δεκαετίας στη Φλώρινα


Αρχηγός ΓΕΣ
Φράγκος Φραγκούλης
 Στις υπώρειες του Καϊμακτσαλάν, στο έμπα του φθινοπώρου, σε μια μαγική βραδιά από μεγάλους Έλληνες μουσικούς, σε μια λίμνη που δένει τους θρύλους της πρωτοΜακεδονίας με τους δρόμους του κρασιού που έφτασαν από τα αρχαία χρόνια στις μέρες μας διοργανώθηκε με απόλυτη επιτυχία το 1ο Φεστιβάλ Βεγορίτιδας.
Πάνω σε μια πλωτή εξέδρα στις όχθες της λίμνης Βεγορίτιδας, που έφτιαξε με εξαιρετική φροντίδα ο Ελληνικός Στρατός, με την αμέριστη βοήθεια του στρατηγού Φράγκου Φραγκούλη, που έξησε τα παιδικά του χρόνια στον Άγιο Παντελεήμονα, η «Ορχήστρα του Δρόμου» παρουσίασε τις μουσικές και τα τραγούδια που έχουν γράψει η Ρεμπούτσικα και ο Καλαντζόπουλος με την νέα δυναμική φωνή της Ματούλας Ζαμάνη.
Ορχηστρικά, βαλς χρωματισμένα με χάλκινα, ηλεκτρικές κιθάρες, βιολί και ακορντεόν, ανέκδοτα τραγούδια αλλά και γνωστές μελωδίες που σημάδεψαν τη ζωή τους σε μία ηλεκτρική μελοδραματική παράσταση!
Την «Ορχήστρα του Δρόμου» αποτελούσαν οι αναντικατάστατοι:
* Φέργκους Κάρυ - κοντραμπάσο,
* Νίκος Παπαβρανούσης - τύμπανα,
* Ανδρέας Συμβουλόπουλος - πιάνο, ακορντεόν και κρουστά.
* Παντελής Στόικος στην τρομπέτα και ο
* Θάνος Σταυρίδης στο ακορντεόν
Σ’ αυτή τη μαγική βραδιά, μετά από απόφαση του Δήμου Αμυνταίου που την εκδήλωση συνδιοργάνωσε με τον «Οργανισμό Πολιτιστικών Εκδηλώσεων Πρεσπών – Φλώρινας», τιμήθηκε ο Ολυμπιονίκης Ηλίας Ηλιάδης, που στέφθηκε πριν λίγες μέρες παγκόσμιος πρωταθλητής του τζούντο στο Παρίσι. Το Αμύνταιο τιμώντας τον Ολυμπιονίκη μας αποφάσισε το νέο γυμναστήριο που ανεγείρεται στο Φιλώτα να το ονομάσει «Ηλίας Ηλιάδης». Την τιμητική βράβευση του Δήμου ακολούθησε έκτακτη τιμητική βράβευση για τον σπουδαίο αθλητή από τον Αρχηγό του ΓΕΣ κ. Φραγκούλη Φράγκο. Ο Ηλίας Ηλιάδης είναι υπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού.

Ο χαρακτήρας του φεστιβάλ της Βεγορίτιδας θα είναι στο μέλλον αναπτυξιακός και πολιτιστικός. Η Φλώρινα αλλά και η Έδεσσα θα παρουσιάζουν τα παραδοσιακά τους προϊόντα και θα δένουν το χθες με το σήμερα, τους θρύλους της πρωτοΜακεδονίας με τη σημερινή δύσκολη εποχή. Εδώ παράγονται και θα προσφερθούν τα υπέροχα ξινόμαυρα που είναι γνωστάσε όλον τον κόσμο.

Πέμπτη 18 Αυγούστου 2011

Προπαγάνδα με «Ράδιο Makedonsko» και «μακεδονική φάλαγγα» Πρώτο Θέμα : 14/8/2011 . Του Παναγιώτη Σαββίδη

Με δηλώσεις του στη σκοπιανή εφημερίδα «Νόβα Μακεντόνια» των Σκοπίων, το μέλος του «Ουράνιου Τόξου» και πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Μελίτης, κ. Παναγιώτης Αναστασιάδης, ο οποίος συστήνεται ως Πάντε Ασλάκοβ, έκανε γνωστό πως μέχρι τον Δεκέμβριο θα εκπέμψει φιλοσκοπιανό ραδιόφωνο το οποίο θα αποκαλείται απροκάλυπτα «Makedonskο Radio». «Ο ραδιοφωνικός σταθμός είναι έτοιμος, έχουμε πάρει την άδεια και έχουν ήδη καταβληθεί και τα αντίστοιχα τέλη. Το πρόγραμμα θα μεταδίδεται από την Καστοριά μέχρι και την Έδεσσα, και μέσα στο πρώτο έτος λειτουργίας πρόκειται να εκπέμπουμε και στη Θεσσαλονίκη. Θα έχουμε νέα στη μακεδονική γλώσσα και ζωντανό πρόγραμμα», δήλωσε συγκεκριμένα ο κ. Αναστασιάδης-Ασλάκοβ, χωρίς όμως να δώσει περισσότερες διευκρινίσεις για τον τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό, που φέρεται να αποτελεί ιδιοκτησία του «Ουράνιου Τόξου». Λέγεται μάλιστα ότι εξασφάλισε άδεια από τις ελληνικές αρχές να εκπέμψει πρόγραμμα ως Makedonskο Radio. Πάντως μέχρι και αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με στοιχεία από το ΕΣΡ, κανένας ραδιοφωνικός σταθμός στη Δυτική Μακεδονία δεν μεταβιβάστηκε σε νέο ιδιοκτήτη, ούτε αιτήθηκε αλλαγή ονομασίας σε «Makedonskο Radio». Οπότε υπάρχει περίπτωση να ετοιμάζονται να εκπέμψουν πρόγραμμα το οποίο θα μεταδίδεται με πομπό και θα στηθεί στα σύνορα με τα Σκόπια.
Η απόκτηση ραδιοφωνικής συχνότητας εντός Ελλάδας αποτελεί μόνιμο στόχο της φιλοσκοπιανής προπαγάνδας. Άλλες δύο φορές στο παρελθόν επιχειρήθηκε η αγορά τοπικών Ραδιοφωνικών σταθμών στη Φλώρινα από το «Ουράνιο Τόξο», που όμως δεν είχαν θετική κατάληξη. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους της ρήξης και της διάσπασης που σημειώθηκε στο εσωτερικό του «Ουράνιου Τόξου», όπου τα μέλη του αντάλλαξαν βαριές καταγγελίες για εμβάσματα που απέστειλαν Σκοπιανοί «απόδημοι» από τον Καναδά, τις ΗΠΑ και την Αυστραλία για την αγορά ραδιοσταθμού και έως σήμερα... αγνοείται η τύχη τους.
Μιλώντας στη δημοσιογράφο της «Νόβα Μακεντόνια» κυρία Κατερίνα Νέσκοβα που βρέθηκε τον περασμένο Ιούλιο στη Μελίτη και δεν είδε μπροστά της ούτε έναν Ελληνα, ο κ. Αναστασιάδης-Ασλάκοβ υποστήριξε ότι το χωριό «κατοικείται από 2.300 “Μακεντόνετς”, 300 Αλβανούς, Τούρκους και περιστασιακούς Έλληνες».
«Η δημοκρατία δεν έχει να φοβηθεί τίποτε κι από κανέναν όταν τηρούνται οι στοιχειώδεις κανόνες της. Ο κ. Ανασταιάδης εμφανίζεται να μιλάει εξ ονόματος ενός λαού που ποτέ δεν του έδωσε το δικαίωμα να μιλάει γι’ αυτά τα θέματα και να λέει αυτά που λέει. Η “μακεδονοπληξία” του κ. Αναστασιάδη με βρίσκει αντίθετο, όπως με βρίσκει αντίθετο και η “ελληνοπληξία” ορισμένων άλλων. Η Ιστορία ξέρει και γελάει»,δήλωσε στο «ΘΕΜΑ» ο ανεξάρτητος βουλευτής Φλώρινας κ. Γιώργος Λιάνης συμπληρώνοντας ότι θα πρόκειται για «εγκληματική ενέργεια» εάν τελικά κλείσει ο δημόσιος ραδιοφωνικός σταθμός της ΕΡΑ Φλώρινας, ο οποίος επιτελεί σημαντικό έργο στην περιοχή.
«Το παραλήρημα του κ. Αναστασιάδη δεν οφείλεται, όπως θα το εξηγούσε η ιατρική επιστήμη, σε οξεία ψυχική διαταραχή. Είναι ένα τέχνασμα με το οποίο νομίζει ότι θα στηρίξει τους προσωπικούς ανιστόρητους πόθους του. Έχει βέβαια το δικαίωμα να ισχυρίζεται, μόνο για τον εαυτό του, ό,τι θέλει... Ακόμα και το πιο εξωφρενικό. Ακόμα και ότι κατάγεται από τον πλανήτη Άρη. Έχει όμως και την υποχρέωση να σέβεται τους συμπολίτες του. Επειδή νομίζει ότι κατάγεται από τον Άρη, δεν μπορεί να ισχυρίζεται το ίδιο για τους Έλληνες αυτόχθονες Μακεδόνες και δεν μπορεί να υβρίζει με απαράδεκτους χαρακτηρισμούς όπως Τούρκοι, Αλβανοί και Γραικομάνοι», λέει ο βουλευτής Φλώρινας της Ν.Δ. κ. Στάθης Κωνσταντινίδης, σημειώνοντας ότι σε σύνολο 2.300 εγγεγραμμένων ο κ. Αναστασιάδης-Ασλάκοβ εξελέγη πρόεδρος στη Μελίτη με μόλις 120 ψήφους, ενώ στις ευρωεκλογές του 2009 το «Ουράνιο Τόξο» έλαβε στο χωριό συνολικά 160 ψήφους.
«Φύγετε, Έλληνες...»
Η ανθελληνική φιέστα που στήθηκε τον περασμένο Ιούλιο στη Μελίτη στο καθιερωμένο παραδοσιακό πανηγύρι του Προφήτη Ηλία ξεπέρασε κάθε προηγούμενο. Εκτός από τα συγκροτήματα που πήραν μέρος από τα Σκόπια, στις εκδηλώσεις εμφανίστηκε και το χορευτικό τμήμα της λεγόμενης «Τουρκικής Ένωσης Ξάνθης», ενώ ακούστηκε και ο «ύμνος» των (φιλο)σκοπιανών, το περιβόητο «Φύγετε, Έλληνες, από τη Μακεδονία». Είναι χαρακτηριστικό ότι στις εκδηλώσεις παραβρέθηκαν Σκοπιανοί, που πέρασαν τα σύνορα με λεωφορεία, και κατέκλυσαν το χωριό. Τα τελευταία χρόνια, τα παραδοσιακά πανηγύρια της Μακεδονίας έχουν μπει στο στόχαστρο της φιλοσκοπιανής προπαγάνδας και χρησιμοποιούνται ως «πειστήρια» σχετικά με το ότι στη Βόρεια Ελλάδα υπάρχουν Μακεδόνες που δεν αισθάνονται Έλληνες. Την ώρα που οι Σκοπιανοί και οι εγχώριοι υποστηρικτές τους προσπαθούν να αποδείξουν πως οι Μακεδόνες δεν έχουν καμία σχέση με την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, πολιτιστικοί σύλλογοι απ’ όλη τη Μακεδονία έδωσαν τη δική τους απάντηση στην ανιστόρητη προπαγάνδα, στο πρώτο «Παμμακεδονικό Αντάμωμα», το οποίο πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούλιο στη Σιταριά Φλώρινας, με πρωτοβουλία του τοπικού συλλόγου «Νέοι Ορίζοντες», ο οποίος, παρά τη γενικότερη κρίση, έχει να επιδείξει πλούσια δράση. Η εκδήλωση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, γεγονός που οδηγεί στην καθιέρωσή της ως ετήσιου θεσμού.
Σκοπιανή Disneyland με τον Μέγα Αλέξανδρο και τους στρατιώτες του.
Ολόκληρη η χώρα έχει γεμίσει αγάλματα και μνημεία αφιερωμένα στον Φίλιππο και στον Μέγα Αλέξανδρο, ενώ νέα δημόσια κτίρια κατασκευάζονται σε ρυθμό που θυμίζουν Παρθενώνα και αρχαία Ελλάδα.
Την ίδια ώρα, η επίσημη Ελλάδα δείχνει να μην έχει αντιληφθεί ότι μία ολόκληρη γενιά στα Σκόπια μεγαλώνει μαθαίνοντας στα σχολεία πως ο Μέγας Αλέξανδρος αποκαλούσε την Ολυμπιάδα «μάικο» («μητέρα» στα σλαβικά) και πως τα σύνορα της πατρίδας τους εκτείνονται μέχρι τον Όλυμπο και τη Χαλκιδική.
Αγάλματα αρχαίων Μακεδόνων στρατιωτών που κρατούν στα χέρια τους δόρατα και ασπίδες με τον ήλιο της Βεργίνας θα περιστοιχίζουν τον επιβλητικό ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου με ύψος οκταώροφης πολυκατοικίας, που έστησε στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων η εθνικιστική κυβέρνηση του κ.Νίκολα Γκρουέφσκι που διεκδικεί ευθέως το copyright της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της αρχαίας Μακεδονίας.
Συνολικά οκτώ αγάλματα αρχαίων Μακεδόνων σε φυσικό μέγεθος θα αποτελέσουν τη «μακεδονική φάλαγγα», η οποία μαζί με οκτώ λέοντες θα τοποθετηθούν γύρω από τη βάση του βάθρου όπου είναι ήδη στημένο το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το εν λόγω άγαλμα οι Σκοπιανοί το βάφτισαν «έφιππο στρατιώτη»,για να μην προκαλέσουν αντιδράσεις από την Αθήνα και το εξωτερικό.
Με την ίδια κουτοπόνηρη λογική, οι Σκοπιανοί αφαίρεσαν από το σύμβολο του ήλιου της Βεργίνας, που εμφανίζεται στις ασπίδες που κρατούν τα αγάλματα των στρατιωτών, δύο από τις 16 ακτίνες προκειμένου να προλάβουν αντιδράσεις για χρήση του αρχαιοελληνικού συμβόλου, το οποίο ως γνωστόν η Ελλάδα έχει κατοχυρώσει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO).
Σύμφωνα με δημοσιεύματα σκοπιανών εφημερίδων, ο πρωθυπουργός κ. Γκρουέφσκι ετοιμάζεται ως άλλος Ιουστινιανός να αναφωνήσει το δικό του «Νενίκηκά σε, Σολομών» κατά τα επίσημα αποκαλυπτήρια του αγάλματος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του υπόλοιπου συμπλέγματος, τον επόμενο μήνα, κατά τους εορτασμούς για τη συμπλήρωση 20 ετών από την ανεξαρτησία από την ενιαία Γιουγκοσλαβία το 1991.
Τον Δεκέμβριο του 2006, και πέντε μήνες μετά τον σχηματισμό της πρώτης κυβέρνησής του, ο πρωθυπουργός κ. Γκρουέφσκι έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο μετάλλαξης της σλαβικής πλειοψηφίας του πληθυσμού σε απευθείας απογόνους των αρχαίων Μακεδόνων.
Ο αρχαιολόγος και διευθυντής του γραφείου Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς κ. Πάσκο Κούζμαν -και για πολλούς εξ απορρήτων σύμβουλος του Σκοπιανού πρωθυπουργού- είναι ένας από τους βασικούς εκφραστές του σχεδίου «αρχαιομακεδονοποίησης», που προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις στο εσωτερικό και εξωτερικό της χώρας. «Η “Μακεδονία” μπορεί να διεκδικήσει το όνομά της μόνο αν αποδείξει ότι το μακεδονικό έθνος έχει ρίζες στην κλασική αρχαιότητα και όχι στη σλαβική», δήλωσε πρόσφατα ο κ. Κούζμαν, ο οποίος τα τελευταία χρόνια πραγματοποιεί ανασκαφές σε αρχαία νεκροταφεία της χώρας στην απέλπιδα προσπάθειά του να αποδείξει πως οι σημερινοί κάτοικοι των Σκοπίων έχουν ίδιο DNA με τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Βουκεφάλα. Δική του ιδέα ήταν, εξάλλου, η τοποθέτηση αρχαίων ελληνικών αγαλμάτων και επιγραφών έξω από το κτίριο που στεγάζει το γραφείο του πρωθυπουργού.
Ακολούθησε η μετονομασία του διεθνούς αεροδρομίου της χώρας σε «Alexander Veliki». Εκτός από τις σχετικές αλλαγές στη μαρκίζα της πρόσοψης του αεροδρομίου και στις πινακίδες στο οδικό δίκτυο, στην αίθουσα αφίξεων τοποθετήθηκε τεράστια χάλκινη προτομή του Μακεδόνα βασιλιά. Εξάλλου, «Μέγας Αλέξανδρος» ονομάστηκε και ο βασικός αυτοκινητόδρομος που διασχίζει τη χώρα και συνδέει τη Θεσσαλονίκη με τα Σκόπια, ενώ το υπό ανακαίνιση εθνικό στάδιο μετονομάστηκε σε «Αρένα Φίλιππος Β’».
Σύμφωνα με την αντιπολίτευση, το φαραωνικό σχέδιο αναπλάσεων «Σκόπια 2014», που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη με στόχο να προσδώσει έναν «αρχαιοπρεπή» χαρακτήρα στην πρωτεύουσα και να σφυρηλατήσει την «εθνική μακεδονική συνείδηση», αποτελεί «κύρια έκφραση της πολιτικής ηγεμονίας του κ. Γκρουέφσκι και της πρόθεσής του να αλλάξει την ιστορία, την κοινωνία και την αισθητική της χώρας».
Από την πλευρά του ο Σκοπιανός πρωθυπουργός μιλάει για «αναγέννηση», ώστε η πόλη να είναι αντάξια του ονόματός της και «της αρχαίας δόξας της Μακεδονίας».
Κορωνίδα του φαραωνικού σχεδίου Γκρουέφσκι αποτελεί η πρόσφατη τοποθέτηση του επιχαλκωμένου ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, συνολικού ύψους 22 μέτρων μαζί με το βάθρο, στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο άγαλμα στα Βαλκάνια και για την κατασκευή του ο Σκοπιανός πρωθυπουργός φιλοδοξεί να μείνει στην Ιστορία, όπως υποστηρίζουν συνεργάτες του.
Το σκηνικό του παραλόγου στην κεντρική πλατεία των Σκοπίων θα ολοκληρωθεί με την τοποθέτηση έντεκα μικρότερων αγαλμάτων, ηρώων της σκοπιανής «Ιστορίας», όπως ο βασιλιάς Φίλιππος της Μακεδονίας, ο Βυζαντινός αυτοκράτορας Ιουστινιανός, ο Βούλγαρος τσάρος Σαμουήλ και άλλοι, οι οποίοι άπαντες ασφαλώς θεωρούνται και παρουσιάζονται
σαν «Μακεδόνες».
Προπαγάνδα με «Ράδιο Makedonsko» Πρώτο Θέμα : 14/8/2011 Του Παναγιώτη Σαββίδη

Το πάνω μισό φύλλο της εφημερίδας.

Το κάτω μισό φύλλο της εφημερίδας.

Δευτέρα 15 Αυγούστου 2011

Μακεδονομάχοι από τη Φλώρινα


Ασπρόμαυρη φωτοτυπία επικολλημένη σε χαρτόνι. Στο κάτω μέρος της φωτογραφίας φέρει σε λευκό πλαίσιο λεζάντα με τίτλο ''Αναμνηστική φωτογραφία από μίαν συγκέντρωσιν Μακεδονομάχων Νομού Φλωρίνης. Διακρίνονται εξ αριστερών προς τα δεξιά: Α' σειρά καθήμενοι 1) Στ. Κωτσόπουλος εκ Βεύης, 2) Γρηγ. Βαϊνάς εξ Ασπρογείων. Β' σειρά καθήμενοι 1) Μαυρομμάτης εκ Μαυρόβου, 2) Σιδέρης εκ Γιαννοχωρίου, 3) Αντών. Ζώης εκ Μοναστηρίου, 4) Μπραγιάννης εκ Μοριχόβου, 5) Λάκης Πύρζας εκ Φλωρίνης, 6) Μίζας εκ Κλεισούρας. Γ' σειρά όρθιοι: 1) Αλεξ. Μητσάρης εξ Αγ. Παντελεήμονος, 2) Αλ. Γεωργιάδης εκ Κλεισούρας, 3) άγνωστος, 4) Στέφ. Γρηγορίου εκ Μοναστηρίου, 5) Χρ. Παναγιωτίδης ή Μαλέσκος εξ Ασπρογείων και Γεώργιος Χρ. Μόδης εκ Μοναστηρίου (τέως Υπουργός)'.

Κυριακή 7 Αυγούστου 2011

ΛΟΦΟΙ ΦΛΩΡΙΝΑΣ (ΤΑΡΑΝΤΣΟΠΟΥΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Δάσκαλος)

Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1) Γεωγραφική θέση
Μια μικρή κοινότητα βορειανατολικά της Φλώρινας, (απέχει 18 χλ. Απ’ αυτήν στον οδικό άξονα Φλώρινας-Θεσσαλονίκης ), με πληθυσμό 470 περίπου κατοίκους και υψόμετρο 720 μέτρων περίπου. Η κοινότητα ορίζεται βόρεια από την κοινότητα Μελίτης, βορειοανατολικά από την κοινότητα Κέλλης, ανατολικά από την κοινότητα Βεύης, νότια από την κοινότητα Σ.Σ. Βεύης και δυτικά από την κοινότητα Νεοχωρακίου.
Το χωριό είναι κτισμένο ανάμεσα σε δύο λόφους και γι’ αυτόν τον λόγο προέκυψε και η ονομασία του «Λόφοι». Η συνολική έκταση που κατέχει η κοινότητα είναι 16.000 περίπου στρέμματα, εκ των οποίων τα 9.500 στρέμματα είναι καλλιεργήσιμα.

2) Μορφολογία

Το χωριό περιβάλλεται από αρκετούς λόφους, η καλλιεργήσιμη έκταση όμως είναι ομαλή, χωρίς να προβληματίζει ιδιαίτερα τους καλλιεργητές. Στα όρια της κοινότητας υπάρχουν αρκετά βοσκοτόπια, που εξυπηρετούν τις ανάγκες των κτηνοτρόφων. Το μοναδικό δάσος του χωριού βρίσκεται Β.Α. και ονομάζεται «ΓΚΙΩΝΙΤΣΑ». Αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά από βελανιδιές.,

3) Υδατογραφία
Μέσα στα όρια της κοινότητας δεν υπάρχει ποταμός. Εκτός από 4-5 πηγές, οι οποίες υπήρχαν και υπάρχουν ορισμένες και σήμερα, εξυπηρετώντας τις ανάγκες των κατοίκων του χωριού.
4) Κλίμα
Το κλίμα της περιοχής γενικότερα θα χαρακτηριζόταν ηπειρωτικό, με βαρύ χειμώνα και θερμοκρασίες μέχρι και -30 βαθμούς Κελσίου.
Ένα από τα χαρακτηριστικά του χειμώνα, εκτός από τις παγωνιές και το χιόνι, την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου, είναι η παγωνιά με ομίχλη, το λεγόμενο «ΣΙΝΙΑΚ», το οποίο μπορεί να κρατήσει αρκετές ημέρες. Τα καλοκαίρια είναι συνήθως θερμά, το βράδυ όμως η θερμοκρασία πέφτει και είναι δροσερά και ευχάριστα.
Υπάρχουν όμως και μεγάλες περίοδοι ανομβρίας και αυτό έχει άμεση επίδραση στις γεωργικές καλλιέργειες. Οι άνεμοι που συμβάλλουν και δημιουργούν τις παγωνιές του χειμώνα είναι Βόρειοι-βορειοανατολικοί.
Β) ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

1) Παλαιότεροι οικισμοί
Βορειοανατολικά του χωριού στην περιοχή «ΣΕΛΙΣΤΣΕ» (που σημαίνει χωριό) οι γεωργοί με το όργωμα βρίσκουν συχνά στα χωράφια διάσπαρτες κεραμικές πλάκες. Κτίσματα εμφανή τουλάχιστον δεν υπάρχουν. Η παράδοση μόνο αναφέρει πως υπήρχε κάποιος οικισμός, χωρίς να μπορούμε να δώσουμε συγκεκριμένα στοιχεία για την διάρθρωση αυτού του οικισμού.
Η άποψη για την ύπαρξη οικισμού ενισχύεται συνδυάζοντας ορισμένα στοιχεία όπως το τοπωνύμιο της περιοχής, το οποίο δεν δόθηκε τυχαία (ΣΕΛΙΣΤΣΕ=Χωριό). Κοντά στην εν λόγο περιοχή υπάρχει και η περιοχή του «ΑΣΑΡΙ» - ετυμολογικά στα Λατινικά άσαρος σημαίνει λυπηρόν-ησυχαστήριον - Η ετυμολογία αυτή μπορεί να στηριχθεί με τα ακόλουθα στοιχεία: Με την κατασκευή του γηπέδου στην περιοχή βρέθηκαν τάφοι με οστά και διάφορα πήλινα σκεύη.
Οι μαρτυρίες επίσης αναφέρουν πως υπήρχε εκκλησία και ένα πηγάδι το οποίο θεωρούνταν αγιασμός.
Σήμερα τα μόνα εμφανές στοιχεία, εκτός από τους τάφους είναι και ένας τοίχος 60 εκ. πλάτους, το οποίο όμως έχει καλυφθεί στο μεγαλύτερο μέρος του. Ίσως ήταν περίφραξη της εκκλησίας.
Δίπλα από την περιοχή του «ΑΣΑΡΙ» υπάρχει η περιοχή «ΣΙΜΙΤΡΙΑ». Εάν ετυμολογήσουμε και εδώ την λέξη, στα Λατινικά «ΣΙΜΙΤΕΡΟ», σημαίνει κοιμητήριο. Και πράγματι στην περιοχή υπάρχουν πέτρινοι τάφοι, οι οποίοι δεν έχουν σχέση με χριστιανικούς τάφους ή τους παλιούς τάφους που βρίσκονται στα σημερινά νεκροταφεία.
Αργότερα έθαβαν εκεί τα αβάπτιστα μωρά που πέθαιναν. Σήμερα υπάρχουν τα ερείπια μιας εκκλησίας - δεν γνωρίζουμε το πότε χτίστηκε, ούτε πότε καταστράφηκε - και το παρεκκλήσι του Αγ. Δημητρίου.
Υπάρχει όμως και μία άλλη εκδοχή για την ονομασία της περιοχής : «ΣΦΕΤΙΔΙΜΙΤΡΙΑ» σημαίνει Αγ. Δημήτριος και είναι πιθανόν να προήλθε από αυτό και το «ΣΙΜΙΤΡΙΑ».
Είναι φυσικά μία άποψη που μπορεί να αντικρούσει την Λατινική ετυμολογία της λέξης. Κοντά στην περιοχή του «ΣΕΛΙΣΤΣΕ» υπάρχει η περιοχή «ΛΟΥΙΖΑΤΑ» που σημαίνει αμπελώνας. Το σημαντικό είναι πως καμία παράδοση δεν αναφέρει το πότε καλλιεργήθηκαν. Οι γεροντότεροι λένε πως ακόμα και οι προ παππούδες τους δεν γνώριζαν και δεν είχαν ακούσει κάτι σχετικό για τον χρόνο καλλιέργειας.
Ένα ακόμα στοιχείο σημαντικό είναι πως οι Τούρκοι δεν είχαν το δικαίωμα επιβολής φόρου, στον Τρύγο. Ήταν, θα λέγαμε, το μόνο περιουσιακό στοιχείο που ανήκε στους κατοίκους του χωριού και όχι στην δικαιοδοσία των Τούρκων.

2) Ονομασία
Η σύγχρονη ονομασία του χωριού Λόφοι είναι προφανές ότι προήλθε από τους δύο λόφους, όπου ανάμεσα είναι χτισμένο. Η παλιά του ονομασία «ΖΑΜΠΡΝΤΕΝΙ» είναι συνυφασμένη με την τοποθεσία του χωριού. Ετυμολογικά η λέξη «ΖΑΜΠΡΝΤΕΝΙ» σημαίνει: ΖΑΤ=πίσω, ΜΠΤΡ-Λόφοι: πίσω από τους λόφους.

3)Ιστορία
- Από πού προέρχονται οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού και γιατί επέλεξαν αυτή την περιοχή;
- Οι ρίζες των πρώτων κατοίκων του χωριού χάνονται κάπου στο βορρά, χωρίς όμως να μπορούμε να δώσουμε συγκεκριμένα στοιχεία του τόπου καταγωγής.
Η επιλογή τους για τον χώρο που διάλεξαν να εγκατασταθούν δεν θα πρέπει να ήταν τυχαία. Η γεωγραφική θέση ανάμεσα σε δύο λόφους σε συνδυασμό με το πυκνό δάσος, την πυκνή βλάστηση, τις πηγές που υπήρχαν, απαραίτητα στοιχεία για την βοσκή των κοπαδιών. Ήταν βέβαια και το τέλειο από φυσικής άποψης, κρησφύγετο προφύλαξης από διάφορες ληστρικές επιδρομές.
- Πες ορισμένα πράγματα για το χωριό γενικά, για τον τρόπο που ζούσαν παλιά οι οικογένειες και για τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν.
- Από αρχιτεκτονικής άποψης τα σπίτια του χωριού ήταν πολύ μεγάλα, τα ονομαζόμενα «ΤΣΕΤΦΑΡΤΙΝΕΣ» λιθόκτιστα, με μικρά παράθυρα-φεγγίτες. Ο λόγος που χτίζονταν τόσο μεγάλα ήταν ότι ο στάβλος και η αποθήκη ήταν στην μία άκρη του σπιτιού, ενώ στην άλλη άκρη υπήρχε το τζάκι και ο χώρος για την οικογένεια. Η διάρθρωση αυτή εξυπηρετούσε γιατί υπήρχε φόβος ληστρικών επιδρομών. Για να διαφυλάξουν λοιπόν τα προϊόντα και τα ζώα τους, ήταν αναγκαίο να βρίσκονται μέσα στο σπίτι και όχι σε διαφορετικά κτίσματα.
Ρυμοτομικό σχέδιο δεν υπήρχε. Το χωριό χωριζότανε στο κέντρο του με φυσικό τρόπο, σε δύο μαχαλάδες (τον πάνω και τον κάτω μαχαλά) από ένα ρυάκι (στο σημείο αυτό υπήρχε η πλατεία του χωριού) που είχε δημιουργηθεί από την πηγή που υπήρχε (και υπάρχει ακόμα και σήμερα) και εξασφάλιζε τις ανάγκες των κατοίκων για πόσιμο νερό. Τον ίδιο σκοπό εξυπηρετούσαν και τα τρία ή τέσσερα πηγάδια που είχαν ανοίξει. Στην διάρθρωση της οικογένειας, κυρίαρχος ήταν ο τύπος της πατριαρχικής οικογένειας.
Ο γεροντότερος ήταν αυτός που έπαιρνε όλες τις αποφάσεις για τα δρώμενα. Στο ίδια σπίτι στεγάζονταν και τα παιδιά, ακόμα και ύστερα από το γάμο τους, φτάνοντας σε σημείο να έχουμε τύπο οικογένειας-σόι. Ένα είδος κοινοκτημοσύνης στα περιουσιακά, όλοι εργάζονταν για τον ίδιο σκοπό σε διαφορετικά πόστα ο καθένας, με αρχηγό τον γεροντότερο. Την ώρα του φαγητού θα έπρεπε να βρίσκεται ο μεγαλύτερος της οικογένειας στο σπίτι, για να μπορούν και τα άλλα μέλη να γευματίσουν. Η γυναίκα φυσικά ασχολούνταν, εκτός από τα οικιακά και τα παιδιά, και με αγροτικές δουλειές.
Οι οικονομικές συναλλαγές γίνονταν με χρήματα ή προϊόντα στο μοναστήρι. Οι ανάγκες του χειμώνα εξασφαλίζονταν την εποχή του φθινοπώρου.
Η άνθιση της κτηνοτροφίας δημιουργούσε προβλήματα για το πότισμα των ζώων. Έτσι αναγκάζονταν να πηγαίνουν στο ποτάμι της Σιταριάς. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τις αντιδράσεις των κατοίκων της Σιταριάς.
Το ζήτημα λύθηκε στον ίδιο χώρο, στο ποτάμι, ύστερα από δίκη. Ο τούρκος δικαστής για να βγάλει δίκαιη απόφαση – αφού η κάθε πλευρά πρότεινε τα δικά της επιχειρήματα: οι μεν Σιταριώτες ότι το ποτάμι ήταν αποκλειστικά δικό τους και οι δε Λοφιώτες ότι στο μέρος που πότιζαν είχαν κι αυτοί δικαιώματα – ρώτησε τα μικρά παιδιά «πώς λέγεται αυτό το μέρος που ποτίζουν τα ζώα τους οι Λοφιώτες;» τα παιδιά απάντησαν «ΖΑΜΠΡΤΣΚΟ ΠΕΡΑΛΟ» δηλαδή «λοφιώτικη πλύστρα». Οι γυναίκες του χωριού πήγαιναν εκεί και έπλεναν τα μάλλινα. Με αυτόν τον τρόπο το αίτημα των κατοίκων του χωριού ικανοποιήθηκε.
- Πες μου ορισμένα πράγματα για την περίοδο της τουρκοκρατίας.
- Το 1905 οι Τούρκοι έκαψαν την εκκλησία του Αγ. Νικολάου, η μοναδική τότε στο χωριό, όπως και ορισμένα σπίτια. Το 1912 μεγάλη στρατιωτική δύναμη των Τούρκων κυνήγησε τον Ελληνικό στρατό που είχε έρθει στην περιοχή του χωριού. Τότε πολλοί κάτοικοι του χωριού πήγαν στον Αγ. Αθανάσιο Έδεσσας, και άλλοι μαζί με τον Ελληνικό στρατό, στα Σέρβια Κοζάνης, όπου θα πρέπει να κάθισαν ένα μήνα περίπου. Όταν γύρισαν στο χωριό τα πάντα είχαν καεί. Από τα 45 σπίτια είχαν μείνει μόνο 12 και αυτά με μεγάλες ζημιές. Έτσι αρκετές οικογένειες αναγκάστηκαν και πήγαν σε γειτονικά χωριά όπως η Σιταριά, η Μελίτη, το Νεοχωράκι. Αυτό ήταν και το τελευταίο χτύπημα των κατοίκων του χωριού από τους Τούρκους. Το 1912-1913 το χωριό περιήλθε στην Ελληνική κυριότητα. Το 1914 ήλθαν οι Γάλλοι στην περιοχή και έμειναν ως το 1917. Για δικές τους ανάγκες ξύλευσαν την περιοχή, η οποία καλυπτόταν από δάσος και έφτιαξαν με την βοήθεια των κατοίκων τον δρόμο, ο οποίος υπάρχει ακόμα και σήμερα και ενώνει την Μελίτη, περνώντας μέσα από το χωριό, με την Βεύη, στον οδικό άξονα για Θεσσαλονίκη. Ο δρόμος ονομάστηκε Γαλλικός.
Η συμμετοχή των Λόφων στις διάφορες πολεμικές συγκρούσεις ήταν άμεση. Το 1919 στον Μικρασιατικό πόλεμο συμμετείχαν περίπου 15 άτομα, πολλοί εκ των οποίων σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.
Επίσης πολλοί συμμετείχαν και το 1940 στον πόλεμο εναντίον των Ιταλών και των Γερμανών, στην Εθνική αντίσταση, τον Εμφύλιο. Το κόστος ήταν απώλειες σε νεκρούς αλλά και πολλούς πολιτικούς πρόσφυγες.
Αν και δεν υπήρχαν στρατιωτικά Τουρκικά τμήματα στο χωριό, αυτό δεν σήμαινε ότι δεν ενδιαφέρονταν για το τσιφλίκι των 16.000 στρ. Την επίβλεψη και την συγκέντρωση των φόρων την είχαν αναθέσει στον Μπέη και στους υποτακτικούς του. Δεν γνωρίζουμε το όνομα του και μάλλον δεν έμενε στο χωριό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι είχε σπίτι και αποθήκες στο κέντρο του χωριού, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το δημοτικό σχολείο.
Οι φόροι ήταν δυσβάσταχτοι. 50% για τους κατοίκους και 50% για τον Μπέη. Πολλές φορές όμως η παραγωγή ήταν λίγη. Ο Μπέης έπαιρνε όλη την παραγωγή χωρίς να αφήσει τίποτε στους κατοίκους. Το γεγονός αυτό ανάγκαζε τους κατοίκους να μεταναστεύσουν στην Βουλγαρία, στην Κων/πολη, στην Ρωσία. Αργότερα μετά το 1912 και στην Αμερική. Το 1912 όταν έφυγαν οι Τούρκοι από το χωριό το τσιφλίκι ανέλαβαν κάποιοι άλλοι οι οποίοι έμεναν στο σπίτι του Μπέη. Αυτοί αρνούνταν να πουλήσουν το τσιφλίκι. Αργότερα όμως το 1927 μπροστά στον κίνδυνο των απαλλοτριώσεων από το Ελληνικό δημόσιο αναγκάστηκαν να κάνουν συμφωνίες με τους κατοίκους ως προς τη τιμή, και τελικά στις 9 Ιουλίου του 1928 αγοράστηκε από τους κατοίκους και ο κλήρος που αντιστοιχούσε στην κάθε οικογένεια ήταν 90 χρυσά εικοσάφραγκα.

Ζ) ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ-ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ-ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
Εκκλησίες στο χωριό υπήρχαν πολλές, εκείνη όμως η οποία ήταν το καμάρι του χωριού βρισκόταν στην ανατολική πλευρά. Ήταν η εκκλησία του ΑΓ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ-ΣΦΕΤ ΝΙΚΟΛΑ χωρίς τρούλο και καμπαναριό, με γυναικωνίτη, λιθόκτιστη με ένα δύο σκαλοπάτια κάτω από το έδαφος. Η Θεία λειτουργία γινόταν στην Βουλγάρικη γλώσσα ως το 1912. συγκεκριμένα στοιχεία κατασκευής δεν υπάρχουν. Οι κάτοικοι της Βεύης έλεγαν στους κατοίκους του χωριού μπορεί να μην έχετε ωραίο χωριό αλλά η εκκλησία σας είναι η καλύτερη της περιοχής. Η εκκλησία κάηκε το 1905 από τους Τούρκους. Στην προσπάθειά τους να σβήσουν τη φωτιά ορισμένοι κάτοικοι του χωριού σκοτώθηκαν από τους Τούρκους. Σήμερα τα μόνα δείγματα που έχουν μείνει από την καταστροφή είναι δύο πλάκες, η μία με ανάγλυφο σταυρό και η άλλη με την προσωπογραφία κάποιου Αγίου.
Στον χώρο αυτόν σήμερα έχει κτιστεί ο παιδικός σταθμός και υπάρχει το παρεκκλήσι του Αγ. Νικολάου. Το χωριό έμεινε χωρίς εκκλησία μέχρι το 1917 οπότε και κτίστηκε η εκκλησία της Αγ. Παρασκευής από τους Σέρβους. στον χώρο που κτίστηκε η Αγ. Παρασκευή παλιά υπήρχε άλλη εκκλησία.
Η εκκλησία ανακαινίσθηκε το 1970 με την βοήθεια των κατοίκων. Σήμερα στην Αγ. Παρασκευή βρίσκεται το νεκροταφείο του χωριού. Υπάρχουν και κάποιοι παλιοί τάφοι στους οποίους διακρίνεται ένας ανάγλυφος πέτρινος σταυρός και γράμματα.
Ο σημερινός ναός των ΑΓ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ κτίσθηκε το 1955 και εγκαινιάστηκε το 1975. Εορτάζει 21 Μαΐου όπως και όλο το χωριό.


ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
Στην περιοχή «ΜΟΝΑΣΤΗΡΤΣΕ» βόρεια του χωριού αναφέρεται πως υπήρχε μοναστήρι. Σήμερα υπάρχουν μόνο τα θεμέλια του μοναστηριού.
Δίπλα στην περιοχή αυτή υπάρχει η πηγή «ΒΡΜΠΑ» η οποία θεωρούνταν πως ήταν ο αγιασμός του μοναστηριού.

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ
Στην περιοχή δυτικά του χωριού «ΣΦΕΤΑΝΑΣ – ΑΓ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ» γινόταν το λεγόμενο «ΚΟΥΡΜΠΑΝ – ΤΑΜΑ». Όλοι οι κάτοικοι του χωριού μαζεύονταν σε αυτήν την περιοχή στις 2 Μαΐου και έσφαζαν πάνω σε μία μεγάλη πέτρα ένα αρνί. Στην συνέχεια το έβραζαν μαζί με ρύζι και το μοίραζαν στους κατοίκους. Μετά το φαγητό ακολουθούσε χορός. Στο τέλος πήγαιναν και έπαιρναν νερό από το πηγάδι στην περιοχή του «ΑΣΑΡΙ» το οποίο θεωρούσαν αγιασμό.


Η) ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

1) Οι φωτιές που άναβαν στην πλατεία του χωριού στις 12 μ.μ. την 23η Δεκεμβρίου, τα λεγόμενα «ΚΟΛΕΝΤΑ». Και την 31η Δεκεμβρίου τη «ΣΟΥΡΒΑ». Για το σχηματισμό της φωτιάς κάθε οικογένεια έδινε τα δικά της τσάκνα. Στην συνέχεια παρέες γύριζαν από σπίτι σε σπίτι. Ο νοικοκύρης έριχνε στάχτη έξω στην αυλή πριν μπουν και τους έδιναν συνήθως χαρούπια. Το έθιμο αυτό αναβιώνει ακόμα και σήμερα.

2) Την πρωτοχρονιά οι νέοι του χωριού ντύνονταν με προβιές για να μην αναγνωρίζονται, τα λεγόμενα «ΜΠΑΜΠΑΡΙΑ». Στην μέση τους έβαζαν κουδούνια. Γύριζαν από σπίτι σε σπίτι συνοδεύοντας και προστατεύοντας τη νύφη και τον γαμπρό. Η νύφη ήταν κάποιος άντρας. Σε κάθε σπίτι που πήγαιναν ένας από την ομάδα ξάπλωνε στην αυλή και ο αρχηγός έλεγε στον νοικοκύρη ότι για να σηκωθεί έπρεπε να τους δώσει κάτι. Έτσι συγκέντρωναν λίπος, κρέας, γέννημα και τσίπουρο. Το έθιμο αυτό αναβιώνει μέχρι σήμερα.



3) Το σφάξιμο του γουρουνιού πριν τα Χριστούγεννα. Κάθε οικογένεια τάιζε το δικό της γουρούνι. Το κρέας το πάστωναν για να το διατηρήσουν ή το τηγάνιζαν και το έβαζαν σε πήλινα δοχεία σφραγίζοντας το δοχείο με λίπος, ο λεγόμενος «ΚΑΒΑΡΜΑΣ». Με το λίπος έκαναν και τις λεγόμενες «ΤΖΟΥΜΠΕΡΙΝΕΣ». Από το δέρμα έφτιαχναν παπούτσια, τα λεγόμενα «ΠΙΝΤΣΙ».

4) Σε περιόδους ανομβρίας κάλυπταν όλο το σώμα ενός παιδιού, το οποίο το ονόμαζαν «ΝΤΟΥΝΤΟΥΛΕ» με ένα φυτό το ονομαζόμενο «ΜΠΟΣ» το οποίο φύτρωνε σε δροσερά μέρη. Γύριζαν το παιδί από σπίτι σε σπίτι και οι νοικοκυρές έριχναν πάνω του νερό. Με αυτόν τον τρόπο προσπαθούσαν να εξευμενίσουν τον καιρό ώστε να βρέξει. Επίσης κρεμούσαν στα κλαδιά ενός δέντρου μια χελώνα για τον ίδιο σκοπό.

5) Σε θεομηνίες, όπως το χαλάζι, η καταστροφή των χωραφιών πετούσαν στην αυλή τον τρίποδα, τον οποίο χρησιμοποιούσαν για να στηρίζουν τα καζάνια στο τζάκι, καθώς και αλάτι. Στις καταιγίδες, οι οποίες συνοδεύονταν από αστραπές και βροντές, εύχονταν να μην πέσει κεραυνός εκεί όπου πετεινός λαλεί και ακούγεται τσεκούρι αλλά μακριά στα βουνά.

6) Τα «ΚΟΛΕΝΤΑ» τα οποία οι νοικοκυρές τα έφτιαχναν από ζυμάρι. Ήταν ένα κουλούρι ίσιο και ένα με τον αριθμό οκτώ. Αυτά συμβόλιζαν το ζευγάρι των ζώων και τα κρατούσαν ως τα Θεοφάνια. Τα Θεοφάνια τα περνούσαν από το λαιμό των ζώων, τα ράντιζαν με νερό και έπειτα τους τα έδιναν να τα φάνε. Την ημέρα των Θεοφανίων έκαναν ακόμα και ένα μπουκέτο «ΚΙΣΚΑ» από βρίζα και το στόλιζαν με σπόρους καλαμποκιού περνώντας τους από μία κλωστή. Ορισμένους σπόρους έτρωγαν τα μέλη της οικογένειας ενώ τους υπόλοιπους τους έβαζαν στα κέρατα των ζώων. Το μπουκέτο το φύλαγαν μέχρι την σπορά.

7) 1η Φεβρουαρίου η νοικοκυρά ζύμωνε ένα μικρό ψωμάκι «ΠΟΥΠΤΣΕ» τηγάνιζε κρέας και λουκάνικα από το γουρούνι και όλη η οικογένεια πήγαινε στο αμπέλι. Ο νοικοκύρης πήγαινε στη μέση του αμπελιού σε κάποια κληματαριά και έλεγε πως θα κόψει ένα κλήμα. Τότε όλη η οικογένεια φώναζε να μη το κόψει. Αυτός όμως το έκοβε. Αυτήν η διαδικασία γινόταν τρεις φορές σε τρεις διαφορετικές κληματαριές. Με τα τρία αυτά κλήματα και με το μπουκέτο της βρίζας έφτιαχνε ένα σταυρό με κόκκινη κλωστή και το στήριζε σε κάποια κληματαριά. Στη συνέχεια αυτές τις τρεις κληματαριές τις ράντιζε με κρασί. Μετά το τέλος αυτής της διαδικασίας η οικογένεια γευμάτιζε στο αμπέλι.

8) Το Πάσχα η βαφή των κόκκινων αυγών γινόταν με την φλούδα κρεμμυδιού. Του Αγ. Γεωργίου έβαφαν κίτρινα αυγά με ένα κίτρινο χόρτο το οποίο το ονόμαζαν «ΜΛΕΤΣΚΑ».

9) Την παραμονή της πρωτομαγιάς η νοικοκυρά με τα παιδιά της γύριζε γύρω από το σπίτι και την αυλή κάνοντας θόρυβο με κρόταλα και φωνάζοντας: «φύγετε φίδια και ερπετά έρχονται οι κλέφτες θα σας κόψουν και θα σας κάψουν».

10) Αρχές Μαΐου οι κάτοικοι του χωριού έβγαιναν στην ύπαιθρο ξαπλωμένοι μπρούμυτα με τα χέρια πίσω και βοσκούσαν ένα συγκεκριμένο χόρτο.

11) Την περίοδο της σποράς στο πρώτο χωράφι που θα έσπερναν η νοικοκυρά ζύμωνε ένα ψωμάκι και μία πίτα. Όλη η οικογένεια πήγαινε στο χωράφι. Εκεί έτρωγαν την πίτα ενώ το ψωμάκι τι έδιναν στο ζευγάρι των ζώων. Το υπόλοιπο μπουκέτο της βρίζας που είχαν κάνει τα Θεοφάνια το έβαζαν στη μέση του χωραφιού και έμενε εκεί. Την ημέρα αυτή δεν έβγαζαν ούτε δάνειζαν τίποτα από το σπίτι.

12) Στις κηδείες στα πόδια του νεκρού έβαζαν ένα ψωμί το οποίο μετά το έδιναν να το φάνε τα ζώα του σπιτιού. Μετά τον ενταφιασμό στο δωμάτιο που πέθανε το μέλος της οικογένειας σε κάποιο σημείο του δωματίου κοσκίνιζαν στάχτη και τοποθετούσαν δύο ποτήρια, το ένα με κρασί και το άλλο με νερό. Πίστευαν ότι το βράδυ θα γυρίσει το πνεύμα αφήνοντας σημάδια στην στάχτη και πίνοντας από το νερό ή το κρασί. Αυτό θα ήταν το σημάδι που θα έδειχνε ότι είχε αγαλλιάσει η ψυχή του και το πνεύμα του. Ένα μέρος από το σάβανο του νεκρού το έκοβαν και το φύλαγαν στο σπίτι.13) Γάμος
Για να ζητήσουν τη νύφη έπρεπε να πάνε στο σπίτι της ο γαμπρός, ο πατέρας του και ένας φίλος, ο οποίος θα έπαιζε το ρόλο του προξενητή.
Ο πατέρας του γαμπρού έταζε προίκα στον πατέρα της νύφης για να δεχτεί να δώσει την κόρη του. Αν συμφωνούσαν γίνονταν τα αρραβωνιάσματα και ορίζανε την ημερομηνία του γάμου. Οι διαδικασίες του γάμου ξεκινούσαν μια μέρα νωρίτερα. Η οικογένεια του γαμπρού πήγαινε στο σπίτι του κουμπάρου και του παρακούμπαρου για να τους καλέσει με μία κουλούρα «ΚΟΛΑΚ» και με κρασί. Σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας οι συγγενείς της νύφης και του γαμπρού τους πήγαιναν δώρα μία οκά σιτάρι και καλαμπόκι. Την Παρασκευή γυναίκες των δύο οικογενειών καθώς και άλλες από το σόι ξύριζαν όλα τα σπίτια του χωριού και προσκαλούσαν επίσημα τους χωριανούς στο γάμο.
Το απόγευμα έστελναν ένα μικρό αγόρι να γεμίσει νερό με το «ΓΚΙΟΥΜΙ» από την κεντρική πλατεία του χωριού. Σε όλη τη διαδρομή το αγόρι δεν ΄έπρεπε να μιλήσει σε κανέναν ακόμα και αν τον ενοχλούσαν . το νερό αυτό το χρησιμοποιούσαν για να φτιάξουν το προζύμι, το οποίο ζύμωνε ένα μικρό κορίτσι, ανακατεύοντάς το με τη «ΖΕΓΛΑ» ένα μικρό λοστό τον οποίο χρησιμοποιούσαν στο ζευγάρι των ζώων κατά το όργωμα. Μέσα στο προζύμι έβαζαν το δαχτυλίδι της νύφης.
Το προζύμι το χρησιμοποιούσαν για να ζυμώνουν και να ψήνουν τρεις φουρνιές ψωμί και δύο κουλούρες την ημέρα του Σαββάτου.
Την Κυριακή το πρωί αφού ερχόταν η ορχήστρα, χόρευαν στην αυλή τρεις χορούς και έπειτα καλούσαν τρεις φορές τον κουμπάρο και τον παρακούμπαρο. Ενώ στην αρχή αυτοί αρνιόντουσαν την πρόσκληση, την τρίτη φορά δέχονταν. Σε όλη τη διαδρομή από το σπίτι του κουμπάρου ως το σπίτι του γαμπρού έστρωναν χαλιά για να περάσει ο κουμπάρος. Ο κουμπάρος μαζί με τον παρακούμπαρο ξύριζαν τον γαμπρό στην αυλή του σπιτιού.
Μετά το τέλος αυτής της διαδικασίας πήγαιναν όλοι μαζί να πάρουν τη νύφη. Εκεί η μητέρα της νύφης έδινε μάλλινες ποδιές στους συγγενείς του γαμπρού. Το γαμπρό τον έβαζαν στο σπίτι χωρίς να δει τη νύφη και του έδιναν να φάει κοτόπουλο και λουκούμι. Ο παρακούμπαρος χόρευε στην αυλή τη μία κουλούρα ενώ τη δεύτερη την έσπαζαν ο πατέρας του γαμπρού και της νύφης τη στιγμή που θα έβαινε η νύφη από το σπίτι. Βγαίνοντας η νύφη από το σπίτι, στην πόρτα, έπρεπε να σπάσει ένα ποτήρι γεμάτο με κρασί κλωτσώντας το με το πόδι και να ρίξει πίσω της ψωμί. Η στέψη γινόταν στο σπίτι του γαμπρού μέχρι το 1950 περίπου. Όταν κτίστηκε η σημερινή εκκλησία των Αγ. Κων/νου και Ελένης η στέψη γινόταν εκεί. Σε όλη τη διαδρομή από το σπίτι της νύφης ως την εκκλησία μπροστά πήγαινε ο κουμπάρος και ακολουθούσε η νύφη. Τρεις φορές σταματούσαν το ζευγάρι κοπέλες και τους έδιναν νερό. Μετά το μυστήριο η πεθερά της νύφης έριχνε στην εκκλησία το κόσκινο που κοσκίνιζαν το αλεύρι και ανάλογα με τη θέση που θα έπαιρνε το ζευγάρι θα αποκτούσε το πρώτο του παιδί αγόρι ή κορίτσι.
Στην εξώπορτα στο σπίτι του γαμπρού ο πεθερός περνούσε πάνω από το κεφάλι της νύφης ένα ψωμί τρεις φορές και προσπαθούσε να την σηκώσει πιάνοντάς την από τη μέση. Το σόι της νύφης φώναζε: «σας δώσαμε γερή νύφη συμπέθερε δεν μπορείς να τη σηκώσεις». Όταν έμπαινε στο σπίτι η νύφη η πεθερά της καθάριζε μαλλί προβάτου, το σόι του γαμπρού έλεγε στη νύφη: «η πεθερά σου είναι νοικοκυρά». Η νύφη προσκυνούσε τρεις φορές και η πεθερά της έδινε τα δώρα. Το γλέντι που ακολουθούσε κρατούσε μέχρι αργά το βράδυ. το έθιμο του σεντουκιού υπήρχε για να αποδειχτεί αν η νύφη είναι παρθένα ή όχι.
Την Τετάρτη η οικογένεια του γαμπρού καλούσε τους συμπεθέρους να γευματίσουν μαζί. Την επόμενη Κυριακή η οικογένεια της νύφης καλούσε για γεύμα το ζευγάρι και την οικογένεια του γαμπρού.

14) Γέννηση
Μετά τη γέννηση κάλυπταν το σώμα του μωρού με στάχτη, την οποία απομάκρυναν και έλουζαν το παιδί μόλις την τρίτη μέρα. Ο πρώτος θηλασμός έπρεπε να γίνει από την παραμάνα. Η λεχώνα δεν έβγαινε έξω από το σπίτι για 40 μέρες. Μαυρισμένη στο πρόσωπο, φορούσε στο λαιμό της περασμένα από μάλλινη κόκκινη κλωστή σκόρδο και μια δεκάρα τρύπια. Στο δωμάτιο που έμενε δεν έμπαινε κανείς, παρά μόνο η πεθερά της. Τα παράθυρα του δωματίου τα κάλυπταν, ώστε να μην μπαίνει το φως της ημέρας. Σε περιπτώσεις που το ζευγάρι έκαμνε παιδιά και τους πέθαιναν, το πρώτο παιδί που θα έμενε ζωντανό, η μάνα και η πεθερά άφηναν το παιδί ξημερώματα σε κάποιο σταυροδρόμι και κρυβόντουσαν ώστε να μην τις δει κανείς. Ο πρώτος που θα έβρισκε το παιδί θα γινόταν νονός του παιδιού.

15) Θρύλοι
Στα νεκροταφεία της αγ. Παρασκευής υπάρχει ένας τάφος, ονομαζόμενος ΤΣΟΥΡΤΣΕΦ-ΓΚΡΟΠ. Το πρώτο συνθετικό της λέξης θα έπρεπε να είναι το όνομα του νεκρού, ενώ το δεύτερο σημαίνει τάφος. Σύμφωνα με την παράδοση, ο άνθρωπος αυτός δεν καταγόταν από το χωριό, αλλά από τις γύρω περιοχές. Συγκεκριμένα στοιχεία καταγωγής του δεν αναφέρονται. Κάποια στοιχεία αναφέρουν ότι κατέβηκε από την Βουλγαρία η κάπου βόρεια. Θα πρέπει να έζησε για κάποιο διάστημα στο χωριό και πέθανε εκεί. Στον τάφο του πηγαίνουν ακόμα και σήμερα όσοι έχουν προβλήματα υγείας (έκζεμα, αλλεργίες, σπυριά) και τρίβουν τα σημεία με χώμα από τον τάφο. Στον τάφο του υπάρχει ένα πήλινο δοχείο γεμάτο ευτελή κέρματα, τα οποία έβαζαν ως ελάχιστη ευχαριστία – ανταπόδοση για την θεραπεία τους.

Απόσπασμα από την εργασία του δασκάλου Σάκη Ταρανζόπουλου με τίτλο "Ο ΤΟΠΟΣ ΜΟΥ ΛΟΦΟΙ ΦΛΩΡΙΝΑ"

Κυριακή 31 Ιουλίου 2011

O καπετάν Λάκης Νταηλάκης

ΗΡΩΕΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ
Λάκης Νταηλάκης
O Βορειοηπειρώτης¹ Οπλαρχηγός
(Από το περιοδικό Μακεδονική Ζωή, έκδ. Απρίλιος 1981)

O Λάκης Νταηλάκης που ήταν ένας απ' τους οπλαρχηγούς της Βόρειας Ηπείρου, προερχόταν από παλαιά αρματολική οικογένεια, της οποίας ο προπάππος του είχε γλυτώσει το χωριό τους απ' τις αρπαχτικές διαθέσεις ενός τρομερού σατραπίσκου, του Σαλή μπέη, απ' το Μπόζιγκραντ.
Γεννήθηκε στο Βερνίκι της Βόρειας Ηπείρου, που είναι ένα απ' τα 14 χωριά, που παραχωρήθηκαν το 1924 στην Αλβανία, ύστερα από απόφαση Επιτροπής από Γάλλους, Άγγλους και Ιταλούς, που είχαν στηριχτεί σε ένα πρωτόκολλο της Φλωρεντίας του 1913.
Το πραγματικό επώνυμο του Λάκη Νταηλάκη ήταν Ντέλιος, ενώ το Νταηλάκης ήταν το ψευδώνυμό του. Ζωηρός στο χαρακτήρα κι εχθρός της αδικίας ο Ντέλιος, βρέθηκε στην ανάγκη σε νεαρή ηλικία, να σκοτώσει τον Τουρκαλβανό Ντεμίρ αγά, στις 21 Μαΐου 1900, γιατί είχε γίνει αληθινή μάστιγα στο Ελληνικό στοιχείο τον χωριού του.
Κι επειδή δεν ήταν εύκολο να φύγει ύστερα απ' τη διάπραξη του φόνου εκείνου, αναγκάστηκε να παρουσιαστεί στις Τουρκικές Αρχές της Κορυτσάς, εκθέτοντας και τους λόγους, που τον ώθησαν να διαπράξει το φονικό. Για την πράξη του όμως εκείνη παραπέμφθηκε στο Δικαστήριο και καταδικάστηκε σε 15χρονη φυλάκιση. Έλληνες, ευκατάστατοι τότε της Κορυτσάς που παρακολούθησαν τη διεξαγωγή της δίκης, τόσο πολύ συγκινήθηκαν που αφού συγκέντρωσαν χρήματα από ομογενείς τους, έκαμαν αναθεώρηση της δίκης, με αποτέλεσμα να αθωωθεί ο Ντέλιος και να αφεθεί ελεύθερος.
Όταν όμως εκείνος θέλησε να επιστρέψει στο χωριό του, Τουρκαλβανοί που παρακολούθησαν την δίκη κι είδαν πως αθωώθηκε, θέλησαν να στήσουν καρτέρι κι αφού τον πιάσουν, να εκδικηθούν το φόνο του ομοεθνούς τους!
Ωστόσο όμως ο Ντέλιος γλύτωσε, γιατί ένας Έλληνας αμαξηλάτης που ανάλαβε να τον μεταφέρει στο χωριό του, τράβηξε τα παραπετάσματα του αμαξιού τον, για να μη φαίνεται. Κι όσοι από περιέργεια ρωτούσαν τον αμαξηλάτη ποιους μεταφέρει, εκείνος απαντούσε πως μεταφέρει το χαρέμι (φαμίλια) ενός Τούρκου μπέη.
Έτσι, χωρίς να πάθει κακό στη διαδρομή από Κορυτσά μέχρι το χωριό του, ο Ντέλιος έφτασε στο σπίτι τον. Επειδή όμως κινδύνευε η ζωή του απ' τους Τουρκαλβανούς του χωριού του, αναγκάστηκε να φύγει και να ενταχθεί στο ένοπλο Σώμα του καπετάν Κώττα, απ' τη Ρούλια της Φλώρινας και να γίνει πρωτοπαλίκαρό του, παίρνοντας το ψευδώνυμο Νταηλάκης. Οι Έλληνες κάτοικοι του χωριού του, που είχαν τρομοκρατηθεί από τρεις συμμορίες, δεν έβγαιναν όχι μόνο από τα σπίτια τους, αλλά και απ' το χωριό τους ακόμα, αναθέτοντας έτσι τις εργασίες στις γυναίκες τους.
Θυμωμένος ο Νταηλάκης για το φέρσιμο των ανδρών του χωριού του και θέλοντας από το ένα μέρος να απαλλάξει τις γυναίκες απ' τα ανδρικά καθήκοντα και από τ' άλλο να κάμει τους άνδρες του, να διώξουν το φόβο που τους είχε πιάσει, υποχρέωσε 50 απ' αυτούς να αλωνίσουν μια μέρα αγκάθια με γυμνά πόδια. Αυτό, ανάγκασε τους Έλληνες άνδρες του χωριού, να αναλάβουν τα καθήκοντα των σπιτιών τους, πράμα που ικανοποίησε και τις γυναίκες τους.
Θα παραθέσουμε διάφορα χαρακτηριστικά γεγονότα απ' τη δράση του καπετάν Νταηλάκη κατά Τούρκων και Βουλγάρων, για να καταφανεί η παλληκαριά του! Έτσι αρχικά έβαλε με το νου του, να σκοτώσει το Βούλγαρο Βοεβόδα, Τσακαλάρωφ, γιατί όπως άκουε, έκαμνε μεγάλα κακά στους Ορθόδοξους Έλληνες.
Επειδή όμως η προσπάθεια του Νταηλάκη δεν πέτυχε για την εξόντωση του Τσακαλάρωφ, στράφηκε στις αρχές του 1905 σ' άλλους δύο αρχικομιτατζήδες, τους Κουρσάκωφ και Κλιάτσεφ, που βρίσκονταν στο χωριό Μποχοχώρι.
Φτάνοντας λοιπόν εκεί, αφού έπιασε τους δύο Βουλγάρους σκοπούς τους, κάλεσε τους αρχηγούς τους, να αναμετρηθούν. Κι όταν εκείνοι είδαν πως βρίσκονταν σε δύσκολη θέση, κάλεσαν το μεγάλο Αλβανιστή, Χουσείν μπέη, θερμό φίλο των Βουλγάρων, να τους βοηθήσει.
O Χουσείν αφού συγκέντρωσε δύναμη από 100 χωρικούς οπλισμένους τους πήρε μαζί του και αφού τέθηκε επί κεφαλής τους, ακολούθησε τον τακτικό στρατό, για να χτυπήσει τον Νταηλάκη.
H Επιτροπή όμως αγώνα της Βίγλιστας, που με ανθρώπους της παρακολουθούσε τις κινήσεις τόσο του τακτικού Τουρκικού στρατού, όσο και του Χουσείν μπέη, έστειλε το Σπύρο Νάστο, έμπιστό της, να ενημερώσει το Νταηλάκη. O Νταηλάκης μόλις ενημερώθηκε, έπιασε 30 ξυλοκόπους Αλβανούς, που δούλευαν στο δάσος που βρισκόταν κι αυτός, τους οποίους και περιόρισε. Κατόπιν έστειλε ένα απ' αυτούς, να πάει στο Χουσείν και να του πει πως αν τυχόν τολμήσει, να τον χτυπήσει με τους ένοπλους χωρικούς που συγκέντρωσε, θα βρεθεί στην ανάγκη να σφάξει όλους τους ομόφυλούς του, που βρίσκονταν στα χέρια του. H ειδοποίηση που ήταν γραφτή, να τι έλεγε: "-Σεις είσθε πολίτες και δεν έχετε δικαίωμα να έρθετε με Τουρκικό στρατό, να μας καταδιώξετε. Επειδή όμως τρέφετε μίσος κατά του Ελληνισμού και ενδιαφέρεσθε για τους Βουλγάρους, έρχεσθε εναντίον μας, να βοηθήσετε αυτούς".
Τέτοια ήταν η απήχηση απ' το περιεχόμενο τον γράμματος του Νταηλάκη, που όχι μόνο οι χωρικοί Αρβανίτες έφυγαν, αλλά κι ο τακτικός στρατός. Κι αφού ο Νταηλάκης έγινε αρχηγός ομάδας ανταρτών, βρέθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1905 στο χωριό του Μοράβα, Χότσιστα, ύστερα από πρόσκληση ενός καλού πατριώτη, απ' τη Ζήτσιστα, του Γιάννη Πετρόπουλου. O Πετρόπουλος τον κάλεσε, να τον συμβουλεύσει, να είναι προσεκτικός, γιατί όπως άκουσε, ο Αλβανιστής Χουσείν μπέης, είχε τάξει πολλά χρήματα σε κείνον που θα πρόδιδε το κρησφύγετό του!
Πράγματι, όταν ο Νταηλάκης βρέθηκε με 5 άνδρες στη Χότσιστα, κυκλώθηκε από μια διλοχία Τουρκικού στρατού, με σκοπό να ερευνηθούν όλα τα σπίτια των Ελλήνων του χωριού. Δύσκολη έγινε τότε η Θέση του Νταηλάκη, γιατί υπήρχε φόβος να πιαστεί, αφού θα βρισκόταν σε σπίτι Έλληνα κατοίκου.
Και σαν είδε έξω από το σπίτι που βρισκόταν, ένα Τούρκο, τον πλησίασε και τον παρακάλεσε να τον δεχτεί στο σπίτι του γιατί όπως είπε, η παραμονή του σ' αυτό ήταν σίγουρη, αφού δεν επρόκειτο οι Τούρκοι να κάμουν έρευνα σ' αυτό, εφ' όσον ανήκε σε Τούρκο.
O Τούρκος, που έφερνε το όνομα Οσμάν, τον δέχτηκε μαζί με τους άνδρες του κι έτσι αποφεύχθηκε η σύγκρουση, γιατί αν γινόταν, θα είχε δυσάρεστα αποτελέσματα όχι μόνο για τους χωρικούς αλλά και για το Νταηλάκη με τους άνδρες του.
Την επόμενη μέρα ο Νταηλάκης με τη βοήθεια του Οσμάν έφυγε με τους άντρες του, ανεβαίνοντας σε γειτονικό βουνό. Επειδή όμως υπήρχε εκεί χιόνι, έφυγε για τη Ζήτσιστα, παραμένοντας στο σπίτι του Πετρόπουλου ένα τριήμερο. Όταν όμως επέστρεψε και πάλι στη Χότσιστα, συγκρούστηκε στο δρόμο με τη Βουλγαρική συμμορία του Γιοβάνωφ, απ' την Αχρίδα, χωρίς δυσάρεστα αποτελέσματα.
Στο Βογατσικό που βρέθηκε αργότερα ο Νταηλάκης, συναντήθηκε με το Βασίλη Αγοραστό, Γραμματέα του Ελληνικού Προξενείου Μοναστηρίου, με τον οποίο και μίλησε για τον αγώνα.
Παράλληλα όμως βρήκε εκεί και δύο μέλη της επιτροπής του αγώνα του Άργους Ορεστικού, τους Γιάννη Παπαγεωργίου και Γιάννη Βιτσόπουλο, που είχαν φέρει γραπτή διαταγή στο Νταηλάκη, να εξοντώσει ένα φανατικό Βούλγαρο, τον Κοσμά, με άλλους δύο, που ήταν επικίνδυνα όργανα του Βουλγαρικού Κομιτάτου.
Τρία μερόνυχτα καιροφυλάκτησε στα δυτικά της λίμνης Καστοριάς ο Νταηλάκης μέσα σε βάρκα κοντά στο Δισπηλιό, για να τους πιάσει. Δεν πέρασαν όμως απ' εκεί, παρά μόνο Τουρκικά αποσπάσματα, που τ' αντιλήφθηκε μέσα απ' τα πυκνά καλάμια, που τον φύλαγαν.
Μα αν ο Νταηλάκης δεν πέτυχε την εξόντωση των τριών εκείνων οργάνων του Βουλγαρικού Κομιτάτου, την εξόντωσή τους πραγματοποίησε στις 25 Σεπτεμβρίου 1906 ο καπετάν Σούλιος. Κάποτε ο Νταηλάκης είχε στήσει με τους άντρες του νυχτερινή ενέδρα σε μια Βουλγαρική συμμορία. Ζωηρά γαυγίσματα σκυλιών ματαίωσαν το πέρασμά τους απ' εκεί κι αναγκάστηκαν, να επιστρέψουν στη βάση τους.
O Νταηλάκης αν και έξυπνος ωστόσο όμως κάποτε γελάστηκε και να πως! Βουλγαρική συμμορία που βρέθηκε στο χωριό του, ανάγκασε τρεις συγχωριανούς του, να τον συναντήσουν λέγοντάς του πως τάχα είναι αγανακτισμένοι απ' τους Βουλγάρους και θα πρέπει να πάει να τους κυνηγήσει.
Εκείνος πίστεψε και ξεκίνησε. Αποσπάσματα όμως Τουρκικού στρατού, που είχαν ξεκινήσει απ' τη Βίγλιστα, Κρυσταλλοπηγή και Σφήκα, κύκλωσαν το χωριό. Ευτύχημα για τον Νταηλάκη ήταν το δάσος, που υπήρχε εκεί κοντά, μέσα στο οποίο και γλύτωσε.
Το Δεκέμβρη του 1907 ο Νταηλάκης αιχμαλωτίστηκε απ' τον Τουρκικό στρατό και οδηγήθηκε στις φυλακές του Μοναστηρίου. Με την ανακήρυξη όμως του Τούρκικου Συντάγματος (Ιούλιος 1908) αμνηστεύθηκε και εγκαταστάθηκε στη Βίγλιστα.
Στη Βίγλιστα είχε ιδρυθεί την εποχή εκείνη μία νεοτουρκική λέσχη με την ονομασία "Τζεμιέτ", που εκτός από τους άλλους σκοπούς της, είχε προγραμματίσει και τη δολοφονία του Λάκη Νταηλάκη.
Έτσι, στις 16 Φεβρουαρίου 1909 ο διοικητής της Αστυνομίας Βίγλιστας Λουτφέ μπέης, κάλεσε το Νταηλάκη στο Γραφείο του, λέγοντάς τον πως δύο φορές τη βδομάδα θα πρέπει να δίνει στην Αστυνομία το παρόν.
O Νταηλάκης που θεώρησε παράνομη τη διαταγή του διοικητού της Αστυνομίας, διαμαρτυρήθηκε στον Καϊμακάμη (Έπαρχο), γιατί όπως είπε, για το αδίκημα που καταδικάστηκε, αμνηστεύθηκε.
H επιτροπή αγώνα όμως του Άργους Ορεστικού που έμαθε, τι ζητούσε η Τούρκικη Αστυνομία απ' το Νταηλάκη στη Βίγλιστα, τον ζήτησε στην πόλη τους για καλύτερη ασφάλεια.
Αλλά όπως στη Βίγλιστα, έτσι και στο Άργος Ορεστικό η Τούρκικη Αστυνομία ζήτησε να δίνει το παρόν και σ' αυτή. Μεγάλη μάλιστα φιλοφρόνηση έδειξε σ' αυτόν ο Τούρκος Αστυνόμος του Άργους Ορεστικού, ο οποίος κάμνοντας πως τάχα ενδιαφέρεται για την ασφάλειά του, ρώτησε να μάθει που θα διανυκτερεύσει στο Άργος Ορεστικό, που πήγε για να μείνει.
Τις φιλοφρονήσεις όμως του Τούρκου Αστυνόμου υποψιάστηκε ο Νταηλάκης και δήλωσε πως θα διανυκτερεύσει στο ξενοδοχείο του Φλόκα.
Κι ο Τούρκος Αστυνόμος που ήθελε να εξοντώσει το Νταηλάκη, έστειλε με πολιτική περιβολή το βράδυ της ημέρας εκείνης στο ξενοδοχείο 4 Τούρκους χωροφύλακες, που μιλούσαν και τη Βουλγαρική γλώσσα, και όταν παρουσιάστηκαν σαν πελάτες στο ξενοδοχείο, άρχισαν να περνούν απ' τα δωμάτια, τάχα πως διάλεγαν σε ποιο απ' αυτά να μείνουν, ενώ σκοπός τους ήταν, να βρουν σ' ένα απ' αυτά το Νταηλάκη.
Δεν πέτυχαν όμως στο σκοπό τους, γιατί ο Νταηλάκης νωρίς έφυγε απ' το Άργος και σαν έφτασε στα Ελληνοτουρκικά σύνορα, έγραψε στο μουντίρη (υποέπαρχο) του Άργους Ορεστικού τα παρακάτω: "-Κηρύξατε το Σύνταγμα κι ενώ απ' το ’να μέρος μας δώσατε αμνηστία, απ' τ' άλλο ιδρύσατε το "Τζεμιέτ" για να μας σκοτώνετε. Το πρόγραμμά σας είναι Τούρκικο, βάρβαρο. Το πολύ - πολύ θα σκοτώσετε καμιά πεντάδα από μας όμως όλοι οι άλλοι εμείς θα βγούμε στα βουνά ".
Κι αφού ο Νταηλάκης τόσους αγώνες έκαμε κατά Τούρκων και Βουλγάρων στο Μακεδονικό αγώνα της Δυτικής Μακεδονίας, απ' τον οποίο και επέζησε η μοίρα του φαίνεται φθόνησε τη δόξα του. Έτσι, στις 5 Οκτωβρίου 1941 σκοτώθηκε ανάμεσα στα χωριά Κορομηλιά και Λεύκη της Καστοριάς από Βουλγάρους, που ήταν όργανα του Κάλτσεφ, Βουλγάρου συνδέσμου του Γερμανικού Φρουραρχείου.
Το Βορειοηπειρώτη αυτόν Μακεδονομάχο τίμησε η Καστοριά, στήνοντας την προτομή του στη Θέση "ΜΥΛΟΙ" που βρίσκεται στην είσοδό της απ' τα N.Δ. Παράλληλα όμως τίμησε τη μνήμη του κι ο Κρητικός, Παύλος Γύπαρης, αφιερώνοντας σ' αυτόν τους παρακάτω στίχους:
Λάκης Νταηλάκης έδρασε, δε λύγισε κεφάλι
γιατί δεν τον μαστίγωνε ποτέ τον φόβου η ζάλη.
Με Θάρρος και παλληκαριά ετήρησε τον όρκο
κατ πλήρωσαν οι Βούλγαροι το αίμα τον με τόκο.
Ένας αδελφός του Λάκη, ο Γιάννης στην εποχή της εχθρικής Κατοχής (1941-1944) φυλακίστηκε 8 μήνες απ' τους Ιταλούς. Στις 21 Μαρτίου 1943 σκοτώθηκε απ' τους ΕΛΑΣίτες. Και δεν έφτασε μόνο αυτό το κακό για την οικογένεια του Γιάννη Νταηλάκη. Τη μέρα που ο πατέρας παράδινε την ψυχή του στο Θεό, την ίδια ακριβώς μέρα οι Ιταλοί ντουφέκιζαν και το γιό του Μανώλη, μαθητή του Γυμνασίου, ενώ ένα άλλο γιό του, το Δημήτρη σκότωσαν οι Ελλασίτες στις 15 Αυγούστου 1945, για να ξεκληριστεί έτσι όλη σχεδόν η οικογένεια του αδελφού του Λάκη Νταηλάκη, Γιάννη.

1. Διευκρινίζεται ότι γεννήθηκε στο Βερνίκι Βιγλίστης της επαρχίας Κορυτσάς περιοχή της Μακεδονίας. Συνεπώς είναι Μακεδών και όχι Βορειοηπειρώτης.



Ακολουθεί απόσπασμα από το βιβλίο "Ο καπετάν Λάκης" του Συλλόγου "Φίλοι Μουσείου Μακεδονικού Αγώνος Νομού Καστοριάς" εκδ. 2000

...
O Λάκης συνέχισε την πατριωτική του δράση και μετά τη λήξη του Μακεδονικού Αγώνα (1908), οργώνοντας τη Δυτ. Μακεδονία και την περιοχή της Κορυτσάς με το Σώμα του, μετά από οδηγίες των Επαναστατικών Κέντρων των Αθηνών, της Κορυτσάς και τον Μοναστηρίου, από το 1909 ως το 1912.
Το 1940 κι ενώ βρισκόταν στην προχωρημένη ηλικία των 60 χρόνων, πρόσφερε και πάλι τις υπηρεσίες του υπηρετώντας στο Στρατηγείο της ΙΧ Μεραρχίας.
Το 1924, όταν το χωριό Βερνίκι παραχωρήθηκε με τα δεκατέσσερα χωριά στην Αλβανία, ο Λάκης με τον αδελφό του Γιάννη, Ο οποίος για το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ήταν υπαρχηγός τον, εγκαταστάθηκαν στην Κορομηλιά Καστοριάς. H υπηρεσία εποικισμού τους παραχώρησε το σχετικό αγροτικό Κλήρο.
Όταν οι Γερματοϊταλοί υποδούλωσαν την Ελλάδα, πολλοί συμβούλεψαν τα δύο αδέλφια να φύγουν στην Αθήνα, επειδή εμφανίστηκε στην περιοχή η βουλγαρική οργάνωση "ΟΧΡΑΝΑ", η οποία είχε ως πρώτο στόχο την εξόντωση των Μακεδονομάχων. Τα δύο αδέλφια όμως θεώρησαν ντροπή να εγκαταλείψουν την επαρχία σε εποχή κρίσιμη, όπου οι Βούλγαροι εκτραχηλισμένοι, πολλαπλασίαζαν χωρίς αρχή και τέλος τις προκλήσεις και τις αυθάδειές τους, κι είχαν σκοπό τους να ιδρύσουν και πάλι εθνικές ομάδες. Δυστυχώς τα σχέδιά τους έμειναν απραγματοποίητα, γιατί δολοφονήθηκαν από τους εχθρούς της Πατρίδας, όπως περιγράφεται παρακάτω:
Στις 5 Οκτωβρίου του 1941, ο Λάκης Νταηλάκης δολοφονήθηκε μεταξύ Κορομηλιάς και Λεύκης Καστοριάς, από βουλγαρική ομάδα, την οποία είχε οργανώσει το Κομιτάτο της Σόφιας κι ο ξακουστός για τη δράση του στο ΕΑΜ - ΣΝΟΦ Τερπόφσκι ή Ζησιάδης από το Δενδροχώρι (ηγετικό στέλεχος των Βουλγάρων και K.K.E., στενός συνεργάτης του υπολοχαγού του Βουλγαρικού Στρατού Κάλτσεφ¹ ). O αδελφός του Γιάννης είχε φυλακιστεί στην Αθήνα 8 μήνες από τους Ιταλούς, στους οποίους τον είχε καταδώσει η "ΟΧΡΑΝΑ".
Την 21η Μαρτίου του 1943, ο Γιάννης Νταηλάκης, αμέσως μόλις αφέθηκε από τις φυλακές, σφάζεται με τον αγριότερο τρόπο στη Λάγκα Καστοριάς από τμήμα του ΕΛΑΣ - ΣΝΟΦ με αρχηγό πάλι τον περιβόητο Τερπόφσκι, αρχηγό της ΣΝΟΦ και θερμό στέλεχος τον ΕΛΑΣ.
Αυτόπτες μάρτυρες διηγούνται πως, την ώρα που τον χτυπούσαν με πέτρες, ξύλα και μαχαίρια, Ο Γιάννης Νταηλάκης, φώναξε στους δήμιους:
“-Βαράτε σκυλιά. H Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει. θα τα πληρώσετε μια μέρα ".
Την ίδια μέρα, στην Καστοριά, οι Ιταλοί, μετά από σύσταση των Βουλγαροκομιτατζήδων (ΟΧΡΑΝΑ), τουφεκίζουν το γιο του Εμμανουήλ Νταηλάκη, μαθητή τον γυμνασίου. (Καταφαίνεται πλήρως η συνεργασία ΣΝΟΦ και Βουλγαροκομιτατζήδων).
Στις 15 Αυγούστου 1943 συλλαμβάνεται από τμήματα τον ΕΛΑΣ - ΣΝΟΦ, ο δεύτερος και τελευταίος γιος τον Γιάννη Νταηλάκη Δημήτριος. Δοκιμάζει την ίδια φριχτή τύχη με τον πατέρα του και δείχνει στωικό ηρωισμό, ίδιο μ' εκείνον του πατέρα του.
Η χήρα του Ιωάννη Νταηλάκη πεθαίνει λίγο αργότερα από κακώσεις και κακουχίες. Η οικογένεια ολάκερη μαρτύρησε.
Αυτό είναι το φρικτό τέλος της ηρωικής οικογένειας Λάκη και Γιάννη Νταηλάκη.

Ο καπετάν Λάκης Νταηλάκης (καθιστός, τρίτος από δεξιά)
 με το σώμα του.

Από τη μεγάλη αυτή και ηρωική οικογένεια σώθηκαν η χήρα του Νικολάου (Λάκη) Νταηλάκη, η οποία κατόρθωσε να ξεφύγει και να κρυφτεί στην Καστοριά και τα τρία παιδιά του καπετάν Λάκη, ο Ευστράτιος, η Θωμαή και η Αντωνία. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο γιος του, Ευστράτιος, το 1943 κι ενώ ήταν μαθητής γυμνασίου, πιάστηκε από τους Βουλγαροκομιτατζήδες, μαζί με τον ξάδελφό του Εμμανουήλ Νταηλάκη, αλλά κατόρθωσε να δραπετεύσει και στη συνέχεια, μετά από πολλές ταλαιπωρίες, κατάφερε να φτάσει στην Ήπειρο, όπου κατατάχθηκε στις Εθνικές Ομάδες του Ναπ. Ζέρβα και υπηρέτησε μέχρι το τέλος με τον απονεμηθέντα βαθμό τον εφ. Ανθυπολοχαγού.
Στις 27-8-1960, προς τιμήν του Μακεδονομάχου Οπλαρχηγού Α' τάξεως Λάκη Νταηλάκη στήθηκε προτομή του στην είσοδο της πόλης της Καστοριάς.

1. Γνωστός από τη δίκη Ραβάλη - Κάλτσεφ, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε. Ήταν ιδρυτής της ΟΧΡΑΝΑ (= προσωπική τον αστυνομία) και των Ομάδων (Γκρούπες) Βουλγαροκομιτατζήδων συνεργατών των Ιταλογερμανών, με κύρια αποστολή την εξόντωση των Μακεδονομάχων.


ΛΑΚΗΣ ΝΤΑΗΛΑΚΗΣ
(Από το βιβλίο “Δάφνες της Μακεδονίας”, εκδ. 1969, Νανάς Π. Κοντού).

 Ήρωα αρχηγέ μπήκες στον αγώνα εικοσάχρονο παιδί
 φυλακίστηκες για τον θάνατο τον τύραννου Ντεμίρ - Αγά.
Αγωνιζόσουνα για τα μεγάλα σύμβολα της φυλής
με πίστη και αυτοθυσία στο θλιμμένο
Βερνίκι και στη Βίγλιστα.

Τα βογγητά των σκλαβωμένων σου έγιναν σκαλί
 δύναμης, θεμέλιωσαν Ναό αόρατο στην ψυχή σου
που σ' οδήγησε να δεις φανερά τη δολοφονική
μάσκα των Βουλγάρων, Αλβανών και Ρουμάνων.

Κληρονόμησες την ανδρεία τον πάππου σου αρματολού,
 ο καυτός αγέρας του μίσους των εχθρών σ' έφερε ήρωα
πολεμιστή στο πλευρό του Κώτα κι αργότερα στο σώμα σου,
παλεύοντας στο καμίνι της σκλαβιάς η ψυχή σου
στην Καστοριά, Ζαγορίτσιανη και στο ηρωικό Αργος Ορεστικό...

 
Γλύτωσες τις ενέδρες των Βοεβόδων Κλάσιεφ και Τσακαλάρωφ
όχι όμως του ληστή Ρουμάνου Κατσάμακα που σε φυλάκισε.
Ελευθερώθηκες το 1908 με το Νεοτουρκικό Σύνταγμα.
Βάδιζες στη θρυλική πορεία, έμελε το ηρωικό σου σώμα
ν' αγκαλιάσει το ελεύθερο χώμα της Μακεδονίας με αγάπη...
 

1941 οι Βούλγαροι σε δολοφόνησαν,
πέθανες ευτυχισμένος αφού το στεφάνι του αγώνα σου
στεφάνωσε τη Νίκη της Ελλάδας.
Γενναίε Μακεδονομάχε η οικογένειά σου
σωστή εκατόμβη στον αγώνα!